Οι πρωτοβουλίες και οι συναντήσεις που λειτουργούν εκτονωτικά και απορροφούν κραδασμούς στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι επιβεβλημένες.
Όμως συναντήσεις όπως αυτή που είχε στο Πεκίνο ο Αλέξης Τσίπρας με τον Τ. Erdogan, την πρώτη μετά από περισσότερο από έναν χρόνο και εν μέσω μιας περιόδου υψηλής έντασης στο Αιγαίο και στην Κύπρο, δεν πρέπει να λειτουργούν αποπροσανατολιστικά ούτε να δημιουργούν αυταπάτες στην εξωτερική πολιτική της χώρας.
Πολύ περισσότερο πρέπει να αποφεύγονται αυθαίρετες ερμηνείες και αφελείς διαρροές των όσων λέει ο τούρκος ηγέτης, καθώς και η χρήση τέτοιων αναφορών για να προβληθεί ένα success story που τουλάχιστον στα ελληνοτουρκικά κρατά μόλις λίγες ώρες.
Στη συνάντηση που είχε ο πρωθυπουργός με τον τούρκο πρόεδρο είναι προφανές και από την σύνθεση της ελληνικής αντιπροσωπείας που τον συνόδευε, ότι θα γινόταν μια γενική προσπάθεια αποκατάστασης των διαύλων επικοινωνίας των δυο κυβερνήσεων. Οι δίαυλοι αυτοί είχαν διαρραγεί, λόγω της γνωστής υπόθεσης της μη έκδοσης των οκτώ τούρκων αξιωματικών, τους οποίους ο κ. Erdogan κατηγορεί ως πραξικοπηματίες και θεωρεί ότι είχε λάβει υποσχέσεις από την ελληνική κυβέρνηση για την παράδοση τους.
Η «θετική ατζέντα» που συζήτησαν οι δυο αντιπροσωπείες σε θέματα διμερούς συνεργασίας και η ανακοίνωση του επόμενου Συμβουλίου διακυβερνητικής συνεργασίας που θα γίνει στη Θεσσαλονίκη, είναι θετικά βήματα μεταξύ δυο γειτονικών χωρών, αλλά καθόλου δεν μπορεί να κρύψουν και να καλύψουν το χάσμα που υπάρχει σε μείζονα ζητήματα.
Μετά τις αρχικές θριαμβολογίες που μάλλον προέρχονταν από «πηγές» που δεν γνωρίζουν καλά τα ελληνοτουρκικά, προβλήθηκε η «δήλωση» του κ. Erdogan (σύμφωνα με όσα οι ελληνικές πηγές διέρρευσαν), ότι επιθυμεί την «πλήρη υλοποίηση της Συνθήκης της Λωζάνης».
Η «διαρροή» διορθώθηκε μερικές ώρες αργότερα, όπου αναφέρθηκε πλέον ότι ο κ. Erdogan στο Αιγαίο «επέμεινε στις γνωστές θέσεις του και συμφώνησε για την αντιμετώπιση της έντασης, με τη διατήρηση των επαφών μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δυο πλευρών».
Οι «ελληνικές πηγές» δεν έκαναν καθόλου λόγο για το θέμα των οκτώ, όταν όλοι γνωρίζουν ότι αυτό αποτελεί το πρώτο θέμα στην ατζέντα της τουρκικής πλευράς και συνεπώς δεν μπήκαν στον κόπο να δημοσιοποιήσουν ποια απάντηση έδωσε η ελληνική πλευρά στην απαράδεκτη και προσβλητική για την χώρα μας τελεσιγραφικού χαρακτήρα απαίτηση του κ. Erdogan, για την παράδοση των οκτώ.
Ο κ. Τσίπρας υποσχέθηκε στήριξη στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, δέσμευση που ελάχιστη αξία έχει για την Άγκυρα και τον Τ. Erdogan που γνωρίζουν καλά ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας δεν κρίνεται από την Ελλάδα.
