Του Νίκου Μελέτη
Απτά δείγματα γραφής και των καλών προθέσεων της τουρκικής ηγεσίας που περίσσευαν κατά την πρώτη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν περιμένει η Αθήνα, καθώς στη συνάντηση αυτή επιβεβαιώθηκε ο «χρυσός κανόνας» των τελευταίων ετών. Η θετική ατζέντα είναι πάντα στο τραπέζι, η συνεργασία στην οικονομία, το εμπόριο, την ενέργεια, τον τουρισμό διαρκώς προοδεύει, όμως δεν μπορεί να συμπαρασύρει και τις πολιτικές σχέσεις των δύο χωρών, όπου όλη η επιθετική και αναθεωρητική ατζέντα της Τουρκίας και του κ. Ερντογάν είναι παρούσα.
Χωρίς να μπορεί κανείς να ισχυρισθεί ότι δόθηκε το σύνθημα για ουσιαστική επανεκκίνηση των σχέσεων, υπάρχει πλέον ένα πιο ξεκάθαρο πλαίσιο επί του οποίου η ελληνική κυβέρνηση θα μπορέσει να «διαβάσει» τις αντιδράσεις της Τουρκίας και τότε θα διαπιστωθεί εάν πράγματι υφίστανται οι προϋποθέσεις ώστε να μπουν οι βάσεις για αυτό που η κυβέρνηση ονομάζει «επανεκκίνηση» των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Η ελληνική (πολυάριθμη όπως και η τουρκική) αντιπροσωπεία που συνόδευε τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη συνάντηση αυτή δεν είχε υψηλές προσδοκίες, καθώς όλοι γνωρίζουν πια -έπειτα από 17 χρόνια στο τιμόνι της Τουρκίας- τα χούγια του κ. Ερντογάν. Ο οποίος, ως γνήσιος Ανατολίτης, θέλει να έχει προσωπική επαφή με ηγέτες με τους οποίους συνομιλεί -ειδικά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα ποτέ δεν έχουν λείψει από τις δηλώσεις του, ακόμη και τις πιο δύσκολες στιγμές, τα καλά λόγια για τον «φίλο ελληνικό λαό» και για τη χώρα μας. Αυτό όμως κάθε άλλο παρά εμποδίζει τον Τούρκο πρόεδρο να προβάλει όλη την αναθεωρητική ατζέντα του διανθισμένη κάθε φορά με νέα θέματα.
Στόχος, όπως φάνηκε και από τις ενημερώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων μετά τη συνάντηση, ήταν αρχικώς να αποφευχθεί το συγκρουσιακό κλίμα, να σταλεί θετικό μήνυμα με τη διάθεση συνεργασίας στα θέματα της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής» και να τεθούν ακροθιγώς και τα μεγάλα ζητήματα των σχέσεων.
Στη συζήτηση αυτή η ελληνική πλευρά επέλεξε να προτάξει δύο θέματα στα οποία και θα περιμένει δείγμα γραφής από την Τουρκία. Το προσφυγικό και το Κυπριακό, κυρίως σε ό,τι αφορά τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι προσφυγικές ροές
Στο προσφυγικό/μεταναστευτικό, η στρόφιγγα των ροών στα χέρια του κ. Ερντογάν δεν είναι εργαλείο αποκλειστικά και μόνο έναντι της Ελλάδας. Η χώρα μας όμως περισσότερο πληρώνει τις παράπλευρες απώλειες από την πίεση που θέλει να ασκήσει ο Τούρκος πρόεδρος στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ, προκειμένου είτε να αποσπάσει οικονομικά ανταλλάγματα ως βοήθεια για την κάλυψη των αναγκών των μερικών εκατομμυρίων προσφύγων και μεταναστών, είτε να κερδίσει διπλωματικά ανταλλάγματα στη Συρία.
Όσο ο Ερντογάν, ειδικά σε αυτή την κρίσιμη και τελική ίσως καμπή του συριακού προβλήματος, δεν επιτυγχάνει τους στόχους του, θα συνεχίζει να ασκεί πίεση με το μεταναστευτικό, πίεση που πρώτο «θύμα» θα έχει την Ελλάδα.
