Γράφει ο Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης*
Οι τελευταίες εξελίξεις στην Μέση Ανατολή είναι ραγδαίες και σηματοδοτούν την νέα τάξη πραγμάτων που έρχεται. Είναι απολύτως βέβαιο πλέον, ότι το 2017 θα αποτελέσει, το annus horribilis (έτος καταστροφής) του ΙSΙS, οπότε οι άμεσοι ενδιαφερόμενοι σχεδιάζουν, ενεργούν, συμμαχούν και προετοιμάζονται με όλα τα μέσα για την επόμενη ημέρα. Στον απίθανο κόσμο της Μέσης Ανατολής, ο εχθρός του εχθρού σου, δεν είναι βέβαιο ότι είναι φίλος σου, μπορεί επίσης να είναι ο εχθρός σου. Η Μέση Ανατολή επηρεάζει τον κόσμο εξαιτίας της αστάθειας των ιδεολογιών που αναπτύσσονται σε αυτή όσο και από συγκεκριμένες στρατιωτικές πράξεις. Έτσι όσο διαφαίνεται καθαρά πλέον η στρατιωτική ήττα του Ισλαμικού Κράτους, αφού τα δύο τελευταία προπύργιά του, η Raqqa και η Deir Elzor αναμένεται να ελευθερωθούν σύντομα, τόσο εγείρεται και το ερώτημα, πώς θα είναι το μελλοντικό τοπίο της ασφαλείας στην περιοχή.
Το Ισραήλ που η ασφάλειά του αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της εθνικής του πολιτικής και της υψηλής στρατηγικής του, ανησυχεί με τις διαφαινόμενες εξελίξεις και την άμεση προβολή ισχύος των δρώντων υπερσυστημάτων, των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ομού μετά των συμμάχων των, στην περιοχή. Βλέπει τον μεγαλύτερο εχθρό του, το Σιϊτικό Ιράν, σύμμαχο των Ρώσων, αλλά και τον κακό του δαίμονα την Hezbollah, να αναπληρώνουν τα κενά που δημιουργούνται από την στρατιωτική ήττα του ISIS και την απώλεια των εδαφών που κατείχε. Σε ότι αφορά το Ιράν, που δεν συνορεύει, έχει κατορθώσει αφενός να πείσει τον πρόεδρο Trump να αλλάξει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στις σχέσεις των με το Ιράν, επανερχόμενοι στην προτέρα εχθρική κατάσταση και αφετέρου να δημιουργήσει μια σημαντική και «ανίερη» συμμαχία με την ηγέτιδα δύναμη του Σουνιτικού άξονα, την Σαουδική Αραβία. Σε ότι αφορά όμως την οργάνωση Hezbollah, εδώ τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η οργάνωση συμμετείχε ενεργά στο πλευρό του Συριακού Αραβικού Στρατού, μαζί με μονάδες του Ιράν, με αποτέλεσμα να έχει αποκτήσει σημαντικότατη πολεμική εμπειρία, γεγονός που έχει προβληματίσει το Ισραήλ ιδιαιτέρως. Έτσι σε μελλοντική σύρραξη με το Ισραήλ, η Hezbollah δεν θα είναι όπως στο παρελθόν μια οργάνωση, που θα χρησιμοποιεί ανορθόδοξο πόλεμο, ασύμμετρης και υβριδικής μορφής, αλλά ένας έμπειρος και ετοιμοπόλεμος στρατός, οργανωμένος και με γνώσεις σύγχρονων πολεμικών τακτικών και υψηλών απαιτήσεων από τα επιχειρησιακά πεδία, όλων των μορφών και ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις περίκλειστων (πολιορκίες πόλεων και εκκαθαρίσεις κατοικημένων τόπων), με χρήση σύγχρονων οπλικών συστημάτων και με γνώσεις αντιμετώπισης όλων των μορφών πολέμου. Έτσι για την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ θεωρείται δεδομένο, ότι αργά ή γρήγορα θα προκύψει στρατιωτική σύγκρουση και ένας νέος, στην ουσία ο τρίτος πόλεμος του Λιβάνου, με αντιπαράθεση των IDF (Israel Defense Forces), με τον νέο και εμπειροπόλεμο στρατό της Hezbollah.
