Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Στην επικαιρότητα και πάλι η κορεατική χερσόνησος με το καθεστώς της Pyongyang να συνεχίζει προκλητικά τις δοκιμές του πυρηνικού και βαλλιστικού του προγράμματος και παράλληλα να απαντά σε υψηλούς τόνους στις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ. Στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού, ο Πρόεδρος Trump αντιλαμβάνεται ότι (και) η περίπτωση της Κορέας είναι περισσότερο σύνθετη από ότι αρχικά νόμιζε!
Για να μην αδικούμε όμως το νέο Πρόεδρο πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι την παρελθούσα εικοσιπενταετία, η κατάσταση στην κορεατική χερσόνησο δεν αποτέλεσε προτεραιότητα της αμερικανικής πολιτικής. Επίσης, οι τρεις Πρόεδροι που προηγήθηκαν, δεν κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία την επίμονη βορεοκορεατική προσπάθεια απόκτησης πυρηνικών όπλων.
Μάταια, οι ΗΠΑ, αλλά και η διεθνής κοινότητα, προσπάθησαν να αποτρέψουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Pyongyang με προσφορά οικονομικής βοήθειας και υποστήριξη ελεγχόμενων προγραμμάτων πυρηνικής ενέργειας εναλλασσόμενα με κυρώσεις. Οι διαδοχικές συμφωνίες που ακολούθησαν κατέρρευσαν διαδοχικά και το 2006, η Βόρειος Κορέα προχώρησε στην πρώτη της πυρηνική δοκιμή (αμφιλεγόμενη). Ακολούθησαν αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας με κυρώσεις κατά της Pyongyang που σε γενικές γραμμές εφαρμόζονται χαλαρά όχι μόνο από την Κίνα, τη μοναδική χώρα «σύμμαχο» της Βορείου Κορέας, αλλά ακόμη και από τη Δύση.
Ο αποκλεισμός της Pyongyang από το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν ήταν πλήρης γεγονός που της επέτρεψε να εξασφαλίσει το απαραίτητο συνάλλαγμα για αγορά των απαραίτητων υλικών και τεχνογνωσίας από πρόθυμες κρατικές και μη πηγές. Τρεις Πρόεδροι των ΗΠΑ, Clinton, Bush και Obama, προχώρησαν σε ισάριθμες συμφωνίες με την Βόρειο Κορέα που, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ναυάγησαν.
Σήμερα, ο Πρόεδρος Trump καλείται να αντιμετωπίσει ένα προσωποπαγές δικτατορικό καθεστώς που έχει προχωρήσει σε 5 πυρηνικές δοκιμές, πολυάριθμες εκτοξεύσεις βαλλιστικών βλημάτων και δεν διστάζει να απειλήσει γειτονικές και μη χώρες με καταστρεπτικά πλήγματα. Αναμφισβήτητα η Βόρειος Κορέα διαθέτει περιορισμένο αριθμό πυρηνικών όπλων μικρής ισχύος με χαμηλής αξιοπιστίας πυραυλικούς φορείς.
Ικανότητα πυρηνικής προσβολής αμερικανικού εδάφους δεν υφίσταται επί του παρόντος. Το επίμονο όμως και μεθοδικό πρόγραμμα απόκτησης δυνατότητας πυρηνικών πληγμάτων της Pyongyang, παρά τις δυσκολίες και τεχνικά προβλήματα, σημειώνει προόδους. Ήδη έχει αρχίσει δοκιμές, των πλέον αποτελεσματικών και τεχνολογικά «απαιτητικών», βαλλιστικών βλημάτων στερεών καυσίμων.
Οι αμερικανικές αναλύσεις θεωρούν ότι η απόκτηση εκ μέρους της Βορείου Κορέας, περιορισμένης ικανότητας πυρηνικής προσβολής του αμερικανικού εδάφους (έστω και Χαβάης) αποτελεί απλά ζήτημα χρόνου. Με αυτή τη λογική μια δυναμική επίλυση του προβλήματος (συμβατική ή πυρηνική προσβολή επιλεγμένων στόχων) είναι εφικτή όσο ο αντίπαλος δεν διαθέτει, την ικανότητα ενός ανταποδοτικού πυρηνικού πλήγματος. Βέβαια, η υφιστάμενη σήμερα αδυναμία πυρηνικής προσβολής των ΗΠΑ δεν σημαίνει ότι και η Νότιος Κορέα είναι απρόσβλητη από ένα βορειοκορεατικό πυρηνικό πλήγμα. Ακόμη και η Ιαπωνία ευρίσκεται πλέον στη ζώνη υψηλού κινδύνου. Με την πολυπληθή πρωτεύουσα της Νοτίου Κορέας, Σεούλ, να βρίσκεται στο βεληνεκές του ισχυρού πυροβολικού των Βορείων, ο φόβος ενός ανελέητου συμβατικού βομβαρδισμού θα συνεχίσει να επικρέμεται. Το καθεστώς της Βορείου Κορέας έχει αποδείξει ότι δεν διστάζει να καταφύγει σε επικίνδυνα δυναμικές και αποσταθεροποιητικές ενέργειες. Καίτοι ο βορειοκορεάτης ηγέτης Kim Jong Un έχει χαρακτηριστεί και ως απρόβλεπτος, εκτιμάται ότι η επιβίωση του προσωποπαγούς δυναστικού δικτατορικού καθεστώς αποτελεί την πρωταρχική επιδίωξη του.
