Του Λάμπρου Τζούμη*
Μύθος 1ος: Οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν προβλήματα και η Τουρκία είναι στριμωγμένη στη Συρία.
Στις 8 Δεκ. 2016 σε συνέντευξη που παραχώρησε ο ΥΕΘΑ κ. Καμμένος, αναφερόμενος στην κατάσταση των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, δήλωσε : «Οι ΤΕΔ αυτή τη στιγμή είναι διαλυμένες. Οι συνεχείς ήττες στη Συρία, η εμπλοκή δυνάμεων κατά του Άσαντ και των Κούρδων, η απόφαση της διεθνούς κοινότητας για την ίδρυση του κουρδικού κράτους έχει φέρει τις ΤΕΔ σε δύσκολη θέση και το ηθικό τους είναι υπό διάλυση. Δεν μπορούν να σηκώσουν αεροπλάνο». Να επισημάνουμε ότι η υπόψη ανάλυση έγινε από ένα θεσμικό παράγοντα υπεύθυνο για το σχεδιασμό σε θέματα εθνικής άμυνας και όχι από κάποιο δημοσιογράφο ή στρατιωτικό αναλυτή που ενδεχομένως δεν είχε γνώση των απαιτουμένων στοιχείων.
Αλήθεια: Αν μελετήσουμε την πορεία των επιχειρήσεων στο συριακό μέτωπο και τα κέρδη της Τουρκίας σε στρατηγικό και επιχειρησιακό επίπεδο, θα διαπιστώσουμε ότι δεν συνάδουν με την παραπάνω εκτίμηση. Τον Αύγουστο του 2016, ένα μήνα μετά το πραξικόπημα, οι ΤΕΔ ξεκίνησαν την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», η οποία ολοκληρώθηκε σε διάστημα οκτώ περίπου μηνών. Πέρυσι τον Ιανουάριο, η Τουρκία ξεκίνησε νέα επιχείρηση με την ονομασία «Κλάδος Ελαίας», η οποία ολοκληρώθηκε με την κατάληψη του Αφρίν τον περασμένο Μάρτιο. Στρατηγικός στόχος της Τουρκίας ήταν να δημιουργήσει μια σφήνα μεταξύ των τριών κουρδικών καντονιών στα σύνορα της με την Συρία, ώστε να μην επιτρέψει τη συνένωση τους και να απαγορεύσει τη δημιουργία αυτόνομου κουρδικού κράτους και το κατάφερε. Αν συνεχιστεί η επιχείρηση Ανατολικά του Ευφράτη θα ολοκληρωθεί η δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στα τουρκοσυριακά σύνορα όπως ήταν και ο αρχικός στόχος, αλλά ακόμα και αν δεν επιτραπεί η προέλαση των τουρκικών δυνάμεων μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, θα επικρέμεται για τους Κούρδους η απειλή της τουρκικής εισβολής.
Σε επιχειρησιακό – τακτικό επίπεδο τα κέρδη της Τουρκίας από τις επιχειρήσεις στη Συρία ήταν επίσης σημαντικά.
Η 2η τουρκική Στρατιά με έδρα τη Μαλάτεια έχει την ευθύνη του σχεδιασμού και της υλοποίησης των επιχειρήσεων στο συριακό μέτωπο. Υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο της 2ης Στρατιάς τίθενται Μονάδες που μεταφέρονται από όλη την τουρκική επικράτεια, οι οποίες συγκροτούν τακτικές διοικήσεις με συγκρότηση ανάλογα με τη μορφή της επιχείρησης που πρόκειται να εκτελέσουν. Οι Μονάδες αυτές είναι μία ανά Ταξιαρχία, δηλ. μία μονάδα Πεζικού ή Τεθωρακισμένων ή Ειδικών Δυνάμεων, κ.λπ, προκειμένου οι Σχηματισμοί από τους οποίους αποσπώνται να συνεχίσουν απρόσκοπτα το έργο τους. Οι μεταφερόμενες Μονάδες έχουν σχέση με την επιχειρησιακή εκπαίδευση σε ότι αφορά την πολεμική αποστολή τους, δηλ. από την περιοχή της 1η τουρκικής Στρατιάς στην Αν. Θράκη μεταφέρονται Μονάδες Πεζικού και Τεθωρακισμένων, από τη Στρατιά Αιγαίου με έδρα τη Σμύρνη μονάδες Ειδικών Δυνάμεων, κ.λπ. Μετά την εκτέλεση της αποστολής αποδεσμεύονται, επιστρέφουν στις έδρες τους και εναλλάσσονται με άλλες.
