Του Λάμπρου Τζούμη*
Από την περασμένη Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου, όπως είναι γνωστό το πλωτό γεωτρύπανο «Saipem 12000» της εταιρίας ENI ιταλικών συμφερόντων, βρίσκεται περικυκλωμένο και καθηλωμένο από σκάφη του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού, ύστερα από την πειρατική παρεμπόδιση του πλου του, ενώ επρόκειτο να προβεί σε έρευνες στο οικόπεδο 3 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Κατοχική Τουρκοκυπριακή κυβέρνηση με ανακοίνωση που εξέδωσε έκανε λόγο για μονομερή ανακήρυξη της ΑΟΖ από την Ελληνοκυπριακή πλευρά επισημαίνοντας πως δεν θα αποδεχθεί την επέκταση των ερευνητικών δραστηριοτήτων στο τεμάχιο 3.
Έτσι η Τουρκία δέσμευσε με παράνομη NAVTEX περιοχή εντός της Κυπριακής ΑΟΖ για Ασκήσεις του Πολεμικού της Ναυτικού και ανάγκασε το γεωτρύπανο να σταματήσει κάτι που επισημαίνεται είχε προαναγγείλει με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο και ο Τούρκος ΥΠΕΞ κ. Mevlut Cavusoglu μόλις μία εβδομάδα πριν. Η Ιταλία υποχωρώντας στις τουρκικές απειλές, έδωσε εντολή στο γεωτρύπανο να αγκυροβολήσει στο Κάβο Γκρέκο 15 ναυτικά μίλια μακριά τεμάχιο «3» της κυπριακής ΑΟΖ, μέχρι την «επίλυση» του ζητήματος.
Ο Πρόεδρος κ. Αναστασιάδης έκανε ως συνήθως τις γνωστές δηλώσεις περί ψυχραιμίας και σεβασμού στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και επίκλησης του Διεθνούς Δικαίου ενώ με καθυστέρηση εκδόθηκε και μία γενικόλογη ανακοίνωση από το ελληνικό ΥΠΕΞ. Η Τουρκία όμως ποτέ δεν έκρυψε τους στόχους και τις επιδιώξεις της για την περιοχή. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα από τον Ahmet Davutoglu στο βιβλίο του «Το Στρατηγικό Βάθος, η Διεθνής Θέση της Τουρκίας», στόχος της Άγκυρας είναι ο έλεγχος της στρατηγικής σημασίας νήσου Κύπρου, παράλληλα με τη συμμετοχή της στην εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου. Για το λόγο αυτό, μέσω δεσμεύσεων μεγάλων περιοχών, προσπαθεί να οικειοποιηθεί το μεγαλύτερο μέρος της κυπριακής ΑΟΖ και όλη την ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτιοανατολικά της Κρήτης και νοτιοδυτικά του Καστελόριζου. Η χώρα μας συνεχίζει να πλήττεται από την οικονομική κρίση, η αμυντική και εξωτερική πολιτική μας διακατέχεται από φοβικά σύνδρομα και ο κατευνασμός που επιχειρείται αντί να λειτουργεί αποτρεπτικά αποθρασύνει την Τουρκία.
Τον Μάρτιο του περασμένου έτους ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης, κ. Π. Καμμένος, «ανακοίνωσε» την... «επανεργοποίηση» του Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου και επιπροσθέτως δήλωσε ότι η Ελλάδα έχει υποχρέωση να στηρίξει τον Κοινό Αμυντικό Χώρο Ελλάδας-Κύπρου, όπως έχει προδιαγραφεί στα εθνικά σχέδια. Το Δόγμα Ενιαίου Αμυντικού Χώρου διακηρυ?χθηκε από Ελλάδα και Κύπρο το Νοέμβριο 1993, σε μια χρονική περίοδο που υπήρχαν όπως και σήμερα σαφείς και απροκάλυπτες προκλήσεις από πλευράς Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Με τη διακήρυξη του δο?γματος, υπογραμμι?στηκε με ε?μφαση η δε?σμευση της Ελλα?δας να θεωρει? ως αιτι?α πολε?μου οποιαδήποτε τουρκικη? επιθετική ενέργεια στην ελεύθερη Κύπρο και είχε ως στο?χο την αποτροπή? η? αντιμετω?πιση κα?θε επιθετικη?ς ενε?ργειας, εναντι?ον του ενο?ς η? και των δυο μερω?ν.
Ο Ενιαίος Αμυντικός Χώρος υπήρξε πρώτιστα μια πολιτική επιλογή και ταυτόχρονα μια έκφραση αποφασιστικότητας, πέραν από ρητορικές τοποθετήσεις, ότι η Ελλάδα σε περίπτωση νέας τουρκικής επίθεσης εναντίον της ελεύθερης Κύπρου θα εμπλεκόταν αυτόματα σε πόλεμο με την Τουρκία. Η επίσημη εξαγγελία μεταφράστηκε σε σχέδια, ενώ άρχισαν να ασκούνται οι δυνάμεις των δύο χωρών από κοινού. Η κρίση των Ιμίων οδήγησε το 1997 στην υπογραφή του Ανακοινωθέντος της Μαδρίτης από την ελληνική κυβέρνηση του Κ. Σημίτη και την τουρκική του Σ. Demirel για τη μείωση της έντασης στο Αιγαίο. Άρχισε να εφαρμόζεται μια αναθεωρημένη εξωτερική πολιτική, ακρογωνιαίος λίθος της οποίας ήταν η βήμα προς βήμα προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, με προορισμό την «ομαλοποίηση των σχέσεων». Σε αυτό το κλίμα και με το επιχείρημα ότι δεν πρέπει να δημιουργηθούν αντιπαραθέσεις με την Τουρκία, άρχισε να χαλαρώνει η εφαρμογή του Δόγματος, με αποτέλεσμα σήμερα να υφίσταται δυστυχώς μόνο στα χαρτιά.
Μια πολιτική εξαγγελία όπως αυτή του κ. Καμμένου περί επανεργοποίησης του Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού Χώρου είναι σημαντική ακόμα και για λόγους συμβολικούς, με την προϋπόθεση να συνοδεύεται από ανάλογο συγκροτημένο σχεδιασμό καθώς και ανάληψη αξιόπιστων, ουσιαστικών και αποτελεσματικών πρωτοβουλιών. Σε διαφορετική περίπτωση αποτελεί μια εξαγγελία άνευ περιεχομένου με προφανή επικοινωνιακό σκοπό σαν αυτές που μας έχει συνηθίσει ο Υπουργός της Εθνικής Άμυνας.
*Ο Λάμπρος Τζούμης είναι Αντιστράτηγος ε.α.