Η Βόρειος Κορέα παρά τις διακηρυκτικές «κορώνες» γνωρίζει ότι δεν εφικτή η βίαιη εκ μέρους της ενοποίηση της χερσονήσου (όπως επεδίωξε το 1950) και μάλλον δεν διαθέτει παρόμοιες προθέσεις ούτε και ικανότητες. Η απόκτηση περιορισμένου πυρηνικού οπλοστασίου αποτελεί την καλύτερη εγγύηση μακροημερεύσεως του οικογενειακού καθεστώτος, που έχει δημιουργήσει και τη δική του προνομιούχο και πιστή νομενκλατούρα. Η περίπτωση του καθεστώτος Καντάφι που ανατράπηκε βίαια λίγα χρόνια μετά την «παράδοση» του χημικού του οπλοστασίου, στοιχειώνει τον βορειοκορεάτη δικτάτορα.
Παρακινδυνευμένη λοιπόν κάθε προσπάθεια καταστροφής του πυρηνικού οπλοστασίου της Βορείου Κορέας από ένα αιφνιδιαστικό προληπτικό κτύπημα των ΗΠΑ. Ακόμη και ο ταυτόχρονος «αποκεφαλισμός» της ηγεσίας πιθανόν να μην αποτρέψει μια γιγάντιας κλίμακας αιματοχυσία στην χερσόνησο. Επίσης μια τέτοια ενέργεια, δεν θα είχε την απαιτούμενη νομιμοποίηση και σίγουρα θα συναντούσε σφοδρή αντίδραση Μόσχας και κυρίως του Πεκίνου. Το τελευταίο, αποτελεί τον κύριο εμπορικό εταίρο της απομονωμένης Βορείου Κορέας (80% του εμπορίου) καίτοι βλέπει την επιρροή του στο νευρικό «σύμμαχο» του να μειώνεται σταδιακά. Όμως η κατάρρευση του καθεστώτος της Pyongyang προκαλεί ρίγη τρόμου στο Πεκίνο για μια πηγή αστάθειας στα σύνορα του και για ανεξέλεγκτα κύματα προσφύγων. Ούτε όμως και μια ενδεχόμενη ενοποίηση της κορεατικής χερσονήσου, υπό τη Σεούλ, που θα έφερνε και πάλι τους Αμερικανούς στο ποταμό Γιαλού θα χαροποιούσε το Πεκίνο.
Έχει πολλάκις και ορθά επισημανθεί, ότι κάθε λύση στο κορεατικό ζήτημα διέρχεται αναγκαστικά από το Πεκίνο. Ένα Πεκίνο, που τα τελευταία χρόνια υιοθετεί με «βαριά καρδιά» τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για κυρώσεις κατά της Pyongyang, για να τις παραβιάσει, με ή χωρίς προφάσεις, εν συνεχεία.
Μια όμως αμερικανική πολιτική που θα αποσκοπεί σε εξαναγκασμό του Πεκίνου, για υιοθέτηση σκληρότερης συμπεριφοράς κατά της Βορείου Κορέας, μάλλον αποτελεί ανεδαφική πρόταση. Αντιθέτως, μπορεί να επιδιωχθεί μια συνταύτιση συμφερόντων μέσω ενός ειλικρινούς διαλόγου και αλληλοκατανόησης των επιμέρους ευαισθησιών και αμοιβαίων υποχωρήσεων.
Η ταυτόχρονη συνεπής και πολύπλευρη πίεση της Pyongyang, από Δύση και Κίνα, μέσω πολλαπλών στοχευμένων κυρώσεων εκτιμάται ότι θα οδηγήσει στη διεθνή της απομόνωση, στην αδυναμία συνέχισης του πυρηνικού προγράμματος, σε άνοδο της λαϊκής δυσαρέσκειας και τελικά σε πιθανή κατάρρευση του καθεστώτος (δυστυχώς μάλλον βίαιη).
Η προσέγγιση αυτή φαίνεται να αποτελεί τη μοναδική λύση, επιβάλλει όμως την επίλυση σειράς προβλημάτων που αφορούν το μέλλον της επανενοποιημένης κορεατικής χερσονήσου, πιθανόν αποστρατικοποιημένης, μάλλον χωρίς αμυντικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ και που δεν θα δημιουργεί διλήμματα ασφαλείας στους γείτονες της.
Είναι όμως έτοιμες οι ΗΠΑ να προχωρήσουν σε παρόμοιες διαβουλεύσεις και παραχωρήσεις έναντι μιας ανερχόμενης ανταγωνιστικής δύναμης (Κίνα) στη λεκάνη του Ειρηνικού;
Ιπποκράτης Δασκαλάκης- Υποστράτηγος (εα)
Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)
Διαλέκτης στη ΣΕΘΑ
