Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
Ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου, το ΝΑΤΟ όπως είναι παγκοσμίως γνωστό, είναι μία Πολιτική και Στρατιωτική Συμμαχία της οποίας η Χώρας μας είναι μέλος από το 1952. Η σημαντική στρατιωτική διάσταση του ΝΑΤΟ βασίζεται στην ενοποιημένη Δομή Διοικήσεως, στην Δομή Δυνάμεων και φυσικά στις διατιθέμενες στρατιωτικές δυνατότητες που συνεισφέρουν τα έθνη (όπως χαρακτηρίζονται τα κράτη – μέλη της Συμμαχίας από την ίδρυση της). Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της επιτυχούς 70χρονης πορείας του ΝΑΤΟ είναι η δυνατότητα προσαρμογής στο διαμορφούμενο Στρατηγικό Περιβάλλον που εκφράζεται όπως αρκετοί γνωρίζουν με την Στρατηγική Αντίληψη (Strategic Concept) και όταν παρίσταται ανάγκη με τις αποφάσεις που λαμβάνονται στις Διασκέψεις Κορυφής (Summits και κατά συνέπεια όλων εκείνων των παραγόντων που τις υλοποιούν.
Στην τελευταία Διάσκεψη των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 14-15 Φεβρουαρίου λήφθηκαν σημαντικές αποφάσεις που αφορούν στην αναδιαμόρφωση της Δομής Διοικήσεως του ΝΑΤΟ. Με αυτές τις αποφάσεις υλοποιείται εμβληματικά η αμυντική διάσταση της Συμμαχίας, η οποία παρέμενε αμετάβλητη από την τελευταία αναθεώρησή της το 2011, οπότε και περιορίσθηκε κατά πολύ το μέγεθός της, παρά τις γεωπολιτικές εξελίξεις που έχουν, εν τω μεταξύ, συντελεσθεί και συνοψίζονται στον αναθεωρητισμό της Ρωσίας (Κριμαία- Ανατολική Ουκρανία) αλλά και στην αστάθεια στην Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική και στην τρομοκρατία που ως απειλή ακόμα υφίσταται παρά τις νίκες που έχουν σημειωθεί κατά του ISIS και άλλων συναφών οργανώσεων.
Η ειδοποιός διαφορά αυτής της αναθεώρησης, συγκριτικά με όλες τις προηγούμενες, έγκειται στην έμφαση που δόθηκε στη δυνατότητα της δομής να ανταποκριθεί σε απαιτήσεις συλλογικής άμυνας (άρθρου 5), που είχαν ατροφήσει την περίοδο των «γεωπολιτικών διακοπών» της Συμμαχίας και μάλιστα μέχρι το Μέγιστο Επίπεδο Έντασης (Maximum Level of Effort) αυτής. Συνεπώς το ΝΑΤΟ σχεδιάζει να υλοποιήσει μια δομή οποία θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε τρεις καταστάσεις:
-
Δραστηριότητες Ειρηνικής Περιόδου
-
Δραστηριότητες Κρίσεων
-
Πολεμικές Επιχειρήσεις
Αναμφίβολα οι απαιτήσεις και το κόστος συντήρησης Στρατηγείων από την ειρηνική περίοδο για την τελευταία κατάσταση (πολεμικών επιχειρήσεων) είναι δυσβάστακτες και για το λόγο αυτό οι νέες οντότητες που δημιουργούνται εντάσσονται στη Δομή Δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Πρόκειται για Εθνικά Στρατηγεία τα οποία μέσω ενός ευέλικτου μηχανισμού και μιας συγκροτημένης διαδικασίας μετάβασης θα ενεργοποιούνται πλήρως υπό το στενό πολιτικό έλεγχο του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου (NAC) το οποίο είναι και το ανώτατο πολιτικό όργανο αποφάσεων. Αυτό θα γίνεται ανάλογα με την κήρυξη μέτρων συναγερμού του Νατοϊκού Συστήματος Χειρισμού Κρίσεων (ΝΑΤΟ Crisis Response System) και την εκχώρηση αρμοδιοτήτων στον SACEUR.
Πιο συγκεκριμένα προβλέπεται να δημιουργηθούν :
-
Ένα ακόμα Στρατηγείο 2ου Επιπέδου (Joint Forces Command) όπως αυτά της Νάπολης της Ιταλίας (Naples) και του Μπρούνσουμ της Ολλανδίας ( Brunsum). Πρόκειται για μία Διακλαδική Διοίκηση η οποία θα είναι περισσότερο Maritime Oriented και κατά πάσα πιθανότητα θα εγκατασταθεί στο Norfolk–ΗΠΑ με βασική αποστολή την εξασφάλιση των θαλασσίων γραμμών επικοινωνιών μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης στην περιοχή ευθύνης του ΝΑΤΟ.
-
Ένα Στρατηγείο στον τομέα της ευρύτερης υποστήριξης Διοικητικής Μέριμνας με την ονομασία είτε Διοίκηση Επιχειρήσεων Μετόπισθεν (Rear Area Operations Command) είτε Διακλαδική Διοίκηση Υποστήριξης (Joint Support Command) που ουσιαστικά συνιστά Διοίκηση Υποστήριξης και η οποία θα επιτρέπει την ομαλή υλοποίηση των Σχεδίων Επιχειρήσεων στο Ευρωπαϊκό Θέατρο όπου εμπλέκονται πολλές χώρες. Θα φιλοξενηθεί στην Γερμανία (Ulmή Berlin) ενώ θα υπάγεται υπό τον SACEUR.