Η Μεγαλύτερη Ισραηλινή Στρατιωτική Άσκηση
Έτσι με αυτό το δεδομένο, οι IDF πραγματοποιούν από την Τρίτη (05/09/17) στο βόρειο τμήμα της χώρας τη μεγαλύτερη διακλαδική άσκηση μετά στρατευμάτων (ΤΑΜΣ) των τελευταίων 20 ετών, η οποία θα περιλαμβάνει όλες τις στρατιωτικές δυνάμεις και υπηρεσίες, δηλαδή χερσαίες, θαλάσσιες, αεροπορικές και τις εξαιρετικές των υπηρεσίες πληροφοριών. Η μεγάλη αυτή άσκηση, που υλοποιείται από τη North Command των IDF, αναμένεται να διαρκέσει περίπου 10 ημέρες. Στο πλαίσιο της άσκησης, θα πραγματοποιηθεί προσομοίωση σύγκρουσης με τη Hezbollah, η οποία, σύμφωνα με το σενάριο, ξεκινά με μια ξαφνική, μικρή επίθεση κατά του Ισραήλ και εξελίσσεται σε πόλεμο πλήρους κλίμακας. Ανώτερος αξιωματικός των IDF, δήλωσε ότι ο στρατός έχει παρατηρήσει ότι η Hezbollah παρακολουθεί προσεκτικά τις προετοιμασίες της άσκησης και σημειώνει ότι η οργάνωση φαίνεται να βρίσκεται, κατά κάποιο τρόπο, σε κατάσταση συναγερμού. Ανέφερε επίσης ότι η εν λόγω άσκηση δεν διεξάγεται μόνο για να δοκιμασθεί ένα σχέδιο με στόχο την ανάσχεση επίθεσης της Hezbollah, ή την επίτευξη ισχυρού πλήγματος στην οργάνωση, που θα εξασφαλίσει μερικά χρόνια ησυχίας στο Ισραήλ, αυτή την φορά ο ΑΝΣΚ (Αντικειμενικός Σκοπός) είναι να την υπερνικήσει και να την εξουδετερώσει οριστικά. Η άσκηση αυτή προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον και αναλύεται στον Ισραηλινό και λοιπό τύπο της περιοχής. Πρόσφατο δημοσίευμα της εφημερίδας Ma'ariv, αναφέρεται στην αντίδραση της Hezbollah, όσον αφορά την προαναφερθείσα εκτεταμένη άσκηση και παραθέτει δηλώσεις υψηλόβαθμου προσώπου της Hezbollah, ότι η οργάνωση είναι σε κατάσταση πλήρους ετοιμότητας και ανά πάσα στιγμή έτοιμη για «οποιοδήποτε σενάριο και οποιαδήποτε Ισραηλινή ανοησία».
Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών, σε περίπτωση πολέμου, η Hezbollah θα εισβάλει στην ισραηλινή επικράτεια με στόχο την κατάληψη περιοχών στο Βόρειο Ισραήλ και εκτιμάται ότι θα εξαπολύει έως και 1.000 πυραύλους και ρουκέτες την ημέρα! Σε σχετικό άρθρο γνώμης του Amos Harel στην εφημερίδα Haaretz, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι με τη συγκεκριμένη άσκηση το Ισραήλ επιδιώκει να στείλει το εξής αποτρεπτικό μήνυμα: «Παρά τη βελτίωση των δυνατοτήτων της Hezbollah τα τελευταία 11 χρόνια, οι διευρυμένες ικανότητες των IDF σε επίπεδο εναέριων επιχειρήσεων, συλλογής εμπιστευτικών πληροφοριών, τεχνολογίας και χερσαίων ελιγμών υπερισχύουν κατά πολύ. Εάν η Hezbollah κάνει το λάθος να σκεφτεί ότι τα επιτεύγματά της στον πόλεμο της Συρίας την έχουν προετοιμάσει για επιτυχία εναντίον του ισραηλινού στρατού, θα πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα». Επίσης, στην εφημερίδα Yedioth Ahronoth, ο Yoav Zitun, σχολιάζοντας τη μεγάλης κλίμακας άσκηση των IDF, υποστηρίζει ότι οφείλεται στο συμπέρασμα των IDF, ότι η Hezbollah δεν αναπτύσσεται όσο θα ήθελε εξαιτίας των απωλειών στον πόλεμο της Συρίας και των συχνών μυστικών επιθέσεων εναντίον της, οι οποίες αποδίδονται και έτσι είναι, στο Ισραήλ. Συμπληρωματικά, ο αρθρογράφος αναφέρει: «Ενώ χάνει ανθρώπους και χρήματα στον πόλεμο στη Συρία, η Hezbollah φαίνεται να εξελίσσεται αθόρυβα στον δεύτερο ισχυρότερο στρατό της Μέσης Ανατολής, μετά από τις IDF. Η συνεργασία της με το Ιράν και τη Ρωσία την έχει καταστήσει μέρος ενός διευρυμένου Σιϊτικού άξονα στην περιοχή».
Ισραηλινή Αεροπορική Προσβολή στην Συρία.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η στρατιωτική εμπλοκή των Ισραηλινών στην Συρία είναι δεδομένη και συνεχής, όλο το προηγούμενο διάστημα και στοχευμένη σε «ιδιαίτερους και επιλεγμένους στόχους», που εκτός της οργάνωσης Hezbollah περιλαμβάνονται και εγκαταστάσεις πυραυλικών συστημάτων, πυρομαχικών και κέντρων έρευνας και τεχνολογίας της Συριακής Αραβικής δημοκρατίας. Προσοχή, οι στόχοι αφορούν, την Συριακή κυβέρνηση και την Hezbollah και αποφεύγουν να κτυπήσουν Ρωσικά και Ιρανικά στρατεύματα και εγκαταστάσεις. Ένα πρόσφατο περιστατικό το αποδεικνύει. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει και ο Ισραηλινός Τύπος η Ισραηλινή αεροπορία πραγματοποίησε μια αεροπορική επίθεση κοντά στην πόλη Χάμα της Συρίας, σε μια εγκατάσταση που, από ό,τι αναφέρεται, «κατασκεύαζε χημικά όπλα (!!) και πυραύλους ακριβείας και μεγάλης εμβέλειας». Μολονότι οι IDF δεν έχουν επιβεβαιώσει ή αρνηθεί ότι πραγματοποίησαν την επίθεση (συνήθης πρακτική των Ισραηλινών), δεν πρόκειται για την πρώτη φορά που ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη πλήττουν συριακούς στόχους. Υπενθυμίζεται ότι φέτος τον Ιούνιο οι IDF έδωσαν στη δημοσιότητα υλικό εναέριων λήψεων από επιθέσεις σε διαφόρους στόχους στη Συρία.
Στην εφημερίδα Yedioth Ahronoth, ο στρατιωτικός αναλυτής Yossi Yehoshua επισημαίνει ότι το πρόγραμμα πυραύλων ακριβείας του Ιράν, της Συρίας και της Χεζμπολάχ αποτελεί «κορυφαία προτεραιότητα» των IDF, το Ισραήλ είχε προειδοποιήσει επανειλημμένα και ότι «εάν η επίθεση έγινε πράγματι από τις IDF, αυτό αποτελεί ένα σαφές μήνυμα ότι το Ισραήλ εφαρμόζει τις απειλές του».
