Της Κύρας Αδάμ
Η ελληνική κυβέρνηση -και κυρίως το ΥΠΕΞ- εισπράττουν τώρα τις δυσμενείς επιπτώσεις στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στο Αιγαίο από την πρόσφατη ευρω-τουρκική συμφωνία στο προσφυγικό, την οποία η Αθήνα προσυπέγραψε, χωρίς μεγάλη σκέψη, περισσή προχειρότητα, χωρίς ούτε μια αντίρρηση ή εναλλακτική πρόταση.
Και ενώ η Άγκυρα δεν εφαρμόζει ούτε κατ' ελάχιστον τις υποχρεώσεις της στο προσφυγικό απέναντι στην ΕΕ, εν τούτοις αυξάνει καθημερινώς και συστηματικώς την επιθετικότητα της σε βάρος της ελληνικής κυριαρχίας, εκμεταλλευόμενη τις προνομίες σε βάρος της Ελλάδας που έχει εξασφαλίσει μέσω της ευρω-τουρκικής συμφωνίας για το προσφυγικό.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, αλλά και το υπουργείο Άμυνας, επιχειρούν τώρα να εξισορροπήσουν την κατάσταση, με επικίνδυνες αλχημείες μέσω ΝΟΤΑΜS της ΥΠΑ, προκειμένου να συγκαλυφθούν λάθη, αβλεψίες και προχειρότητες του αμέσως προηγούμενου διαστήματος.
Έτσι, μετά την αποδοχή της ευρω-τουρκικής συμφωνίας στο τέλος του 2015, η ΥΠΑ άρχισε, σε συνεργασία με το ΥΠΕΞ κυρίως, να εκδίδει συνεχώς ΝΟΤΑΜs για θαλάσσια έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο,(δηλαδή έρευνα και διάσωση ναυαγών προσφύγων), με την Τουρκία να απαντά σε κάθε ελληνική αγγελία με δική της, επιμένοντας ότι η περιοχή ανήκει στην Τουρκία, γεγονός που υπονομεύει τα εθνικά συμφέροντα.
Η ανταλλαγή NOTAMs μέσα στον Ιανουάριο έχει κορυφωθεί, με την Τουρκία να μην χάνει ευκαιρία να επαναφέρει διεθνώς και συστηματικώς το σύνολο πλέον των διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων της σε βάρος της Ελλάδας, από τα όρια του FIR Αθηνών, την ελληνικότητα των νήσων του Αν. Αιγαίου, την αποστρατιωτικοποίηση των νήσων, τα θαλάσσια σύνορα και τώρα, την περιοχή θαλάσσιας έρευνας και διάσωσης, επιμένοντας ότι με βάση τον κατοχυρωμένο στο Διεθνή Οργανισμό Ναυσιπλοΐας (ΙΜΟ) τουρκικό νόμου του 2001, της ανήκει το μισό Αιγαίο για θαλάσσια έρευνα και διάσωση.
Σε «κανονικές συνθήκες» η μονίμως προκλητική συμπεριφορά της Άγκυρας θα ήταν αντικείμενο επίσημων ανακοινώσεων του υπουργείου Εξωτερικών,(αφού οι τουρκικές προκλήσεις θίγουν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας).Στις παρούσες συνθήκες όμως, η Αθήνα δείχνει να μην θέλει «να σηκώσει το γάντι» και για την ώρα περιορίζεται σε έκδοση ΝΟΤΑΜs τις οποίες η Τουρκία αυτομάτως χαρακτηρίζει άκυρες και αντιστρόφως.
Η ευρω-τουρκική συμφωνία προβλέπει εκτός των άλλων, η Τουρκία να προβαίνει σε εντατικές περιπολίες στα χωρικά ύδατα της (coast guard patrol) για να αναχαιτίζει τους λαθρέμπορους και να αυξήσει τις επιχειρήσεις θαλάσσιας έρευνας και διάσωσης (SAR) στη Διεθνή Θάλασσα του Αιγαίου για τη διάσωση των ναυαγών. Με την πονηρή αυτή διατύπωση Γιούνκερ- Ερντογάν, η ΕΕ παραβιάζει τη Σύμβαση του Αμβούργου 1979 του Διεθνούς Οργανισμού Ναυσιπλοΐας (ΙΜΟ), διότι στερεί από την Ελλάδα αρμοδιότητες για SAR στη Διεθνή Θάλασσα του Αιγαίου μέσα στο FIR Αθηνών, που απορρέουν από τη Σύμβαση του Αμβούργου.