Για την περίπτωση διεξαγωγής επιχειρήσεων μεγίστης έντασης προβλέπεται η συγκρότηση από τώρα δύο χερσαίων τμηματικών διοικήσεων (Land Component Commands) ικανών να ασκούν εκάστη διοίκηση και έλεγχο επί πολλαπλών Σωμάτων Στρατού. Φαίνεται ότι προσανατολίζονται ανά μια μια στο βόρειο και νότιο σκέλος της Συμμαχίας ενώ η έδρα τους εξαρτάται από την προσφορά εθνικών στρατηγείων. Τα Στρατηγεία αυτά στην ειρήνη θα εκπαιδεύονται και διεξάγουν ασκήσεις ενώ θα ενεργοποιούνται και χρησιμοποιούνται πλήρως στην περίπτωση επιχειρήσεων μέγιστης έντασης.
Η Συμμαχία στο «μετά Κριμαία» διάστημα έχει ολοκληρώσει τη σύνταξη πέντε Επιχειρησιακών Σχεδίων βαθμιαίας υλοποίησης (Graduated Response Plans), ανάλογα με την κλιμάκωση της κατάστασης προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανησυχίες κατά κύριο λόγο των Πολωνών, Βαλτικών, Ρουμάνων, Βουλγάρων κατά του « εξ' ανατολών» (για το ΝΑΤΟ) κινδύνου. Συνεπώς η αναπροσαρμογή της Δομής Διοικήσεως έρχεται ως φυσικό επακόλουθο των διεργασιών ενίσχυσης της Ετοιμότητας (Readiness) και Aνταποκρισιμότητας (Responsiveness) αλλά και της συμμαχικής δυνατότητας κάλυψης, σε πλαίσιο 360 μοιρών, των απαιτήσεων των τριών κύριων έργων που προβλέπει το ισχύον Στρατηγικό Δόγμα :
-
Συλλογική Άμυνα
-
Διαχείριση Κρίσεων
-
Συνεργατική Ασφάλεια.
Κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί για τους γνωρίζοντες «τα του ΝΑΤΟ» ότι τα Στρατηγεία της αναπροσαρμοσμένης Δομής Διοικήσεως θα είναι πλέον στατικά. Έμφαση δίνεται πλέον στα Στρατηγεία της Δομής Δυνάμεων που προσφέρουν οι χώρες για την ανάπτυξή τους και άσκηση διοικήσεως και ελέγχου σε περίοδο επιχειρήσεων φυσικά μέσα από διευθετήσεις εξασφαλισμένης πρόσβασης της Συμμαχίας σε αυτά όταν απαιτηθεί
Η χώρα μας διαθέτει ένα πολύτιμο εργαλείο Αμυντικής Πολιτικής στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, το ένα από τα εννέα Στρατηγεία Ταχείας Ανάπτυξης της Δομής Δυνάμεων, γνωστό ως NRDC-GR στη Θεσσαλονίκη! Για την συγκρότηση του έχουν δαπανηθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ εθνικών κονδυλίων με το ανταποδοτικό όφελος να περιορίζεται στην εκπαίδευση και απόκτηση νατοϊκής τεχνογνωσίας από το προσωπικό μας. Δυστυχώς το Στρατηγείο δεν αναπτύχθηκε στο Αφγανιστάν, όταν ήρθε η σειρά του και μας ζητήθηκε το 2006 (για τους γνωστούς φοβικούς λόγους πολιτικού κόστους που δεν επέτρεψαν και αντίστοιχη ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού στρατηγείου Λάρισας στην ΚΑΔ το 2012), ενώ είναι το μοναδικό που δεν συμμετέχει στη νέα ενισχυμένη NRF- enhancedNRF (για τους γνωστούς οικονομικούς λόγους σήμερα)
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει σοβαρά να σκεφθούμε πως θα αξιοποιήσουμε αυτό το σημαντικό «εργαλείο» για να αντισταθμίσουμε, σε νατοϊκό πλαίσιο, τη χαμηλή έως και μηδενική συμμετοχή μας λόγω της τουρκικής απειλής σε νατοικές δράσεις, εξετάζοντας τι ρόλο δύναται να αναλάβει τόσο στα πλαίσια της νέας δομής διοικήσεως όσο και σε θέματα προβολής σταθερότητας στα Δυτικά Βαλκάνια αλλά και στο Νότο της Συμμαχίας γενικότερα. Το Ναυτικό Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Αποτροπής στη Σούδα συνιστά άλλη μια καταξιωμένη οντότητα που ήδη χρησιμοποιείται από τη Συμμαχία και προβλέπεται να διαδραματίσει βασικό ρόλο σε θέματα εκπαίδευσης και στη νέα δομή.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι συντονιστής - υπεύθυνος για τα θέματα Άμυνας και Διπλωματίας στο liberal.gr. Είναι απόφοιτος της ΣΕΘΑ και έχει περατώσει Στρατηγικές Σπουδές Ασφαλείας. Διατέλεσε Εκπρόσωπος Τύπου του Α/ΓΕΕΘΑ, διευθυντής Διεθνών Σχέσεων στο ΥΕΘΑ/ΓΓΟΣΑΕ, και υπηρέτησε σε διοικητικές και επιτελικές θέσεις στην Ελλάδα και στο ΝΑΤΟ.
** Το παρόν άρθρο – ανάλυση έχει συνταχθεί με βάση την 3ετή εμπειρία του Συντονιστή Αμυντικής Σχεδίασης στο Διεθνές Στρατιωτικό Επιτελείο (IMS) στο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και της 3ετους θητείας του ως Εκπαιδευτή στην Σχολή του ΝΑΤΟ στην Γερμανία (NATO School Oberammergau) στα σχετικά θέματα.
