Του Νίκου Μελέτη
Mε σχεδόν ενθουσιασμό έγινε δεκτή σε ορισμένα ελληνικά ΜΜΕ η δήλωση του Tayyip Erdogan χθες για την Συνθήκη της Λωζάννης, στην 94η επέτειο από την υπογραφή της Συνθήκης.
Ο κ. Erdogan σε μήνυμα του αναφέρει ότι γιορτάζεται η υπογραφή της Συνθήκης που «αποτέλεσε ιδρυτικό έγγραφο της Τουρκικής Δημοκρατίας» και συμπληρώνει ότι «ο αξιότιμος λαός μας παρά τις ελλείψεις, τη φτώχεια, τις αδυναμίες με το έπος της ανεξαρτησίας που έγραψε με την Συνθήκη της Λωζάννης καταγράφηκε σε όλα τα διπλωματικά και διεθνή νομικά πεδία. Το τουρκικό έθνος με τη Συνθήκη της Λωζάννης έσκισε τη Συνθήκη των Σεβρών που στόχευε εναντίον των χιλίων χρόνων ύπαρξης του σε αυτά τα χώματα και έπεισε όλο τον κόσμο ότι ουδέποτε θα υποχωρήσει».
Οι ερμηνείες που δόθηκαν στο «πόδι» ήταν ότι ο κ. Erdogan είναι... μπερδεμένος, δεν έχει ακριβή αντίληψη του τι είναι η Λωζάννη και φυσικά όλοι συνέκλιναν ότι έτσι ακυρώνονται όλες οι προηγούμενες δηλώσεις ότι ο Tayyip Erdogan που ζήτησε αναθεώρηση της Συνθήκης και εξέφραζε τις σοβαρές ενστάσεις του για τις εδαφικές ρυθμίσεις που εισήγαγε η Συνθήκη.
Η Συνθήκη της Λωζάννης αφενός ακύρωσε την Συνθήκη των Σεβρών και αποτέλεσε την ιδρυτικη Πράξη της δημιουργίας του συγχρόνου Τουρκικού Κραοτυς και συγχρόνως περιέγραψε και καθόρισε τις εδαφικές προσαρμογές αλλά και ένα πλήθος ζητημάτων που αφορούσαν την ανταλλαγή πληθυσμών ,τα δικαιώματα μειονοτήτων και κοινοτήτων, το καθεστώς των Στενών, το συνοριακό πλαίσιο στην Μέση Ανατολή.
Ο κ. Erdogan όπως και κάθε τούρκος είναι φυσικό να εξάρει την σημασία της Συνθήκης της Λωζάννης, καθώς είναι το αποτέλεσμα μιας νίκης της μεταοθωμανικής Τουρκίας του Κεμάλ επί του Ελληνικού Στρατού στην Μ. Ασία, η οποία επιχειρήθηκε να χρησιμοποιηθεί ως αντιστάθμισμα των απωλειών που προκάλεσε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Όμως εκτός της ίδρυσης της Τουρκίας, η Λωζάννη έθεσε ένα αρκετά περιοριστικό πλαίσιο σε ότι αφορά το εδαφικό καθεστώς του νεοσύστατου τουρκικού κράτους, στο οποίο πολλές φορές αναφέρθηκε ο κ. Erdogan κάνοντας λόγο για τα «σύνορα της καρδιάς μας».
Εξάλλου σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ η πλήρης αμφισβήτηση της Λωζάννης, αλλά η αμφισβήτηση πτυχών των εδαφικών προσαρμογών και των ρυθμίσεων με τις οποίες γινόταν η «διανομή» του Αιγαίου μεταξύ των δυο χωρών και μεταξύ της Τουρκίας και της Ιταλίας. Ένα πλαίσιο που η Τουρκία θεωρεί δυσμενές και επιχειρεί να ανατρέψει με κάθε τρόπο.
Τα Ίμια και η διεκδίκηση των «γκρίζων ζωνών» αποτελούν την πιο κραυγαλέα αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης, καθώς η Τουρκία σε μια δική της αυθαίρετη ερμηνεία υποστηρίζει ότι στην Ελλάδα ανήκουν μόνο όσες νησίδες αναφέρονται ρητώς στο κείμενο της Συνθήκης (και δεν γίνεται δεκτός ο ορός «παρακείμενες») ή όσες καταλήφθηκαν στρατιωτικά από την Ελλάδα.
Με τον τρόπο αυτό η Τουρκία παραλείπει εκτός όλων των άλλων και την ρητή διάταξη της Συνθήκης ότι περιέρχονται στην Τουρκία όσα νησιά και νησίδες βρισκόταν σε απόσταση τριών μιλίων από τις ακτές της.
Σε ό,τι αφορά τις δηλώσεις και ερμηνείες του κ. Erdogan στην Συνθήκη της Λωζάννης, ας είμαστε τουλάχιστον συγκρατημένοι.
Η Συνθήκη είναι σεβαστή σε ό,τι αφορά το σκέλος της σημασίας της ως ιδρυτικής της Τουρκικής Δημοκρατίας, αλλά κανένας τούρκος ηγέτης και πολιτικός δεν αναγνώρισε τα τουλάχιστον τελευταία 40 χρόνια τις εδαφικές ρυθμίσεις της.
Μια αμφισβήτηση της ελληνικής εδαφικής κυριαρχίας που δεν ξεκίνησε μόνον το 1996 με τα Ίμια αλλά πολύ πριν όταν την δεκαετία του ''70 η Τουρκία επιχείρησε να πραγματοποιήσει πετρελαϊκές έρευνες στο Αιγαίο σε περιοχές που σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάννης και το Διεθνές Δίκαιο ανήκαν στην κυριαρχία της Ελλάδας.
