Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Μεταξύ 26 και 28 Σεπτεμβρίου αναμένεται να διεξαχθεί στην πρωτεύουσα της Αλγερίας, το Αλγέρι, η Σύνοδος του International Energy Forum (IEF). Κατά τη διάρκεια της συνόδου, θα υπάρξουν ημιεπίσημες συναντήσεις μεταξύ των κρατών - παραγωγών πετρελαίου του ΟΠΕΚ (Οργανισμός εξαγωγών πετρελαιοπαραγωγών χωρών / OPEC) και άλλων μη μελών του ΟΠΕΚ, προκειμένου να συζητήσουν το μέλλον του πετρελαίου, τα επίπεδα παραγωγής και την τιμολογιακή πολιτική.
Άρση του αδιεξόδου;
Στα τέλη του 2014, η Σαουδική Αραβία ως ηγεμονική χώρα παραγωγός πετρελαίου στον ΟΠΕΚ, οδήγησε τον οργανισμό στο να υιοθετήσει μια στρατηγική χαμηλών τιμών υδρογονανθράκων (Υ/Α), προκειμένου να θέσει εκτός αγοράς ορισμένα κράτη μη μέλη του ΟΠΕΚ και εκτός παραγωγής τις εταιρείες εξόρυξης σχιστολιθικών Υ/Α στις ΗΠΑ και τον Καναδά, που δεν θα άντεχαν να παρακολουθήσουν τον τιμολογιακό πόλεμο.
Στην πραγματικότητα όμως, η απόφαση αυτή του ΟΠΕΚ κατέστρεψε τα ίδια τα κράτη του ΟΠΕΚ, αφού οι οικονομίες τους και η υγεία των δημοσίων οικονομικών τους πρωτίστως εξαρτώνται από τη διατήρηση υψηλών τιμών στο πετρέλαιο.
Οι περισσότερες εταιρείες πετρελαίου στα κράτη - μέλη του ΟΠΕΚ είναι κρατικές εταιρείες και η μείωση των εσόδων τους είχε άμεσο αντίκτυπο στους προϋπολογισμούς των χωρών τους.
Αντίθετα, στις ΗΠΑ και τον Καναδά, οι εταιρείες εξόρυξης είναι ιδιωτικές, άρα δεν υφίσταται άμεση εξάρτηση των κρατικών προϋπολογισμών από τις χαμηλές τιμές των Υ/Α και οι κυβερνήσεις τους έχουν στη διάθεσή τους πολλά εργαλεία στήριξης των παραγωγών σχιστολιθικών Υ/Α προκειμένου να κρατηθούν βιώσιμοι όσο ο τιμολογιακός πόλεμος θα διαρκεί.
Επίσης, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου κάνουν καλό και στην εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας, όπου τεχνικά εξασφαλίζονται αισιόδοξοι ρυθμοί ανάπτυξης παρ'' όλη τη σφοδρή οικονομική κρίση που ταλαιπωρεί τον πλανήτη.
Έτσι, τα κράτη - μέλη του ΟΠΕΚ βρέθηκαν σε αδιέξοδο από τη δική τους κοντόφθαλμη πολιτική, με αποτέλεσμα να αναζητήσουν μια πρώτη δυνατότητα άρσης του αδιεξόδου στη συνάντηση της Ντόχα την περασμένη Άνοιξη. Λύση δεν βρέθηκε, ωστόσο πολλά δεδομένα που ίσχυαν τότε σήμερα έχουν αλλάξει.
Πιθανή μια κατανόηση, αλλά όχι συμφωνία
Η αποτυχία της συνάντησης της Ντόχα συνίστατο κυρίως στο γεγονός ότι τότε το Ιράν δεν συμφωνούσε με την προοπτική παγώματος της παραγωγής πετρελαίου. Σύμφωνα με τη θέση της Τεχεράνης, θα μπορούσε να συμφωνήσει σε ένα πάγωμα της παραγωγής εφόσον η ημερήσια παραγωγή στη χώρα έφτανε τα επίπεδα προ της επιβολής του εμπάργκο, δηλαδή όταν θα έφτανε τα 4 mbpd.
Τα δεδομένα σήμερα έχουν αλλάξει με βάσει τα όσα ίσχυαν την περασμένη Άνοιξη. Σήμερα η ημερήσια παραγωγή πετρελαίου στο Ιράν προσεγγίζει τα 3,85 mbpd. Επίσης το Ιράκ, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία είναι θετικά στην προοπτική παγώματος της παραγωγής. Η Ρωσία, η Βενεζουέλα και η Νιγηρία είναι ένθερμοι υποστηρικτές της πρότασης, διότι αυτό το γεγονός θα ενισχύσει, έστω και οριακά, τις οικονομίες τους.
Όμως η σύνοδος στο Αλγέρι είναι δύσκολο να φέρει και συμφωνία. Υπάρχει ακόμα έλλειμμα εμπιστοσύνης μεταξύ πολλών κρατών παραγωγών πετρελαίου. Επίσης υπάρχουν πολύ μεγάλα αποθέματα πετρελαίου σε stock, άρα δεν θα πρέπει να αναμένεται μια γρήγορη ανάκαμψη των τιμών. Για παράδειγμα, για να βελτιωθούν τα δημόσια οικονομικά της Ρωσίας, πρέπει οι τιμές σχεδόν να διπλασιαστούν σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα (να φτάσουν δηλαδή κοντά στα $80 το βαρέλι) και το πάγωμα της παραγωγής είναι αδύνατο να επιφέρει από μόνο του μια τέτοια εξέλιξη.
Όλοι, λοιπόν, οι παραγωγοί πετρελαίου θέλουν ένα πάγωμα της παραγωγής προκειμένου να ενισχυθούν λίγο οι τιμές, αλλά κανείς δεν βιάζεται γι' αυτό. Οπότε το πιθανότερο σενάριο είναι ότι στο Αλγέρι θα υπάρξει μια ευρύτερη κατανόηση μεταξύ των ενδιαφερομένων κρατών, αλλά η συμφωνία θα αργήσει για μερικούς μήνες ακόμη. Αν υπάρξει συμφωνία, αυτό θα σημαίνει πως η δημοσιονομική κατάσταση των κρατών - παραγωγών πετρελαίου είναι πολύ χειρότερη από αυτή που επίσημα παρουσιάζεται και άρα χρειάζονται γρήγορες και δραστικές διορθωτικές κινήσεις. Αυτό όμως θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στους δείκτες της παγκόσμιας οικονομίας, γεγονός που κανείς δεν θέλει να φανεί πριν το κλείσιμο του 2016.
* Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι διεθνολόγος, γεωστρατηγικός αναλυτής.