Στις επιχειρήσεις στο συριακό μέτωπο γίνεται ευρεία δοκιμή οπλικών συστημάτων, που κατασκευάζονται από την εγχώρια τουρκική βιομηχανία. Ενδεικτικά αναφέρονται τα πυροβόλα Firtina των 155 χιλ. που η φάση ολοκλήρωσής τους πραγματοποιήθηκε το 2014 και οι πολλαπλοί εκτοξευτές ρουκετών T-122 Sakaraya, με μεγάλη δυνατότητα κάλυψης (5 επί 5 χιλιόμετρα περίπου). Στις επιχειρήσεις χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το επιθετικό ελικόπτερο Τ129, το οποίο έχει δυνατότητα εκτόξευσης βλημάτων με λέιζερ, έγινε χρησιμοποίηση επιθετικών μη επανδρωμένων αεροχημάτων, κ.λπ.
Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων υπήρξε προσαρμοστικότητα και ευελιξία στις απαιτήσεις του πεδίου της μάχης. Χαρακτηριστικά να επισημανθεί ότι όταν διαπιστώθηκε αδυναμία στην τρωτότητα των αρμάτων Μ60, η τουρκική αμυντική εταιρεία Aselsan ανέπτυξε ταχύτατα ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας και το τοποθέτησε σε διακόσια από τα άρματα αυτά. Η τοποθέτηση έγινε στο πεδίο επιχειρήσεων για την επαύξηση του χρόνου ετοιμότητας.
Προβληματισμός: Τα οπλικά συστήματα της Τουρκίας δοκιμάζονται και βελτιώνονται όταν διαπιστώνονται αδυναμίες. Όλοι οι στρατιωτικοί σχηματισμοί εμπλέκονται στις επιχειρήσεις, άρα καθίστανται εμπειροπόλεμοι. Η απόκτηση πολεμικής εμπειρίας από το σύνολο των Σχηματισμών αναβαθμίζει το ηθικό τους και η μεταλαμπάδευση των εμπειριών στα υπόλοιπα στελέχη θα συμβάλει καταλυτικά στην επαύξηση του αξιόμαχου του τουρκικού στρατεύματος.
Μύθος 2ος: Η κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας έχει σχέση με προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία και διεξάγεται για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης.
Η άποψη αυτή διατυπώνεται συχνά κυρίως από πολιτικούς και δημοσιογράφους που αποκοιμίζουν την ελληνική κοινή γνώμη και διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα.
Αλήθεια: Οι καθημερινές λεκτικές απειλές από την πλευρά της Τουρκίας που συνοδεύονται από επιχειρησιακές δράσεις έχουν στόχο να δημιουργήσουν φοβικά σύνδρομα στην ελληνική πλευρά, να επιτύχουν την ψυχολογική φθορά και την κάμψη της ελληνικής πολιτικής βούλησης, με απώτερο στόχο την υλοποίηση των αντικειμενικών σκοπών της Τουρκίας χωρίς να προβληθεί αντίσταση. Το δόγμα που έχει φέρει η Τουρκία στην επιφάνεια το τελευταίο διάστημα περί «Γαλάζιας Πατρίδας» με χάρτες και συγκεκριμένα τετραγωνικά χιλιόμετρα, δεν αφορά το εσωτερικό ακροατήριο της, αλλά τις διεκδικήσεις της που τις εννοεί. Μέσω της ακραίας θεωρίας περί μη ύπαρξης υφαλοκρηπίδας για τα νησιά, η Τουρκία αμφισβητεί το μισό Αιγαίο και ολόκληρη την ελληνική υφαλοκρηπίδα Ν.Α. της Κρήτης μέχρι και το Καστελόριζο.
