Σε ένα παράξενο «φλερτ» με τα Τίρανα, κατέληξε η επίσκεψη του υπουργού εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στην Αλβανία, όπου παρά το εθνικιστικό και αλυτρωτικό παραλήρημα της αλβανικής ηγεσίας και ενώ επέμεινε πλήρως στην ατζέντα της, ο υπουργός εξωτερικών θεώρησε ότι η επίσκεψη του ήταν «θετικό βήμα» και αποδέχτηκε την πρόταση της αλβανικής πλευράς για ανοικτή συζήτηση επί όλων των θεμάτων.
Μια επίσκεψη που φαίνεται ότι είχε προαποφασισθεί και ανοίγει παράθυρο για να τεθεί στην ατζέντα το θέμα των Τσάμηδων και της επαναοριοθετέσης συνόρων, αλλά και της εξομοίωσης της ελληνικής μειονότητας με τους αλβανούς μετανάστες.
Από την πρώτη στιγμή είχε προκαλέσει εντύπωση το γεγονός ότι ο κ. Κοτζιάς ήταν αποφασισμένος να πραγματοποιήσει την επίσκεψη αυτή ό,τι κι αν συνέβαινε, όσες προκλήσεις κι αν έστρωναν πριν την άφιξη του στα Τίρανα.
Διότι οι δηλώσεις Ράμα που είχαν προηγηθεί, προκάλεσαν την αντίδραση της Αθήνας μόνο στο σκέλος που αφορούσε στους Τσάμηδες, ενώ η ομιλία αυτή ουσιαστικά αποτελούσε ένα κήρυγμα αλυτρωτισμού για την Μεγάλη Αλβανία, το ιδεολόγημα της οποίας υπηρετεί πλήρως ο αλβανός πρωθυπουργός.
Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι στο γραφείο του κ. Ράμα δεσπόζει μια τεράστια γκραβούρα με τον χάρτη των Βαλκανίων όπου η γεωγραφία συμπίπτει με τις εδαφικές αξιώσεις της Μεγάλης Αλβανίας, προς την πΓΔΜ, προς την Σερβία, προς την Ελλάδα.
Στις ελληνοαλβανικές σχέσεις συμβαίνουν όμως όλο και πιο "παράξενα" γεγονότα. Χωρίς να υπάρχει κάποιος εμφανής λόγος, ο Ν.Κοτζιάς εμφανίζεται ως επισπεύδων (όπως και με τα Σκόπια) και πρότεινε την άνοιξη την έναρξη μιας διαδικασίας διαλόγου με την μορφή πακέτου ώστε να λυθούν όλα τα «εκκρεμή» προβλήματα στις διμερείς σχέσεις. Δικαιολόγησε μάλιστα την επιλογή αυτή (που θυμίζει απολύτως «αμερικανικής» προέλευσης μεθοδολογία των «καλαθιών») με το επιχείρημα ότι ενόψει Συνόδων Κορυφής της Ε.Ε. τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο θα πιεστεί η αλβανική πλευρά να συναινέσει σε λύσεις.
Το επιχείρημα αυτό διαψεύστηκε από τον ίδιο τον κ. Κοτζιά ο οποίος έθεσε ως χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας τους πρώτους μήνες του 2017 όταν πιθανότατα θα έχει δοθεί το πράσινο φως για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας και ενώ ο ίδιος τάχθηκε επανειλημμένα υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της Αλβανίας, χωρίς να θέτει ως ορό οποιοδήποτε ζήτημα αφορά τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, διαψεύδοντας μάλιστα δημοσίως το ίδιο το ΥΠΕΞ και την σχετική (επίσημη) διαρροή «κύκλων του ΥΠΕΞ» που είχε δημοσιεύσει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Όπως ήταν αναμενόμενο η αλβανική πλευρά πρότεινε το δικό της «καλάθι» θεμάτων και η ελληνική πλευρά έσπευσε να συμφωνήσει στην σύμπτυξη των δυο «καλαθιών». Αυτό φυσικά έχει σαν αποτέλεσμα ότι για πρώτη φορά στις ελληνοαλβανικές σχέσεις θα μπει επισήμως στην ατζέντα των συνομιλιών θέμα Τσάμηδων.
Ο Αλβανός υπουργός εξωτερικών με ιδιαίτερα ευφυή τρόπο, πέταξε την μπανανόφλουδα, υποστηρίζοντας δημοσίως ότι το θέμα των Τσάμηδων «δεν έχει εδαφική αξίωση έναντι της Ελλάδας» αλλά είναι απλώς θέμα ανθρώπινων δικαιωμάτων». Φυσικά δημοσίως ουδέποτε θα μπορούσε όχι μόνο η Αλβανική αλλά η οποιαδήποτε κυβέρνηση να υποστηρίξει ότι έχει εδαφικές αξιώσεις έναντι κάποιας γειτονικής χώρας.
Η έγερση με οποιαδήποτε αφορμή Τσάμικου ζητήματος και η αποδοχή του ως θέματος στην διμερή ατζέντα έχει μια σειρά πολιτικές και νομικές συνέπειες:
Η Ελλάδα θα αποδέχεται ουσιαστικά ότι διέπραξε «εγκλήματα» εναντίον των Τσάμηδων, όπως υποστηρίζει η Αλβανική πλευρά, που ζητά τώρα αποκατάσταση τους. Συγχρόνως, θα είναι σαν να αναγνωρίζει επισήμως την επανασύσταση τσάμικης κοινότητας και σύνδεση της με συγκεκριμένη εδαφική περιοχή, η οποία κατά την Αλβανική θεώρηση φθάνει από την Θεσπρωτία μέχρι και τα Ελληνοαλβανικά σύνορα.
