Του Ιωάννη Λεοντακιανάκου*
Στα τέλη Φεβρουαρίου, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φιλοξένησαν στο Άμπου Ντάμπι την συνάντηση των δύο ισχυρότερων, τοπικού επιπέδου, πόλων στην Λιβύη του σήμερα. Από την μία πλευρά, ο ισχυρότερος στρατιωτικά πολέμαρχος, στρατηγός Χαλίφα Χάφταρ,αρχηγός του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (Libyan National Army – LNA) με έδρα το Τομπρούκ και από την άλλη πλευρά, ο Φαγέζ Αλ Σαρράζ, πρόεδρος της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (Government of NationalAccord – GNA), που αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη (Η.Ε.), με έδρα την Τρίπολη. Στην συνάντηση, που τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να αναζητήσουν μια ειρηνική επίλυση μέσω διαπραγματεύσεων και να επιταχύνουν την υλοποίηση τού, υποστηριζόμενου από τα Η.Ε., οδικού χάρτη για εκλογές, οι οποίες έχουν αντιμετωπίσει επανειλημμένες καθυστερήσεις.
Ωστόσο, ο διεθνής παράγων και ειδικότερα οι ευρωπαϊκές χώρες παρουσιάζονται διχασμένες και κινούμενες από ίδια συμφέροντα, ανεξάρτητα των αποφάσεων της διάσκεψης στο Άμπου Ντάμπι.
Τον στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ στηρίζουν η Ρωσία, η Γαλλία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίες, επιπρόσθετα της προώθησης των εθνικών τους συμφερόντων στην περιοχή, τον θεωρούν ως τον πλέον αξιόπιστο σύμμαχο στον αγώνα εναντίον των Ισλαμιστών. Ωστόσο, οι δυνάμεις που απαρτίζουν τον LNA, αν και παρουσιάζουν καλύτερη οργάνωση από τους αντιπάλους τους, αποτελούν ένα ανομοιογενές σύνολο από μέτρια εκπαιδευμένα στρατεύματα (πρώην στρατιωτικές μονάδες του καθεστώτος Καντάφι) και μισθοφόρους από αφρικανικές χώρες.
Με τις δυνάμεις αυτές, ο Χάφταρ κατάφερε, τα τελευταία δύο χρόνια, να καταλάβει τις πόλεις ανατολικά, σε συνεργασία με τοπικές φυλές και τοπικούς πολέμαρχους να εκδιώξει ισλαμιστικές δυνάμεις στα νότια και τελικά να θέσει υπό τον έλεγχό του, πέραν, μεγάλων πετρελαιοφόρων εκτάσεων και των τερματικών σταθμών πετρελαίου της χώρας. Δεν παραλείπει δε να δείχνει το συνεχές ενδιαφέρον του να κινηθεί δυτικότερα με στόχο την ίδια την Τρίπολη και τον έλεγχο της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (National Oil Company - NAC) που εδρεύει εκεί. Όμως, παρά τις επιτυχίες του Χάφταρ, υπάρχει σοβαρός προβληματισμός για την επάρκεια/ικανότητά του αφενός να ανταπεξέλθει στην υπερέκταση των δυνάμεών του -- περιορισμένος αριθμός στρατιωτών, φυλετικές αντιπαλότητες, αδύναμα οικονομικά -- αφετέρου να αντιμετωπίσει μια πιο ουσιαστική και οργανωμένη στρατιωτική αντίσταση -- Μισράτα, Σύρτη -- όπου οι τοπικές πολιτικοφυλακές προβλέπεται να αντισταθούν σκληρά προασπιζόμενες την «κερδοφόρα» αυτονομία τους.
Ο Φαγέζαλ Σαρράζ (GNA), στρατιωτικά, είναι αδύναμος και στηρίζεται σε παραστρατιωτικές ομάδες για να μπορεί να κυβερνά στα δυτικά. Στηρίζεται κυρίως από την Ιταλία (συμφέροντα της ΕΝΙ), την Τουρκία και το Κατάρ, ενώ έχει αναγνωρισθεί από τα Ηνωμένα Έθνη ως ο Πρόεδρος της 'νόμιμης' εθνικής κυβέρνησης στη Λιβύη.
Το παρόν διάστημα, έντονες είναι οι διαβουλεύσεις για την επόμενη συνάντηση μεταξύ των δύο ανδρών, που αναμένεται να λάβει χώρα στο Κάιρο ή στο Αμπού Ντάμπι. Πληροφορίες τοποθετούν την συνάντηση εντός της επομένης εβδομάδας και η ατζέντα θα αποτελεί συνέχεια των συμφωνηθέντων στην προηγούμενη συνάντηση τον περασμένο μήνα στο Άμπου Ντάμπι. Οι συνομιλίες θα συμπεριλαμβάνουν τον καθορισμό ενός νέου υποψηφίου για την ηγεσία του GNA και τους δεσμούς του με τον LNA. Επιπλέον θα καλύψει τις ρυθμίσεις για ασφαλείς εκλογές με στόχο να διεξαχθούν μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους -- το προσυμφωνηθέν σχέδιο αναφέρεται σε ένα Πρόεδρο, δύο Αντιπροέδρους, αντιπροσωπευτικό κοινοβούλιο και ένα νέο και σύγχρονο Σύνταγμα.
Εν τω μεταξύ, στην Τρίπολη, η εύθραυστη ανακωχή των Ηνωμένων Εθνών μεταξύ των αντιπάλων πολιτοφυλακών πλησίασε στο χείλος της κατάρρευσης, καθώς συγκρούσεις ξέσπασαν μεταξύ των διαφόρων φατριών. Αν και οι συγκρούσεις σταμάτησαν, τραγική παραμένει η ανάμνηση των θλιβερών συγκρούσεων του Αυγούστου του 2018 μεταξύ δυνάμεων πιστών στην GNA και μελών της 7ης Ταξιαρχίας από την πόλη Ταρχούνα. Το τέλος των μαχών μέτρησε εβδομήντα οκτώ νεκρούς και διακόσιους δέκα τραυματίες και επιτεύχθηκε με την παρέμβαση και διαμεσολάβηση των Η.Ε. για ανακωχή.
Με την παραγωγή του πετρελαίου να κτυπά το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων έξι ετών, πολλοί θέλουν να στοιχηματίσουν στην θετική εξέλιξη των νέων συνομιλιών. Ωστόσο, οι 'κρατούντες μικρό καλάθι' προειδοποιούν ότι οι απαιτήσεις του Χάφταρ θα είναι τόσο υψηλές που οι δυνάμεις στα δυτικά δεν θα μπορέσουν, επ' ουδενί, να τις δεχτούν και καταλήγουν “Επομένως, μήπως οποιαδήποτε διεθνής προσπάθεια για προώθηση μιας τέτοιας συμφωνίας, αντί για επίλυση του προβλήματος, εγκυμονεί τον κίνδυνο να προκαλέσει μια νέα ανοιχτή σύγκρουση;”
*Ο Ιωάννης Λεοντακιανάκος είναι Αντιναύαρχος (ε.α.) Π.Ν., κάτοχος M.Sc. in Computer Science (Naval Postgraduate School, Monterey, CA, USA) και Μεταπτυχιακού Διπλώματος στη Ναυτική Επιστήμη και Στρατηγική (Σχολή Πολέμου Ναυτικού).
**Σε συνέχεια του άρθρου μου στο Liberal.gr, στις 15 Φεβρουαρίου 2019, με τίτλο “Πού βρίσκεται η Ελλάδα στο παιγνίδι υψηλών συμφερόντων στην κατακερματισμένη Λιβύη;”.