Προβληματισμός: Το επόμενο διάστημα η χώρα εισέρχεται ενδεχομένως σε μια κατάσταση πολιτικής πόλωσης - αστάθειας και μια ιστορική αναδρομή καταδεικνύει ότι η Τουρκία εκμεταλλεύεται περιόδους όπως αυτή. Να επισημάνουμε επίσης ότι τη στιγμή που συντελούνται μεγάλες γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή, η Ελλάδα οδεύει εκτός από τη διαχρονική έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού χωρίς ηγεσία στο Υπουργείο Εξωτερικών και το μοναδικό πρόβλημα που απασχολεί την κυβέρνηση είναι ο τρόπος του «διαζυγίου» με τον κυβερνητικό εταίρο κ. Καμμένο.
Σημείο προβληματισμού πρέπει επίσης να αποτελέσει το γεγονός ότι το επόμενο διάστημα ενδεχομένως θα υπάρξει κλιμάκωση της προκλητικότητας της Τουρκίας, καθόσον ο μήνας Ιανουάριος χαρακτηρίζεται από κάτι τέτοιο λόγω της κρίσης των Ιμίων. Χαρακτηριστικό περί αυτού είναι ότι πέρυσι υπήρξε παρεμπόδιση του ΥΕΘΑ κ. Καμμένου να προσεγγίσει τις βραχονησίδες και την προηγούμενη χρονιά στήθηκε επικοινωνιακό σόου με την παρουσία του Τούρκου Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων και των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων.
Όπως ανακοινώθηκε, η Τουρκία προγραμματίζει το επόμενο διάστημα μεγάλη διακλαδική άσκηση με την ονομασία «Γαλάζια Πατρίδα». Ασκήσεις αυτής της μορφής έχουν στόχο την προβολή ισχύος αλλά και τη δημιουργία φοβικών συνδρόμων στην Ελλάδα με σκοπό την ψυχολογική φθορά της ελληνικής πλευράς και την επίτευξη των στόχων της Τουρκίας, ενδεχομένως και χωρίς τη χρήση βίας. Η Τουρκία δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στις ψυχολογικές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι σχεδιασμένες και κατευθυνόμενες σε εχθρικές αλλά και φίλιες κοινωνικές ομάδες, με σκοπό να δημιουργήσουν τέτοια στάση και συμπεριφορά, ώστε να εξυπηρετηθεί η επίτευξη των πολιτικών και στρατιωτικών αντικειμενικών σκοπών της.
Θα πρέπει τέλος να επισημάνουμε ότι αν η Τουρκία έχει σκοπό να μας οδηγήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ακόμα και μέσα από ένα θερμό επεισόδιο, θα κλιμακώσει την ένταση σε πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο και θα επιδιώξει την επίτευξη τακτικού πλεονεκτήματος μέσω της συγκέντρωσης μεγάλου όγκου δυνάμεων. Αυτό μπορεί να γίνει με το πρόσχημα ασκήσεων όπως η προαναφερόμενη. Το επόμενο διάστημα απαιτείται ιδιαίτερη ετοιμότητα καθόσον η Τουρκία έχει την πρωτοβουλία και μπορεί να επιλέξει τον τόπο και το χρόνο δημιουργίας ενός θερμού επεισοδίου.
*Ο Λάμπρος Τζούμης είναι Αντιστράτηγος ε.α.
