Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Η Ελλάδα δεν είναι μόνο ο ηπειρωτικός χώρος και οι θάλασσες που τον περιβάλλουν, αλλά συμπεριλαμβάνεται και ο θαλάσσιος χώρος που μας διασφαλίζει το Διεθνές Δίκαιο, με την διακήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Έχετε ποτέ αναλογισθεί πόσο τεράστιος είναι, γεωγραφικά, αυτός ο χώρος του Ελληνισμού; Εξετάζοντας το δόγμα του ενιαίου αμυντικού χώρου του Ελληνισμού, αναδεικνύονται πολλές από τις συνήθεις απειλές και κινδύνους για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Πρώτη στον κατάλογο των κινδύνων είναι η φιλοδοξία της Τουρκίας, να κυριαρχήσει στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου, και να πιέσει με την απόκτηση συντριπτικής υπεροχής των ναυτικών της δυνάμεων. Άλλες απειλές είναι εδαφικές διεκδικήσεις σε θαλάσσιες και παράκτιες ζώνες, οι προσπάθειες για τον περιορισμό του Ελληνισμού στη πρόσβαση των θαλάσσιων πόρων, και η επιχείρηση να αποδυναμώσει τον Ελληνικό έλεγχο πάνω από το Αιγαίο. Εκτός από το Αιγαίο, τονίζεται η σημασία της προστασίας πρόσβασης στους ενεργειακούς πόρους της Μεσογείου, και η ανησυχία για τον αρνητικό αντίκτυπο των περιφερειακών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και την Αφρική στη διεθνή ασφάλεια. Σημειώνω, επίσης, τον κίνδυνο που δημιουργεί η αύξηση της διεθνούς πειρατείας για τον Εμπορικό μας στόλο. Η ενίσχυση του Πολεμικού στόλου μας, καθώς και η διατήρηση μιας σταθερής ναυτικής παρουσίας στη Μεσόγειο, πρέπει να ξεχωρίζουν ως οι πιο κρίσιμες προτεραιότητες για τη μελλοντική ανάπτυξη του Πολεμικού Ναυτικού.
Αποστολές των Ναυτικών Δυνάμεων
Μέσα από το φακό των γεωστρατηγικών μας επιδιώξεων, οι σχεδιαστές Ναυτικής στρατηγικής εξετάζουν τις πολεμικές αποστολές του ναυτικού, όπως:
- η εξασφάλιση του θαλασσίου ελέγχου στις περιοχές ενδιαφέροντος (ή τουλάχιστον τοπικού θαλασσίου ελέγχου για καθορισμένο χρόνο) μέσω των αεροναυτικών επιχειρήσεων,
- η ματαίωση ανάληψης πλεονεκτικών θέσεων του δυνητικού αντιπάλου μας στο θαλάσσιο περιβάλλον,
- η εξουδετέρωση των επιχειρησιακών στόχων του εχθρού με την αποθάρρυνση του,
- οι αποβατικές επιχειρήσεις από τη θάλασσα πάνω στο έδαφος ενεργώντας διακλαδικά με συμμετοχή πεζοναυτών και αεροπορικών δυνάμεων και
- επιχειρήσεις αποκλεισμού κατά τις εχθροπραξίες και απαγόρευσης του εχθρού στις θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας.
Προσδιορισμός των προτεραιοτήτων και στόχων της ναυτικής πολιτικής
Οι ναυτικές δυνάμεις πρέπει να αναπτυχθούν προς όλο το γεωστρατηγικό χώρο ενδιαφέροντος (εθνικό, κυπριακό και νοτιοανατολικής Μεσογείου) χωρίς περιορισμούς, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου αντιμετωπίζονται ποικίλες απειλές για την πατρίδα μας. Μια προκεχωρημένη παρουσία των ναυτικών δυνάμεων μας επιτρέπει την εξοικείωση με το θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς και την προσωπικότητα αλλά και τη συμπεριφορά τόσο των φίλιων όσο και των εχθρικών περιφερειακών φορέων. Έχοντας επίγνωση της κυριαρχίας των άλλων εθνών με τα οποία συνεργαζόμαστε, η επιρροή και η κατανόηση συμβάλλει ώστε να δοθούν αποτελεσματικές απαντήσεις σε περίπτωση κρίσης.
Γι' αυτό από τον καιρό της ειρήνης προετοιμαζόμαστε για επιχειρήσεις μετάβασης στον πόλεμο, για να έχουν οι ναυτικές μας δυνάμεις, ήδη αναπτύξει, συμμαχίες, επιχειρησιακή κατανόηση και εμπειρία και να συμμετάσχουν γρήγορα στις πολεμικές επιχειρήσεις. Η προκεχωρημένη παρουσία, μας επιτρέπει επίσης να καταπολεμήσουμε την τρομοκρατία πολύ πιο μακριά από τις ακτές μας.
