Του Νικολάου Γ. Μαλαχία*
Πρόσφατα, με αφορμή τις ανακοινώσεις περί άμεσης ένταξης 2 φρεγατών FREMM στο ΠΝ αλλά και περί της έναρξης ναυπήγησης στην Ελλάδα νέων σκαφών αντίστοιχων δυνατοτήτων, έχει ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες των σκαφών αυτής της κατηγορίας. Με το άρθρο αυτό επιχειρείται η - με συνοπτικό τρόπο - ενημέρωση του αναγνώστη, με τη μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων, σχετικά με τις φρεγάτες και ιδιαίτερα όσον αφορά στην «αεράμυνα περιοχής» που μπορεί να παρέχουν.
Τι είναι οι φρεγάτες και τι δυνατότητες έχουν;
Οι φρεγάτες σ΄ένα σύγχρονο ναυτικό είναι πλοία με εκτόπισμα συνήθως άνω των 3000 τόννων, τα οποία φέρουν κατάλληλους αισθητήρες, συστήματα και οπλισμό για την αντιμετώπιση τόσο των κύριων απειλών (αεροσκαφών, πλοίων επιφανείας και υποβρυχίων) όσο και των λεγόμενων «ασύμμετρων απειλών». Κατά κανόνα οι φρεγάτες αποτελούν την «σπονδυλική στήλη» κάθε ναυτικού που εκτελεί επιχειρήσεις στην ανοιχτή θάλασσα. Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) διαθέτει σήμερα 9 Ολλανδικές φρεγάτες τύπου “S” (εκτοπίσματος 3500 τόννων) καθώς και 4 Γερμανικές φρεγάτες τύπου “MEKO” (εκτοπίσματος 3350 τόννων). Η προχωρημένη ηλικία των κατεχόμενων φρεγατών κάνει επιτακτική την πρόσκτηση νέων μονάδων. Οι Φρεγάτες τύπου "S" έχουν ναυπηγηθεί την περίοδο 1977 -1981. Με όλα τα διεθνή standards και πρακτικές είναι πλοία που έχουν ολοκληρώσει τον επιχειρησιακό τους βίο (35ετία). Παράλληλα, οι φρεγάτες τύπου “ΜΕΚΟ” δεν έχουν πραγματοποιήσει εκσυγχρονισμό μέσης ζωής (midlife modernization), γεγονός που καθιστά δυσχερή τη συντήρηση των παρωχημένης τεχνολογίας συστημάτων τους.
Οι περισσότερες φρεγάτες χαρακτηρίζονται ως «πολλαπλού ρόλου» ενώ υπάρχει και μια κατηγορία αυτών που στις δυνατότητές της έχει συμπεριληφθεί και αυτή της αντιαεροπορικής προστασίας μιας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. Η περιοχή αυτή μπορεί να περιλαμβάνει – μεταξύ των άλλων - και άλλες ναυτικές μονάδες, ναυτικές βάσεις ή και γενικότερα εγκαταστάσεις υψηλής στρατηγικής αξίας. Τα πλοία που ανήκουν στην κατηγορία αυτή αναφέρονται ως φρεγάτες «αεράμυνας περιοχής».