Από την πλευρά της Συρίας, προειδοποίησαν το Ισραήλ για «σοβαρές συνέπειες», αφού επιβεβαίωσαν τα δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη επιτέθηκαν κοντά στην πόλη Χάμα, στο κρατικό Κέντρο Επιστημονικών Μελετών και Ερευνών [CERS]. «Ο στρατός της Συρίας προειδοποιεί για τις σοβαρές συνέπειες αυτών των επιθετικών ενεργειών ενάντια στην ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή», αναφέρεται στην αρχή της σχετικής ανακοίνωσης. Και εδώ να επισημάνουμε την χαμηλών τόνων αντίδραση της Ρωσίας, που μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι προφανώς το Ισραήλ μπορεί να συνεχίσει να επιχειρεί στη Συρία βάσει συγκεκριμένων παραμέτρων, οι οποίες δεν θα βλάπτουν τα ίδια συμφέροντα της Ρωσίας, «αδειάζοντας» στην ουσία τους συμμάχους των Ιράν και Hezbollah.
Εκτιμήσεις-Επίλογος
Κρίνεται σκόπιμο εδώ να αναφερθεί η γεωστρατηγική πολιτική των ΗΠΑ, που μετά τα τραγικά της λάθη, δεν εστιάζεται πλέον τόσο στην Μέση Ανατολή, αλλά στην Σινική Θάλασσα και έχει σχέση με την περικύκλωση της Κίνας από τις ΗΠΑ, θεωρώντας την, το μελλοντικό ισχυρό ανταγωνιστή της. Έτσι αποχωρώντας από την Μέση Ανατολή, μεταφέροντας τις δυνάμεις των και την πολιτική τους στην Άπω Ανατολή και στην Σινική Θάλασσα και για να μην αφήσουν γεωπολιτικό κενό στην περιοχή, έχουν εξουσιοδοτήσει τους δύο ισχυρότερους συμμάχους των, την Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ να δρουν «αντ' αυτών» (proxy). Το Ισραήλ επί χρόνια παίζει αυτόν τον ρόλο και μάλιστα επάξια. Τώρα, με την αλλαγή της Αμερικανικής πολιτικής και συμπλέοντας πλέον με τον πρόεδρο Trump (θεωρώντας την εποχή Ομπάμα ως αλήστου μνήμης για τα Ισραηλινά συμφέροντα), συστρατεύεται και συμμαχεί με έναν παραδοσιακό εχθρό, την Ουαχαμπιστική Σαουδική Αραβία, σε μια ανίερη συμμαχία, όπως ονομάσθηκε, ώστε να ανταποκριθούν στην νέα τάξη πραγμάτων, που έρχεται στην περιοχή και στην αποστολή που τους ανατέθηκε. Εξάλλου ανέκαθεν η “real politic” ήταν η εφαρμοζόμενη πολιτική του Ισραήλ, αδιαφορώντας για συναισθηματισμούς, ιδεολογίες και ιδεοληψίες.
Σε ότι αφορά την γιγαντιαία άσκηση των IDF (5-15 Σεπ. 2017), κατά την οποία οι Ισραηλινοί δεν δίνουν λεπτομέρειες, εκτιμούμε ότι ο σκοπός της είναι η προετοιμασία για αυτό που στο Ισραήλ θεωρούν πολύ πιθανό. Μια ακόμη πολεμική αναμέτρηση με την οργάνωση Hezbollah, του Λιβάνου. Το Ισραήλ δεν μπορεί να ξεχάσει το «φιάσκο» του δευτέρου πολέμου του Λιβάνου, το 2006, όπου το Ισραήλ απέτυχε στους αντικειμενικούς σκοπούς του. Υπενθυμίζουμε ότι ήταν ένας πόλεμος διάρκειας 34 ημερών μεταξύ της οργάνωσης Hezbollah και των ΙDF. Έτσι στις 12 Ιουλίου του 2006, η Hezbollah ξεκίνησε την Επιχείρηση «Αληθινή Υπόσχεση», ονομαζόμενη έτσι από μια «υπόσχεση» του αρχηγού της Σεΐχη Hasan Nasrallah να αιχμαλωτίσει