Ο κ. Κοτζιάς όχι μόνο δεν έδειξε να ενοχλείται αλλά αποδέχτηκε ουσιαστικά την έναρξη συζήτησης για το θέμα Τσάμηδων (το οποίο εντάσσει στο «καλάθι» της διαπραγμάτευσης η κυβέρνηση Ράμα),καθώς και δημοσίως έκανε λόγο για διαφοροποίηση των Τσάμηδων από τους συγκεκριμένους Τσάμηδες που είχαν καταδικαστεί από ελληνικά δικαστήρια για δωσιλογισμό.
Οι αποφάσεις αυτές όμως αφορούσαν ένα μικρό αριθμό σε σχέση με όσους εγκατέλειψαν το ελληνικό έδαφος ακολουθώντας τις δυνάμεις του Άξονα, εγκαταστάθηκαν στην Αλβανία και απέκτησαν την αλβανική υπηκοότητα.
Πέραν του περιουσιακού που εγείρουν οι Αλβανοί ,και έχει προφανή αλυτρωτικό στόχο, δεν υπάρχουν άλλα ζητήματα προς συζήτηση. Απαγόρευση εισόδου στα σύνορα δεν υπάρχει γενικώς για Τσάμηδες (καθώς ήδη πολλοί από αυτούς ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα όπως χιλιάδες άλλοι αλβανοί πολίτες) και όσοι περιορισμοί εισόδου υπάρχουν για λογούς ασφαλείας, αφορούν μικρό αριθμό αλβανών ακραίων εθνικιστών που εργολαβικά επιχειρούν να δημιουργήσουν προβλήματα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Ούτε φυσικά γινόντουσαν αποδεκτά παλιά αλβανικά διαβατήρια που είχαν τοπωνύμια που παρέπεμπαν σε «Τσαμουριά».
Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αλβανοί όχι μόνο θέτουν θέμα περιουσιών ,(παρά το γεγονός ότι για μεν τους δωσίλογους έχει κλείσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο κάθε μορφή νομικής διεκδίκησης των περιουσιών τους , ενώ για όλους τους υπόλοιπους υπάρχει ο δρόμος των δικαστηρίων), αλλά έχουν αρχίσει να συζητούν την επιλογή της… καταβολής αποζημιώσεων από την Ελλάδα για όσες περιουσίες, άνηκαν σε Τσάμηδες σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, πριν εγκαταλείψουν την Ελλάδα, και τώρα εξήντα χρόνια μετά έχουν περάσει σε άλλους ιδιοκτήτες.
Με τις δηλώσεις που έκανε ο κ. Κοτζιάς, ότι θα μπορούσαμε να δούμε διάφορα θέματα, ότι τα παιδιά και τα εγγόνια των δωσίλογων και όσοι δεν είχαν καταδικασθεί, δεν μπορεί να έχουν την ίδια αντιμετώπιση με τους συγκεκριμένους καταδικασθέντες δωσίλογους (κάτι που είναι αυτονόητο), αποδέχεται την συμπερίληψη του θέματος των Τσάμηδων στην διμερή ατζέντα, με πρόσχημα δήθεν τα «ανθρωπινά δικαιώματα» που επικαλούνται τα Τίρανα.
Όμως στην επίσκεψη στα Τίρανα η ελληνική πλευρά δεν είχε να ελπίζει παρά μόνο σε μια θετική εξέλιξη στο θέμα της Συμφωνίας των Θαλασσίων Ζωνών. Όμως η αλβανική πλευρά ξεκαθάρισε ότι δεν υφίσταται θέμα αποδοχής της Συμφωνίας και μάλιστα ο κ. Μπουσατι έκανε αναφορές σε «λάθη της τότε αλβανικής κυβέρνησης που προκάλεσαν απώλειες στην εδαφική κυριαρχία» της Αλβανίας. Έχει ενδιαφέρον όμως ότι η Αλβανική πλευρά επιχειρεί να θέσει και θέμα χερσαίων συνόρων ,όπου ενώ για χρόνια επεδίωκε αναγνώριση της οριοθέτησης των τσιμεντένιων πυραμίδων (θεωρώντας ότι έτσι θα τεθεί και συμβολικά οριστικό τέλος σε οποιαδήποτε ελληνική βλέψη για την Βόρειο Ήπειρο), τώρα ζητά ρυθμίσεις για να αποκατασταθούν «αδικίες» που έχουν γίνει και στα χερσαία σύνορα.
Αν και η συχνή αναφορά του κ. Κοτζιά στους 700.000 αλβανούς που ζουν στην Ελλάδα εκ των οποίων μάλιστα οι 140.000 έχουν πάρει και την ελληνική υπηκοότητα στέλνει μηνύματα στα Τίρανα, καθώς οι εισροές από την Ελλάδα παρά την κρίση αποτελούν τον πιο σημαντικό τροφοδότη της αλβανικής οικονομίας, είναι απολύτως προβληματική η συσχέτιση των αλβανών μεταναστών, με την Εθνική Ελληνική Μειονότητα.
Ο κ. Μπουσάτι μάλιστα δημοσίως δήλωσε ότι το περιουσιακό των μελών της ελληνικής μειονότητας, θα εξετασθεί υπό καθεστώς αμοιβαιότητας με θέματα αλβανικών περιουσιών επικαλούμενος μάλιστα άρθρο του Συμφώνου Φιλίας.
Όμως το θέμα των περιουσιών της μειονότητας δεν είναι διμερές, παρά το ενδιαφέρον που οφείλει να δείχνει η Αθήνα, καθώς είναι πρωτίστως θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλβανών πολιτών, για την προστασία των οποίων η Αλβανία είναι υπόλογοι έναντι των Ευρωπαϊκών θεσμών και της ίδιας της Ε.Ε., εφόσον φυσικά θέλει να αποσπάσει απόφαση για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
