Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Την τελευταία χρονιά, έχει παρατηρηθεί μια αξιοσημείωτη βελτίωση στην πολιτική και οικονομική σχέση με κράτη της νοτιοανατολικής λεκάνης της Μεσογείου όπως το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αλλά το σημαντικότερο είναι η στρατηγική προσέγγιση που έχει επιτευχθεί, καθώς και σε στρατιωτικό επιχειρησιακό επίπεδο έχουμε καλλιεργήσει μια προσεκτική ισορροπία στη γεωστρατηγική εικόνα της περιοχής της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με ασκήσεις των ενόπλων δυνάμεων όλως των χωρών. Εν μέρει είναι το αποτέλεσμα ενός προσεκτικού σχεδιασμού, αλλά κυρίως η τάση αυτή οφείλεται στις περιφερειακές εξελίξεις που οδήγησαν τον Ελληνισμό να πιστέψει ότι το Ισραήλ και η Αίγυπτος έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν τα συμφέροντά μας. Γεωγραφικά, το νέο στρατηγικό τόξο εκτείνεται στο Νότο από την Αίγυπτο και κατευθύνεται προς βορειοδυτικά στην Ελλάδα μέσω Κύπρου και Κρήτης, των δύο νήσων του Ελληνισμού που οι αναλυτές τα αποκαλούν αβύθιστα αεροπλανοφόρα.
Παράγοντες γεωπολιτικής προσέγγισης του Ελληνισμού
Η επιδείνωση των ισραηλινο-τουρκικών σχέσεων από το 2009, ιδίως μετά την υπόθεση της επίθεσης στο τουρκικό πλοίο "Μαβί Μαρμαρά" τον Μάιο του 2010, επιτάχυνε η διαδικασία καλλιεργώντας στενές σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Κύπρο και το Ισραήλ. Παρά το ότι υπάρχουν σαφείς γεωπολιτικές διαφορές στη σχετική σημασία της Τουρκίας όσον αφορά τον Ελληνισμό (Ελλάδα και Κύπρο), το Ισραήλ βλέπει ξεκάθαρα τον Ελληνισμό ως μια σημαντική εξισορρόπηση στη ζημιά που προκαλείται από τη συνεχιζόμενη υποτίμηση των σχέσεών τους με την Άγκυρα. Παρ' όλα αυτά, το Ισραήλ δεν θα εγκαταλείψει την προσπάθεια του να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Τουρκία και να συνεχίσει να είναι ένας σημαντικός παίκτης στο άμεσο περιβάλλον της γειτονικής χώρας. Τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων της Τουρκίας στο εσωτερικό των μουσουλμανικών πληθυσμών είναι εξαιρετικά αρνητικά, από την πλευρά του Ισραήλ και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Τουρκία θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του μελλοντικού καθεστώτος στη Συρία. Η Τουρκία είναι επίσης οικονομικά σημαντική για το Ισραήλ, όχι μόνο λόγω των εκτεταμένων εμπορικών τους σχέσεων, αλλά και επειδή είναι μια γέφυρα για το πετρέλαιο που ρέει προς το Ισραήλ από την Κεντρική Ασία και αποτελεί ένα σημαντικό δυνητικό πελάτη φυσικού αερίου. Επίσης οι σχέσεις Ρωσίας με την Τουρκία, είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που χρήζει εξέτασης καθώς η Τουρκία μπορεί να σταθεί εμπόδιο στο δρόμο της Ρωσίας, αφού δεν επιθυμείται περαιτέρω επιρροή αυτής κοντά στο Ισραήλ. Παρά τις σημαντικές σχέσεις του Ισραήλ με τη Ρωσία, το Ισραήλ θα ήθελε να δει την επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή να περιορίζεται. Ως εκ τούτου, είναι σαφώς δύσκολο να εξισορροπηθεί η ανάγκη για βελτίωση των σχέσεών αφενός με την Τουρκία, και η ανάγκη για διατήρηση και ανάπτυξη των σχέσεων με την Ελλάδα, τη Κύπρο και την Αίγυπτο, η οποία επίσης βρίσκεται σε κρίση με την Τουρκία, από την άλλη πλευρά. Αλλά αυτό είναι ακριβώς το κριτήριο της δυναμικής των εξωτερικών σχέσεων, των οποίων στόχος είναι να δημιουργηθεί η βέλτιστη στρατηγική σχέση.