Και μπορεί να τίθεται, σύμφωνα με πληροφορίες, ως μέτρο σύγκρισης η επιστροφή στους αριθμούς αφίξεων στα ελληνικά νησιά που είχαμε στις αρχές του 2019, αλλά δεν θα πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι και τότε με τις πολύ μικρότερες ροές αλλά και με τον μικρό αριθμό επιστροφών, τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου είχαν ήδη ξεπεράσει τα όρια τους.
Δεν έχει γίνει γνωστό πάντως εάν στη συνάντηση συζητήθηκαν και «θέματα ασφάλειας», όπως συνηθίζεται τα τελευταία δύο χρόνια να βαφτίζεται το αίτημα της Τουρκίας να παραδίδονται συνοπτικά όσοι διαφεύγουν από το έδαφός της και κατηγορούνται για συνεργασία με το δίκτυο του Φ. Γκιουλέν, ούτε επίσης υπήρξε ενημέρωση για το εάν ο κ. Ερντογάν βολιδοσκόπησε την ελληνική πλευρά για το θέμα των 8 φυγάδων αξιωματικών.
Η Κύπρος και οι γεωτρήσεις
Στο Κυπριακό η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη, καθώς δεν αναμένεται να υπάρξει αλλαγή ρότας από την Άγκυρα. Παρά το γεγονός ότι ήδη υπάρχει κόπωση και οικονομική ζημιά από τις πολύμηνες προσπάθειες γεωτρήσεων εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, εκτιμάται ότι ο Τ. Ερντογάν δεν πρόκειται να σταματήσει. Αντίθετα, το πιθανότερο είναι να κλιμακώσει τις προκλήσεις εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, εν όψει και των νέων δοκιμαστικών γεωτρήσεων που προγραμματίζει η Total στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Και θα συνεχίσει να πυροδοτεί εντάσεις οι οποίες είναι απαγορευτικές για την επανέναρξη μιας ουσιαστικής διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό. Ίσως η Τουρκία δεν επιθυμεί καν την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων, θεωρώντας ότι η Κυπριακή Δημοκρατία απλώς κερδίζει χρόνο προωθώντας το ενεργειακό πρόγραμμά της και ότι πλέον δεν είναι εύκολο να επιβάλει τη λύση, η οποία θα εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντά της για επέκταση του ελέγχου και της επιρροής της σε όλο το νησί.
Εντύπωση, πάντως, προκάλεσε το γεγονός ότι από τις επίσημες διαρροές των κυβερνητικών πηγών απουσίαζε πλήρως η οποιαδήποτε αναφορά στις εντάσεις που δημιουργεί η Τουρκία στο Αιγαίο που υπονομεύουν το κλίμα και διογκώνουν την καχυποψία στην κοινή γνώμη. Και δεν αρκεί φυσικά η γενική παραπομπή των θεμάτων αυτών στις Στρατιωτικές Επιτροπές που έχουν αναλάβει και τη συζήτηση των νέων ΜΟΕ, αλλά και πολιτικά θα πρέπει διαρκώς να δίνεται το μήνυμα ότι η κατακόρυφη αύξηση της παράνομης τουρκικής δραστηριότητας στο Αιγαίο καθόλου δεν σημαίνει ότι ισχυροποιεί ή προσφέρει επιχειρήματα στην τουρκική αναθεωρητική πολιτική, που βασικό δόγμα πλέον έχει τη «Γαλάζια Πατρίδα».
Συμβούλιο Συνεργασίας
Οι δύο πλευρές πάντως συμφώνησαν να μην αλλάξει ο προγραμματισμός που υπήρχε και να συνεχισθεί η προετοιμασία για την πραγματοποίηση του πρώτου μετά το 2016 Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών στη Θεσσαλονίκη, πιθανότατα μέχρι το τέλος του 2019.
Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στη Νέα Υόρκη δεν επρόκειτο να παραγάγει λύσεις ή να φέρει ανατροπές στα ελληνοτουρκικά. Ήταν όμως χρήσιμη, γιατί τουλάχιστον η νέα ελληνική κυβέρνηση ξέρει πού βρίσκεται και πού πατά στο δύσκολο και πολλές φορές επικίνδυνο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 27 Σεπτεμβρίου