Σε ότι αφορά όμως το Αιγαίο δεν θα πρέπει να υπάρχουν και πάλι ψευδαισθήσεις. Την παραμονή της συνάντησης η Τουρκία εξέδιδε μια ακόμη NAVTEX από τις δεκάδες NAVTEX και NOTAM των τελευταίων εβδομάδων δεσμεύοντας παράνομα στο κέντρο του Αιγαίου περιοχή για ασκήσεις για όλο σχεδόν τον Ιούνιο.
Ο κ. Erdogan έχει συγκεκριμένη και καθαρή αντίληψη για την Συνθήκη της Λωζάνης. Θεωρεί ότι το διεθνές κείμενο επί του οποίου οικοδομήθηκε η «παλιά» Τουρκία έγινε με συμβιβασμούς του Kemal και του Inonu που περιόρισαν εδαφικά την Τουρκία.
Η Νέα Τουρκία που ευαγγελίζεται, στα 100 χρόνια από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους, είναι μια περιφερειακή δύναμη, ηγέτιδα στον μουσουλμανικό κόσμο, που με πολιτιστικές, πολιτικές και οικονομικές επιρροές θα επεκτείνεται στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κυρίως μέσω της επιρροής της, αλλά και όταν και όπου μπορεί και εδαφικά.
Η ερμηνεία που δίνει η Τουρκία και ο Τ. Erdogan για το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης είναι γνωστή και επίσης είναι δεδομένη η πρόθεση ανατροπής της πρόβλεψης για «θρησκευτικό «χαρακτήρα της μειονότητας, ώστε να προωθηθεί η αντίληψη της ύπαρξης «τουρκικής μειονότητας - κοινότητας» στη Θράκη. Με ισχυροποίηση θεσμών, όπως αυτό του «εκλεγμένου μουφτή», που ουσιαστικά θα αναδεικνύεται σε άτυπο πολιτικό - θρησκευτικό ηγέτη της.
Η απαίτηση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου, είναι επίσης αποτέλεσμα της στρεβλής ερμηνείας της Συνθήκης της Λωζάνης και της αγνόησης του γεγονότος ότι η υποχρέωση αυτή καταργήθηκε με τη Συνθήκη του Μοντρέ.
Όσο για τις «γκρίζες ζώνες» η Τουρκία συνολικά υποστηρίζει ότι όσες νησίδες δεν αναφέρονται ρητά στις Συνθήκες, οφείλουν να επιστραφούν στην Τουρκία ως διαδόχου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά τη ρητή διάταξη της Συνθήκης της Λωζάνης, που αναφέρει ότι η Τουρκία διατηρεί την κυριαρχία επί όλων των νήσων μέχρι τα 3 ν.μ. από τις ακτές της.
Η ένταση που δημιουργείται στο Αιγαίο δεν είναι ένα τυχαίο ή ένα συγκυριακό γεγονός, το οποίο αντιμετωπίζεται, πχ. με την κόκκινη γραμμή μεταξύ των δυο επιτελείων ή με μια συνάντηση Κορυφής.
Είναι αποτέλεσμα μια συστηματικής και εντεινόμενης αμφισβήτησης ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε μια προσπάθεια διαφορετικής, τουρκικής έμπνευσης «υλοποίηση» της Συνθήκης της Λωζάνης. Και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται από την Αθήνα.
Σε ότι αφορά το Κυπριακό, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να υπάρξει σύγκλιση με την Τουρκία, καθώς η Άγκυρα και ο Τ. Erdogan επιδιώκουν λύση του Κυπριακού, που θα εξυπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας. Και φυσικά πέραν της αναφοράς της ελληνικής πλευράς ότι οι «συνομιλίες στο Κυπριακό θα πρέπει να προστατευθούν» ήταν αναγκαία από ελληνικής πλευράς και η επισήμανση ότι η αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και τελικά υπονομεύει κάθε προσπάθεια λύσης του Κυπριακού.
Ας μην αναζητούνται λοιπόν success story στα ελληνοτουρκικά, γιατί ο λογαριασμός από τέτοιες ψευδαισθήσεις, όταν έρχεται είναι βαρύς...
Νίκος Μελέτης
(Φωτογραφία: Sooc)