Ισραηλινούς στρατιώτες και να τους ανταλλάξει με τρεις Λιβανέζους κρατουμένους από το Ισραήλ. Ξεκίνησε με επιδρομή της Hezbollah στο ισραηλινό έδαφος και κατέληξε με οκτώ Ισραηλινούς στρατιώτες νεκρούς και δύο αιχμαλώτους. Το Ισραήλ απάντησε τότε με την Επιχείρηση «Δίκαιη Ανταμοιβή», αργότερα μετανομαζόμενη σε Επιχείρηση «Αλλαγή Κατεύθυνσης», με αποτελέσματα σαφώς πενιχρά και το γόητρο του Ισραηλινού στρατού καταρρακωμένο, την δε Hezbollah σαφώς ενισχυμένη και κυρίαρχη στον Λίβανο. Έτσι τα παθήματα έγιναν μαθήματα για τους Ισραηλινούς και σε συνδυασμό, όπως προαναφέραμε, με την μετεξέλιξη της Hezbollah σε εμπειροπόλεμη και τακτική στρατιωτική δύναμη, με νέες δομές οργάνωσης και διοίκησης αναγκάσουν την Ισραηλινή ηγεσία να αναθεωρήσει τις απόψεις και τα σχέδιά των για την αντιμετώπιση της Σιϊτικής αυτής οργάνωσης. Η προσομοίωση της γιγαντιαίας Ισραηλινής άσκησης στην αντιμετώπιση της νέας Hezbollah είναι αναγκαιότητα πλέον για τον IDF και τα επιδιωκόμενα συμπεράσματα στην εν λόγω άσκηση.
Η όλη κατάσταση, τόσο στην περίπτωση ΗΠΑ και Κίνας, αλλά και στην συγκεκριμένη μεταξύ Ισραήλ και Hezbollah, μας παραπέμπει στο περίφημο θεώρημα με την ονομασία «Η Παγίδα του Θουκυδίδη», όπου έχει αναλυθεί αριστοτεχνικά από τον κορυφαίο καθηγητή του Χάρβαρντ, Graham Allison στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Destined for War: Can America and China Escape Thucydides'' Trap», όπου είναι πιθανόν μετά την Μέση Ανατολή οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα να πέσουν στην «Παγίδα του Θουκυδίδη» και να οδηγηθούν σε μια πολεμική αναμέτρηση με ανυπολόγιστες συνέπειες για όλον τον κόσμο, καθόσον σύμφωνα με τα δικά του λόγια, «όταν μια ανερχόμενη δύναμη απειλεί να εκθρονίσει μια κυρίαρχη δύναμη, το αποτέλεσμα είναι μια δομική πίεση που κάνει μια βίαιη σύγκρουση τον κανόνα, όχι την εξαίρεση». Για τον καθηγητή, η θανατηφόρος παγίδα στην οποία έπεσαν Αθήνα και Σπάρτη ήταν: η «άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που αυτή προκάλεσε στη Σπάρτη που έκανε τον πόλεμο αναπόφευκτο». Τα τελευταία 500 χρόνια έχουν συμβεί 16 παρόμοιες περιπτώσεις, όπου μια αναδυόμενη δύναμη απειλούσε να εκτοπίσει ένα εδραιωμένο “status quo”. Δώδεκα από αυτές τελείωσαν με πόλεμο. Και εδώ συμπεριλαμβάνεται εκτός των ΗΠΑ και της Κίνας και η περίπτωση του Ισραήλ με την Hezbollah. Ευχόμαστε και ελπίζουμε σε καμιά από τις δύο περιπτώσεις να μην επαληθευτεί η «παγίδα του Θουκυδίδη».
* O Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης είναι Αντγος (ε.α.), πρώην ΑΚΑΜ Τελ Αβίβ, πρώην Αξκος επιχειρήσεων της ECMM στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος Tactical Intelligence School (U.S.Army), Μεταπτυχιακό στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος ΔΣ του ΕΛΙΣΜΕ.