Κοινές ασκήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων με το βλέμμα στραμμένο στην ασφάλεια της περιοχής
Οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις ολοκλήρωσαν εφέτος μια μεγάλη στρατιωτική άσκηση στο νησί της Κύπρου, και μια μικρότερης κλίμακας εκπαιδευτική άσκηση στην Κρήτη. Η επιλογή του χώρου κοινών ασκήσεων έγινε καθώς η τοπογραφική περιγραφή της Κύπρου είναι παρόμοια με εκείνη των βουνών του Λιβάνου, και σε γενικές γραμμές, η κατάρτιση των ασκουμένων σε άγνωστο έδαφος και ιδιαίτερα όταν προσομοιάζει με περιοχές ενδιαφέροντος πέρα από τα σύνορα, όπου τα στρατεύματα μπορούν και πρέπει να λειτουργούν, είναι πολύ σημαντικό γεγονός. Επίσης έγιναν Ναυτικές ασκήσεις με το Ισραηλινό Ναυτικό και με το Αιγυπτιακό Ναυτικό. Όλες αυτές οι ασκήσεις προφανώς δημιουργούν ένταση με την Τουρκία καθώς διαγράφεται ένα νέο γεωπολιτικό μπλοκ στην Ανατολική Μεσόγειο, εν μέρει για τον Ελληνισμό, αντίβαρο στην Τουρκία.
Αυτή η κοινή δράση εκφράζει την επιθυμία τις «τετραμερούς συμμαχίας» να στείλουμε μηνύματα αυτή τη στιγμή σε χώρες και σε μη κρατικές οργανώσεις στην περιοχή. Το πρώτο μήνυμα αφορά στην προσπάθεια για την αξιοποίηση του δυναμικού των αποθεμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, το οποίο αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για όλες τις χώρες που συμμετέχουν και είναι μια πηγή έντασης ανάμεσα στον Ελληνισμό από τη μία πλευρά, και την Τουρκία από την άλλη. Επιπλέον, οι στενές σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας με το Κατάρ και τη Χαμάς, δείχνει ενόχληση του Ισραήλ. Οπότε οι στρατιωτικές ασκήσεις έχουν σκοπό να ενισχυθεί η ετοιμότητα των δυνάμεων του για μια απροσδόκητη κλιμάκωση.
Επίλογος
Από καθαρά στρατιωτικής απόψεως, οι ασκήσεις τονίζουν τη σημασία της πιο εντατικής εκπαίδευσης, όμως φαίνεται η επιχειρησιακή σκέψη για την οικοδόμηση της κοινής δύναμης με στόχο την αντιμετώπιση ξένων στρατευμάτων επί του εδάφους, ως ένα σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη μιας αποφασιστικής νίκης σε πιθανή έναρξη εχθροπραξιών. Οι ειδικές επιχειρήσεις και η εκπαίδευση καταδρομέων θα μπορούσε να υποστηρίξει την κύρια προσπάθεια σε κάποια εκστρατεία. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντική η συνεργασία μας για την προώθηση και αναβάθμιση της κατάρτισης στις κύριες χερσαίες δυνάμεις του Κυπριακού μαζί με τον Ισραηλινό Στρατό για την ανάπτυξη μοντέλων για κοινές εκπαιδευτικές ασκήσεις.
Από την αρχή μιας πιθανής σύγκρουσης μέχρι το τέλος, η πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία θα πρέπει να έχει σταθερά κατά νου τις δύο πρωταρχικές έννοιες της στρατηγικής που ξεχωρίζουν στο έργο του Κλαούζεβιτς, δηλαδή την ορθολογικότητα και την αλληλεπίδραση. Οι δράσεις που οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί ηγέτες έχουν αναπτύξει για να εκτελέσουν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, διαφαίνεται ότι παρέχουν τους επιθυμητούς πολιτικούς στόχους σε κόστος και κίνδυνο ισόμετρο με την αξία του οφέλους. Όμως πρέπει να ήμαστε προετοιμασμένοι για ριζοσπαστικές μορφές αλληλεπίδρασης, όπως τις ασύμμετρες απειλές. Τέλος εφαρμόζοντας τη στρατηγική και την επιχειρησιακή πρακτική κανένας δεν ισχυρίζεται ότι είναι εύκολη εργασία. Παρόλα αυτά, οι διαμορφούμενες συνεργασίες παρέχουν το σημείο εκκίνησης για όλους μας στην αναζήτηση ενός ασφαλούς μέλλοντος.
* Ο κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