Επιπροσθέτως, η Συμφωνία προβλέπει, η Ελλάδα να εκτελεί περιπολίες (coast guard patrol) στα χωρικά ύδατα της (6νμ) προκειμένου να φυλάσσει τα θαλάσσια σύνορα της, που έχουν μετατραπεί και σε εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Με τη διατύπωση αυτή της Συμφωνίας, η οποία προφανέστατα έγινε δια χειρός Νταβούτογλου – αφού η Αθήνα ούτε ρωτήθηκε, ούτε πήρε μέρος στις συνομιλίες αυτές, απλώς συνυπέγραψε αδιαμαρτύρητα στο τέλος- η ελληνική πλευρά προφανώς δεν αντιλήφθηκε ότι τα ελληνικά χωρικά ύδατα, ως θαλάσσια ελληνικά και ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα αφορούν στο σύνολο των χωρικών υδάτων των νήσων του Αιγαίου. Αντιθέτως, η Αθήνα εστίασε την προσοχή της και εγκλωβίστηκε αποκλειστικά στη μέση γραμμή ανάμεσα στις ανατολικές ακτές των νήσων και τις δυτικές ακτές της Τουρκίας
Tο μπέρδεμα που έχει διαμορφωθεί φαίνεται ανάγλυφα στον χάρτη του liberal.gr.
Στον χάρτη απεικονίζονται με μπλε χρώμα τα χωρικά ύδατα των 6νμ, ενώ φαίνεται καθαρά ότι δεν υπάρχουν συνεχόμενα θαλάσσια ελληνοτουρκικά σύνορα. Τα μόνα που υπάρχουν, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας είναι η μέση γραμμή μεταξύ των ανατολικών ακτών των νήσων και των δυτικών της Τουρκίας, όπου η απόσταση μεταξύ τους είναι μικρότερη αθροιστικώς των 12νμ, (δηλαδή μικρότερη από το εύρος των 6νμ των χωρικών υδάτων των δύο χωρών. Στον χάρτη με την μπλε γραμμή φαίνεται η μέση γραμμή, δηλαδή τα θαλάσσια ελληνοτουρκικά σύνορα. Πλην όμως ακόμα και αυτά δεν έχουν συμφωνηθεί, διότι οι δύο χώρες δεν συμφωνούν στον καθορισμό των γραμμών βάσης από τις οποίες μετρώνται τα χωρικά ύδατα, η ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδα, η ζώνη αλιείας κλπ. Με τις διακεκομμένες γραμμές μεταξύ Μεγίστης –Ρόδου, Σάμου- Χίου, Χίου- Ψαρών-Λέσβου, Λέσβου- Αη Στράτη-Λήμνου-Σαμοθράκης, θαλάσσια ελληνοτουρκικά σύνορα δεν υπάρχουν γιατί επίσης δεν έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των δύο χωρών. Έτσι με βάση την Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, τα εξωτερικά θαλάσσια σύνορα της ΕΕ, δηλαδή της Ελλάδας, αφορούν στο σύνολο των χωρικών υδάτων των 6νμ των νήσων που πρέπει να φυλάσσει η Ελλάδα και εντός οποίων η χώρα έχει τις μόνες αρμοδιότητες λόγω κυριαρχίας της.
Έτσι, πχ στην περίπτωση που μια βάρκα με πρόσφυγες φύγει από τις τουρκικές ακτές μεταξύ Λέσβου-Λήμνου, (όπου δεν υπάρχουν χαραγμένα θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία),και παρασυρθεί πχ προς τον Αη Στράτη (όπως φαίνεται, στον χάρτη με κόκκινη διακεκομμένη γραμμή) και βουλιάξει έξω από τα 6νμ των χωρικών υδάτων του νησιού, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας επιτρέπει στην Άγκυρα να ενεργοποιήσει αυτόνομα τα δικά της σωστικά μέσα, για να σώσει τους ναυαγούς,(με συνεχόμενη κόκκινη γραμμή στον χάρτη), εμποδίζοντας ή και στερώντας από την Ελλάδα τις διεθνείς αρμοδιότητες της για θαλάσσια SAR στη διεθνή θάλασσα του Αιγαίου στο FIR Αθηνών.
Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για βάρκα με πρόσφυγες μεταξύ Χίου-Λέσβου προς την Σκύρο(κόκκινη διακεκομμένη γραμμή).
