Photo by Anadolu Agency / Contributor / Getty Images / Ideal Image
Της Δρ. Μαρίας Χρ. Αλβανού
Ενώ το προχθεσινό χτύπημα στο διεθνές αεροδρόμιο «Ατατούρκ» στην Κωνσταντινούπολη έχει συγκλονίσει διεθνώς, υπάρχουν κάποια σχόλια που μπορούν ήδη να γίνουν, όσο αναμένουμε ακόμη την πλήρη διερεύνηση από τις τουρκικές αρχές και την τυχόν ανάληψη ευθύνης για το χτύπημα:
α) Πολλοί διερωτώνται άλλη μια φορά πώς είναι δυνατόν ένας καλά φυλασσόμενος αερολιμένας να γίνεται στόχος επιτυχούς τρομοκρατικής επίθεσης. Η απορία αυτή παραβλέπει την επιχειρησιακή φύση των επιθέσεων αυτοκτονίας (με όλα τα πλεονεκτήματα της) που χρησιμοποιήθηκαν για το συγκεκριμένο χτύπημα. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχουν μέτρα ασφαλείας που μπορούν να ακυρώσουν μια επίθεση αυτοκτονίας, αφότου έχει ξεκινήσει ο δράστης. Η πρόληψη τέτοιων επιθέσεων μπορεί να γίνει με σύλληψη του δράστη και του υποστηρικτικού δικτύου του στο στάδιο της προετοιμασίας (όταν αυτό πλέον αφορά προπαρασκευαστικές πράξεις που τιμωρούνται από το ποινικό δίκαιο). 
(Φωτ.: Ζώνη ζωσμένη με εκρηκτικά, η οποία κατεσχέδη από τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις στις 27 Σεπτεμβρίου 2006. Η πρόληψη τέτοιων επιθέσεων μπορεί να γίνει με σύλληψη του δράστη και του υποστηρικτικού δικτύου του στο στάδιο της προετοιμασίας και μόνο. Photo by By Israel Defense Forces - Two Palestinians Caught with an Explosives Belt
Όταν όμως πλέον ο τρομοκράτης βρίσκεται σε επιχειρησιακή τροχιά, οι πιθανότητες να αποφευχθεί η επίθεση είναι μηδαμινές. Ειδικοί αστυνομικοί - σκοπευτές μπορούν να βοηθήσουν, όμως (όπως βλέπουμε και στο συγκεκριμένο συμβάν, ακόμη και σε αρχές με αξιοθαύμαστη ετοιμότητα, συστηματική εκπαίδευση και γρήγορες αντιδράσεις) δεν είναι σίγουρο πως και αυτοί μπορούν να προλάβουν το μακελειό. Ο δράστης θα ανατιναχθεί όπου μπορεί, όπου δύναται να πετύχει αριθμό θυμάτων, ακόμη και αν τελικά δεν καταφέρει να ζημιώσει σημαντικά την υποδομή του αεροδρομίου.
β) Δεδομένης της παραπάνω δυσκολίας στην αντιμετώπιση των επιθέσεων αυτοκτονίας, χρειάζεται να δοθεί μεγάλη έμφαση στο intelligence. Και αυτή όμως η δύναμη της πληροφορίας δεν είναι πανάκεια. Η γειτονική χώρα διαθέτει αντιτρομοκρατική υπηρεσία καθώς και υπηρεσία πληροφοριών που είναι γνωστές παγκοσμίως για τη δράση και την ικανότητα τους. Όταν όμως η τρομοκρατική απειλή είναι μεγάλη, με συχνότητα επιθέσεων και κυρίως όταν υπάρχουν εστίες που μπορούν να παράγουν αόριστο αριθμό υποψηφίων δραστών, το intelligence δεν αρκεί. Δεν είναι δυνατόν να παρακολουθούνται οι πάντες (και ούτε θεμιτό σε μια δημοκρατία). Επίσης η αυστηρή αντιτρομοκρατική νομοθεσία δεν είναι λύση. Και πάλι, η Τουρκία έχει ένα αυστηρότατο νομοθετικό οπλοστάσιο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, το οποίο μάλιστα έχει υπάρξει και σημείο τριβής με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν δεν σχεδιαστούν προγράμματα πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης και αποριζοσπαστικοποίησης, οι αρχές θα είναι πάντα σε επίπεδο «άμυνας», ένα βήμα πίσω από τους τρομοκράτες, τρέχοντας να τους προλάβουν.
γ) Η Τουρκία είναι μια πρόκληση για τους αναλυτές ασφάλειας και για όσους ασχολούνται με την τρομοκρατία. Η γεωγραφική θέση της χώρας, οι εσωτερικές εντάσεις και συγκρούσεις δεν διευκολύνουν την αντιμετώπιση του φαινομένου. Σχετικά με τις επιθέσεις αυτοκτονίας, κάθε φορά που λαμβάνει χώρα ένα χτύπημα δεν είναι αναμενόμενο πως αυτό έχει διεξαχθεί στα πλαίσια του τζιχάντ ισλαμιστικών εξτρεμιστικών κύκλων. Και αυτό γιατί οργανώσεις όπως το PKK –που καμία σχέση δεν έχουν με θρησκευτική τρομοκρατία– χρησιμοποιούν βομβιστές αυτοκτονίας στην όλη δράση τους. Ένας προγνωστικός δείκτης (όχι απόλυτος φυσικά, γιατί στην τρομοκρατία δεν χωρούν θέσεις περί επιχειρησιακής απολυτότητας - αποκλειστικότητας) είναι ο στόχος. Οι εγχώριες οργανώσεις συνήθως επιλέγουν στόχους που πλήττουν απευθείας την Τουρκία (υποδομή - αξιωματούχους - πολίτες) και δεν στοχεύουν εύλογα εναντίον της διεθνούς κοινότητας (τουρίστες, ξένη υποδομή), από την οποία περιμένουν υποστήριξη και συμπάθεια.
Πέρα από την ανθρώπινη αλληλεγγύη στα θύματα της επίθεσης στην Κωνσταντινούπολη, τα όσα συνέβησαν χθες πρέπει να μας αφυπνίσουν και στην Ελλάδα. Όταν πλέον τέτοια χτυπήματα έχουν λάβει χώρα στην ευρωπαϊκή οικογένεια (Βρυξέλλες) και στον γείτονα, οφείλουμε να αναρωτηθούμε για την ετοιμότητα μας να αντιμετωπίσουμε κάτι παρόμοιο.
Photo by Sylvain Lefevre / Stringer / Getty Images / Ideal Image
Αυτό σημαίνει: σοβαρό σχεδιασμό πρακτικών μέτρων αποτροπής και διασφάλισης του χώρου των αεροδρομίων της χώρας, ειδική εκπαίδευση μελών της αστυνομίας για την άμεση αντίδραση όσο εκτυλίσσεται μια επίθεση αυτοκτονίας και τοποθέτηση τους στα κατάλληλα σημεία, δίκτυο πληροφόρησης σε επαγρύπνηση, σχέδιο άμεσης ανταπόκρισης και χειρισμού θυμάτων κλπ, καθώς και εκπαίδευση του πληθυσμού για τη συμπεριφορά σε τέτοια συμβάντα. Δυστυχώς στην περίπτωση της τρομοκρατίας η λαϊκή παροιμία για «των φρονίμων τα παιδιά» είναι η αναγκαία στάση.
* Η Δρ. Μαρία Χρ. Αλβανού είναι εγκληματολόγος, ειδική σε θέματα τρομοκρατίας.
