Των Αλέξαδρου Δρίβα και Δημήτρη Τσαϊλά
Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Rex Tillerson ολοκλήρωσε την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στην Τουρκία από την ανάληψη των καθηκόντων του, προφανώς χωρίς καμία επίλυση οποιασδήποτε από τις θεμελιώδεις διαφορές που έχουν προκύψει στις μεταξύ σχέσεις των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ. Η μεγαλύτερη διαφωνία τους που αποτελεί το μέγιστο αγκάθι στις σχέσεις των χωρών είναι η απόφαση των ΗΠΑ να προχωρήσουν στην κατάληψη της Raqqa που είναι το τελευταίο εναπομείναν προπύργιο του ισλαμικού κράτους στη Συρία με τη βοήθεια των Συριακών Κουρδικών Δημοκρατικών Δυνάμεων.
Υπάρχουν και άλλες πηγές τριβής, μικρότερης μεν σημασίας αλλά σημαντικά γεγονότα, όπως η άρνηση της Ουάσιγκτον μέχρι στιγμής να εκδώσει τον Fethullah Gulen, που η Άγκυρα κατηγορεί ως τον εγκέφαλο του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15η Ιουλίου, καθώς και την σύλληψη την εβδομάδα που πέρασε, ενός ανωτέρου στελέχους μιας από τις μεγαλύτερες κρατικές τράπεζες της Τουρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες με την κατηγορία της συνωμοσίας για παράκαμψη των εμπορικών κυρώσεων κατά του Ιράν.
Η Τουρκία είναι παντελώς αντίθετη με την εμβάθυνση της συμμαχίας του Πενταγώνου με την ομάδα των Συρίων Κούρδων (YPG) που έχει εξελιχθεί στην πιο αξιόπιστη δύναμη πολιτοφυλακής της Συρίας από τότε που ιδρύθηκε πριν από δύο χρόνια, του οποίου η ανώτατη ηγεσία προέρχεται από το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ). Το PKK αγωνίζεται κατά κανόνα στο εσωτερικό της Τουρκίας και είναι χαρακτηρισμένο ως μια τρομοκρατική οργάνωση από την τουρκική κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως, η Τουρκία κατατάσσει και τους Κούρδους της Συρίας (YPG) ως τρομοκράτες, ενώ η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν το κάνουν. Οι συνεχιζόμενες διαφωνίες για το αν το YPG και το ΡΚΚ είναι η ίδια οντότητα δηλητηριάζει τους δεσμούς δημιουργώντας αντιαμερικανικά συναισθήματα εντός του τουρκικού στρατού.
Βέβαια σε μια προφανή προσπάθεια των ΗΠΑ να κατευνάσουν την Τουρκία για τη συνεργασία τους, με τους πολιτοφύλακες της YPG, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό σιωπηλές σχετικά με την επιδείνωση και τις παραβιάσεις δικαιωμάτων στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένης και της βάναυσης μεταχείρισης των Κούρδων.
Οι ΗΠΑ από το 2003 έχουν σταδιακά ξεκινήσει, έναν επαναπροσδιορισμό της σύλληψης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Η ενίσχυση των κουρδικών θέσεων και η βούληση των ΗΠΑ να μεταφέρουν το κέντρο της γεωπολιτικής «μέγγενης» πλησιέστερα της Κίνας (American Pivot to Asia) έφεραν το Ιράν σε προτεραιότητα. Ένας από τους λίγους «νόμους» που ισχύουν στους συσχετισμούς ισχύος της Μέσης Ανατολής (από την οπτική της Δύσης) στηρίζεται στην εξής αντίστροφη αναλογία: Όσο το Ιράν πλησιάζει προς τη Δύση, τόσο λιγότερη γεωπολιτική αξία έχει η Τουρκία. Η Τουρκία, αναβαθμίστηκε έτι περαιτέρω μετά την ανατροπή των Παχλαβί από την ισλαμική επανάσταση του Ayatollah Khomeini.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η ισλαμική τρομοκρατία, η ανασυγκρότηση της Ρωσίας και η άνοδος της Κίνας, ανάγκασαν τις ΗΠΑ να προσπαθήσουν να φέρουν ξανά το Ιράν με το μέρος τους. Σήμερα, μολονότι οι ιρανοαμερικανικές σχέσεις (με την εκλογή Trump) δεν μπορούν να χαρακτηριστούν καλές, είναι πολύ καλύτερες από ό,τι ήταν κατά την περίοδο Bush-Ahmadinejad. Το μεγάλο «αγκάθι» για περαιτέρω προσέγγιση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, παραμένει ο ισλαμικός φονταμενταλισμός που πολλές φορές η Τεχεράνη στηρίζει (Χαμάς) και οι ιρανοϊσραηλινές σχέσεις οι οποίες παραμένουν σταθερά κακές.