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των φρεγατών «αεράμυνας περιοχής»;
Οι φρεγάτες «αεράμυνας περιοχής» έχουν γενικά τις εξής επιπλέον δυνατότητες σε σχέση με τις υπόλοιπες: Φέρουν αντιαεροπορικούς πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς (τουλάχιστον 100 χλμ), μεγαλύτερο φόρτο πυραύλων, καθώς και ραντάρ ερεύνης και στοχοποίησης αυξημένων δυνατοτήτων ούτως ώστε να υποστηρίζουν το μεγάλο βεληνεκές των πυραύλων. Ως απόρροια των δυνατοτήτων αυτών, οι εν λόγω φρεγάτες έχουν αυξημένη πιθανότητα αναχαίτισης πυραύλων, αεροσκαφών και γενικότερα εναέριων απειλών σε σχετικά ασφαλείς αποστάσεις (πχ πριν τα αεροσκάφη εκτοξεύσουν τα όπλα τους). Παράλληλα, έχουν συγκριτικά με τις υπόλοιπες φρεγάτες αρκετά μεγαλύτερο εκτόπισμα και κατά συνέπεια αυξημένες απαιτήσεις σε θέματα βαθών ελλιμενισμού, υποστήριξης και στελέχωσης. Τυπικά παραδείγματα τέτοιων φρεγατών αποτελούν η Γαλλική Horizon εκτοπίσματος 7000 τόννων, η Γερμανική F124 εκτοπίσματος 5800 τόννων, η Ολλανδική LCF εκτοπίσματος 6050 τόννων και η Ισπανική F100 εκτοπίσματος 6000 τόννων. Επίσης τα πλοία κλάσεως Arleigh Burke(ΗΠΑ) και Daring (Μ.Βρετανία) εκτοπίσματος 8500 τόννων, παρόλο που αναφέρονται ως «αντιτορπιλικά», διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά των φρεγατών «αεράμυνας περιοχής». Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα τα πλοία «αεράμυνας περιοχής» των Νατοικών χωρών (όπως τα παραπάνω) φέρουν ή τον αντιαεροπορικό πύραυλο SM2 (Αμερικανικής κατασκευής με βεληνεκές 160 χλμ) ή τον Aster 30 (Γαλλικής κατασκευής με βεληνεκές 100 χλμ).
Σε ποια κατηγορία φρεγατών ανήκουν οι FREMM;
Οι FREMM έχουν σχεδιαστεί γενικά ως φρεγάτες «πολλαπλού ρόλου», ενώ η κατηγορία FREDDA έχει αυξημένες αντιαεροπορικές δυνατότητας, φέροντας πυραύλους Aster 30. Αξίζει να σημειωθεί δε, ότι οι δύο φρεγάτες που σύμφωνα με την πρόσφατη ειδησεογραφία θα αποκτούσε το ΠΝ μέσω χρονομίσθωσης (leasing)δεν φέρουν πυραύλους Aster 30 αλλά μικρότερων δυνατοτήτων (Aster 15 με βεληνεκές 30 χλμ) και δεν έχουν γενικά δυνατότητα «αεράμυνας περιοχής».
Χρειάζεται το ΠΝ φρεγάτες με δυνατότητα «αεράμυνας περιοχής»;
Όπως φαίνεται να διαμορφώνεται η κατάσταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και προκειμένου οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις να είναι σε θέση να βελτιώσουν το ισοζύγιο αεροναυτικής ισχύος σε σχέση με την ολοένα και αυξανόμενη τουρκική απειλή, η ανάγκη απόκτησης από το ΠΝ ενός αριθμού φρεγατών «αεράμυνας περιοχής» κρίνεται ως επιτακτική. Πρώτον για την επαύξηση της εν γένει αποτρεπτικής δυνατότητας των Ενόπλων Δυνάμεων σε διακλαδικό επίπεδο καθώς και για την αποτελεσματική προστασία των ημετέρων ναυτικών δυνάμεων (ή και εγκαταστάσεων υψηλής στρατηγικής αξίας} στο Αιγαίο και την Α. Μεσόγειο. Δεύτερον για την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των αεροσκαφών F35 (τεχνολογίας stealth) που αναμένεται να αποκτήσει η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Τα αεροσκάφη αυτά παρουσιάζουν ιδιαίτερα μικρή ανακλαστική επιφάνεια ραντάρ και μόνο τα κορυφαίων επιδόσεων ραντάρ των πλοίων «αεράμυνας περιοχής» εκτιμάται ότι θα είναι σε θέση να τα εντοπίσουν / στοχοποιήσουν, τουλάχιστον σε οριακές για αναχαίτιση αποστάσεις. Τρίτον για την συνδρομή στην αντιβαλλιστική άμυνα της χώρας, εφόσον οι φρεγάτες που θα αποκτηθούν διαθέτουν και αυτή τη δυνατότητα.
Τέλος, ας σημειωθεί ότι το ΠΝ διέθετε κατά το παρελθόν πλοία με δυνατότητα «αεράμυνας περιοχής» και συγκεκριμένα τα Αμερικανικά αντιτορπιλικά τύπου “CharlesF.Adams” κατά την περίοδο 1992-2003. Η δυνατότητα αυτή απωλέσθηκε με τον παροπλισμό των ανωτέρω πλοίων.
* Ο κ. Νικόλαος Γ. Μαλαχίας είναι πλοίαρχος ΠΝ (εα).