Η βιομηχανία των ΝΟΤΑΜs
Είναι απορίας άξιον γιατί η ελληνική κυβέρνηση – και με προηγούμενη απόφαση των πολιτικών αρχηγών, (που μπήκαν στη σύσκεψη και μολονότι δεν υπάρχουν συμφωνημένα θαλάσσια ελληνικά σύνορα… βγήκαν με χαραγμένα ελληνικά –ευρωπαϊκά σύνορα στα 6νμ)- αφού δέχθηκε χωρίς δεύτερη σκέψη τα ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα, δεν επέμεινε να κατοχυρώσει στην ευρω-τουρκική συμφωνία, τις διεθνείς αρμοδιότητες -και στη θάλασσα- της Ελλάδας εντός του FIR Αθηνών, ώστε να μην επιτρέπεται στην Τουρκία να εγείρει καθημερινώς το σύνολο των διεκδικήσεων της σε βάρος της Ελλάδας.
Εκ των υστέρων, η Αθήνα επιχειρεί να «εξισορροπήσει» την κατάσταση με συνεχή έκδοση ΝΟΤΑΜs της ΥΠΑ, που προκαλούν άμεση αντίδραση της Τουρκίας με δικές της αγγελίες, συντηρώντας ένα απίστευτο κομφούζιο.
Ξαφνικά ένα μήνα μετά την αποδοχή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό, η ΥΠΑ, σε συνεργασία με το ΥΠΕΞ και το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, άρχισε να παράγει βιομηχανία έκδοσης ΝΟΤΑΜs για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο.
Από τις πλείστες, δύο μόνον αποτυπώνονται στον χάρτη (περιοχές με μπλε χρώμα), νότια της Ρόδου και της Σάμου, οι οποίες δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα και ερωτηματικά αντί να ξεκαθαρίζουν(όσο γίνεται ) την κατάσταση.
Έτσι:
- Μολονότι και οι δύο αγγελίες καλύπτουν αποκλειστικά και μόνον ελληνική κυριαρχία, πάρα ταύτα η ΥΠΑ δεν το δηλώνει στη ΝΟΤΑΜ της, με αποτέλεσμα η Τουρκία, με απαντητική ΝΟΤΑΜ, να δηλώνει ότι οι περιοχές αυτές ανήκουν στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης. Χρειάζεται κατά κανόνα δεύτερη -απαντητική ελληνική ΝΟΤΑΜ για να αναγκαστεί η ΥΠΑ να καταγράψει ότι πρόκειται για αμιγώς ελληνική κυριαρχία..
- Μολονότι οι ΝΟΤΑΜs της ΥΠΑ αφορούν σε θαλάσσια έρευνα και διάσωση, εν τούτοις η ΥΠΑ αναφέρεται στο FIR Αθηνών, μετατρέποντας εν πρώτοις τη θαλάσσια. .σε εναέρια διάσωση. Έτσι η Άγκυρα απαντά ότι δεν αποδέχεται τον ορισμό της περιοχής έρευνας και διάσωσης με αναφορά στο FIR Αθηνών και προβάλει, (χωρίς να τον κατονομάζει) τον δικό της νόμο για θαλάσσια έρευνα και διάσωση, που έχει συμπεριλάβει ο ΙΜΟ και ο οποίος εκτείνεται μέχρι τη μέση του Αιγαίου.
- Όμως και στις απαντητικές αγγελίες της η ΥΠΑ αποφεύγει να δηλώσει κατηγορηματικώς ότι βρίσκεται σε ισχύ ο σχετικός ελληνικός νόμος για την θαλάσσια περιοχή, την οποία έχει συμπεριλάβει ο ΙΜΟ στο global SAR και μάλιστα προγενέστερος του τουρκικού.
Πρόκειται για τον ελληνικό νόμο1844/89 που ορίζει την περιοχή ευθύνης του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης: « Η περιοχή ευθύνης του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης για ναυτική και αεροπορική διάσωση καθορίζεται και ταυτίζεται με το FIR Αθηνών».
Επιπροσθέτως υπάρχει η Υπουργική Απόφαση του ΥΕΘΑ και του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας,30.08.1993, (που έχει περιληφθεί και στο global SAR του ΙΜΟ),που καθορίζει τον κανονισμό λειτουργίας του ΕΚΣΕΔ, και επαναλαμβάνει ότι η περιοχή ευθύνης του για ναυτική και αεροπορική έρευνα ταυτίζεται με την περιοχή του FIR Αθηνών, σύμφωνα με τον νόμο1844/89.
Η επικίνδυνη εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το Αιγαίο είναι μια περιοχή αλληλοκάλυψης αρμοδιοτήτων για θαλάσσια έρευνα και διάσωση, με την Τουρκία ενθαρρυμένη από την πρόσφατη συμφωνία της με την ΕΕ για το προσφυγικό, καθώς η Αθήνα δεν ενδιαφέρθηκε να κατοχυρώσει τουλάχιστον τις διεθνείς αρμοδιότητες της για θαλάσσια έρευνα και διάσωση στη συμφωνία αυτή.