Η Τουρκία αποφάσισε να επαναπροσδιορίσει την εξωτερική της πολιτική και έπαψε να βρίσκεται σαν κρηπίδωμα του πάλαι ποτέ στρατηγικού τριγώνου μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ. Έτσι, το Ισραήλ βρίσκεται σε ένα τρομακτικό δίλημμα ασφάλειας. Στα ανατολικά του, το Ιράν συνιστά απειλή. Στα βόρεια, το Ισραήλ νιώθει την Τουρκία να αλλάζει και να έχει πάρει τον δρόμο χωρίς γυρισμό. Υποθετικά, ένα ανάχωμα (πεδίο ανακούφισης) μεταξύ των δύο αυτών χωρών, θα εξασφάλιζε στο Ισραήλ ένα βορειο-ανατολικό γεωστρατηγικό βάθος, έναν εδαφικό «πνεύμονα». Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να στηρίξουν το Ισραήλ και όπως στο Stratfor έχει αναφερθεί από τον George Friedman, ο Assad στη Συρία είναι «ο διάβολος που γνωρίζουμε» (the devil we know).
Η Μέση Ανατολή δεν πρόκειται να γίνει ποτέ μια περιφερειακή «Ελβετία» και επικρατεί στους συσχετισμούς ισχύος «το μη χείρον βέλτιστον». Η στήριξη των Κούρδων από ΗΠΑ και Ρωσία και το τέλος της Ασπίδας του Ευφράτη καθώς και η συμφωνία (κατ' αρχήν) για παραμονή του Assad στη Συρία μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, φέρνει την Τουρκία σε δεινή θέση. Λίγες μέρες πριν το πολιτειακό δημοψήφισμα στην Τουρκία, οι ΗΠΑ με τον πιο αποφασιστικό τρόπο δείχνουν ότι δεν εμπιστεύονται την Άγκυρα και πιο πολύ (προσώρας) φαντάζει ένα «αναγκαίο κακό» που το μέλλον του θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της ρευστότητας στη Μέση Ανατολή.
Στο σύγχρονο διεθνές περιβάλλον ασφαλείας, οι εξωτερικές απειλές για την πατρίδας μας προέρχονται κυρίως από το "γνωστό άγνωστο" ανατολικό γείτονά μας και σύμμαχο μας στο ΝΑΤΟ. Ενώ στόχος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από ειρηνιστές και διεθνιστές ή "αριστερούς ευρωπαϊστές" που έχουν τον δικό τους τρόπο για να παρακάμπτουν τις οδυνηρές πραγματικότητες με την ψύχραιμη στρατηγική τους ανάλυση, είναι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, εφαρμόζοντας "ψύχραιμη στρατηγική στάση". Ενώ οι "νευρικοί Τούρκοι" επιδίδονται στην υπονόμευση του εσωτερικού της πατρίδας μας, που είναι ο φθηνότερος δρόμος για τη νίκη. Πολύ φθηνός, στην πραγματικότητα, σε σύγκριση με το κόστος και τον κίνδυνο μιας κρίσεως ή μάχης. Όμως το κόστος για την πατρίδα μας είναι τεράστιο, αν αναλογιστούμε τις ανθρώπινες απώλειες και την τεράστια οικολογική καταστροφή που προξένησαν οι εκτεταμένες πυρκαγιές, που με περίσσιο θράσος το 2011 ομολόγησε ο Mesut Y?lmaz την μία μέρα για να τα γυρίσει την επομένη. Και δεν είναι μόνο οι πυρκαγιές ή οι λεγεώνες των πεινασμένων και κατατρεγμένων μεταναστών που προωθούνται λάθρα καθημερινά στην ελληνική επικράτεια, αλλά και οι στημένες προβοκάτσιες στο αιγαίο με την αμφισβήτηση ακόμη και του δικαιώματός μας της έρευνας-διάσωσης με τις καθημερινές προσπάθειες διατήρησης έντασης με την έκδοση των NAVTEX.
Η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό σε Αιγαίο, Κύπρο και Βαλκάνια. Αυτός ο αναθεωρητισμός θα εξαρτηθεί από τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν στο εσωτερικό και στο εγγύς εξωτερικό της Τουρκίας. Η Τουρκία θα εξακολουθήσει να υπάρχει και μετά από τις όποιες συνέπειες και με οποιαδήποτε μορφή. Έτσι η ετοιμότητά μας εξαρτάται από την αλλαγή της στρατηγικής μας κουλτούρας που θα έχει σε αρμονία την εσωτερική εξισορρόπηση με την εξωτερική. Εν προκειμένω, οι σχέσεις Ελλάδας με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ οφείλουν να είναι στενότερες και η προσπάθεια της Ελλάδας οφείλει να είναι προς αυτήν την κατεύθυνση.
ΥΓ. Παλαιότερα κείμενα για τις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ και το ρόλο της Ελλάδας από τους γράφοντες.