Η αποτροπή πρέπει να προβληθεί όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε περιφερειακό και μάλιστα με όρους συμβατικών και αντισυμβατικών μέσων (ανορθόδοξου πολέμου). Στο θέατρο επιχειρήσεων απαιτείται αποτελεσματική συνεργασία για την ασφάλεια, εφόσον οι δραστηριότητες που θα αναληφθούν θα είναι μια μορφή εκτεταμένης αποτροπής, δημιουργώντας ασφάλεια και στέρηση συνθηκών σύγκρουσης από το δυνητικό αντίπαλο. Αυτό απαιτεί μια αξιόπιστη αντιαεροπορική άμυνα ώστε να ενισχυθεί η αποτροπή, παρέχοντας μια ομπρέλα προστασίας “προς τα εμπρός” κατά την ανάπτυξη φίλιων και συμμαχικών δυνάμεων, συμβάλλοντας παράλληλα στην αρχιτεκτονική υπεράσπισης της στρατηγικής της Ελλάδος. Είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε προκεχωρημένες εθνικές και συμμαχικές βάσεις, καθώς και κάθε τεχνολογικό μέσο ώστε να επιτύχουμε διαρκή πληροφόρηση, βασισμένη στη θαλάσσια στρατηγική αποτροπής.
Η ικανότητα μας να διατηρούμε ελεύθερη τη θάλασσα επιχειρήσεων και τις θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας είναι μια από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις, καταλύτης για τις διακλαδικές επιχειρήσεις και τον θαλάσσιο έλεγχο που απαιτεί δυνατότητες σε τακτικό και σε επιχειρησιακό επίπεδο ελέγχου του γεωγραφικού χώρου και του κυβερνοχώρου. Υπάρχουν πολλές προκλήσεις όσον αφορά την ικανότητά μας να ασκήσουμε θαλάσσιο έλεγχο, όμως εκτιμάται ότι βρισκόμαστε για την ώρα σε πλεονεκτικότερη θέση που οφείλεται στη λειτουργία των υποβρυχίων τύπου 214 “Παπανικολής”.
Πρέπει λοιπόν να συνεχίσουμε να εξασκούμε αυτό το πλεονέκτημα για να εξουδετερώσουμε τη κάθε λογής απειλή. Οφείλουμε να μην επιτρέψουμε συνθήκες υπό τις οποίες οι ναυτικές δυνάμεις μας θα εμποδιστούν από την ελευθερία ελιγμών και πρόσβασης, ούτε να επιτρέπουμε στον αντίπαλο να διαταράξει την εθνική εφοδιαστική αλυσίδα, εμποδίζοντας ζωτικής σημασίας θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας και ηλεκτρονικού εμπορίου. Ασκώντας δόγμα ενιαίου χώρου του Ελληνισμού (Ελλάδα-Κύπρος) πρέπει να είμαστε σε θέση να επιβάλλουμε τοπικό θαλάσσιο έλεγχο όπου κρίνεται αναγκαίο, συνεργαζόμενοι με τις φίλιες δυνάμεις και συμμάχους, αλλά και μόνοι μας εάν απαιτηθεί. Αυτό απαιτεί ικανότητά να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις και να αποκτήσουμε ισχυρή αξιοπιστία. Τα πλεονεκτήματα μας θα διατηρηθούν μέσω πολλαπλασιαστών ισχύος, με καινοτόμες τεχνολογίες, με κατανόηση των δυνατοτήτων του αντιπάλου, με προσαρμογή σε κοινές διαδικασίες σχεδιασμού και με εφευρετικότητα.
Συμπεράσματα
Η δημιουργία και διατήρηση της ασφάλειας στη θάλασσα είναι απαραίτητη για να μπορούμε να μετριάζουμε όχι μόνο την απειλή ενός κεραυνοβόλου πολέμου, αλλά της πειρατείας, της τρομοκρατίας, του λαθρεμπορίου όπλων, ναρκωτικών και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων.
Πηγαίνοντας προς τα εμπρός, είναι ανάγκη να αξιολογήσουμε τις νέες τεχνολογίες, πως μπορούν να επηρεάσουν τις αποστολές στο Ναυτικό και τις προοπτικές τους για την επιτυχία των επιχειρήσεων. Στα νικηφόρα σενάρια που αφορούν ιδιαίτερα την Τουρκία πρέπει να ληφθούν υπόψη οι λειτουργικές αλληλεπιδράσεις σε πολλαπλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου του χώρου και του κυβερνοχώρου, βοηθώντας οι προβλέψεις μας να καταδείξουν πώς μια διένεξη ενδέχεται να ξετυλιχτεί μέσα από τις διάφορες φάσεις και πώς η Ελλάδα και οι σύμμαχοι μας μπορούν να τερματίσουν τις μάχες με ευνοϊκούς όρους πολιτικής.
Για την επίτευξη των στόχων, το Πολεμικό Ναυτικό χρειάζεται να οικοδομήσει μια ισορροπημένη δύναμη, τόσο για τη διατήρηση των υφιστάμενων πλεονεκτημάτων όσο και για την εκπλήρωση της αποστολής αποτροπής. Για την εκτέλεση αυτής της αποστολής, παράλληλα με την ετοιμότητα των μονάδων το Πολεμικό Ναυτικό χρειάζεται να προμηθευτεί με ένα πλήρες φάσμα ναυτικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των πολλαπλής χρήσεως πολεμικών πλοίων επιφανείας και ναυτικής αεροπορίας.
* Ο κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ.
