Του Γιάννη Κουτσομύτη
Σε πρωτοφανή επίπεδα έχει κλιμακωθεί η διπλωματική κρίση ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Τουρκία μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να επιβάλλει οικονομικές κυρώσεις σε δυο Τούρκους υπουργούς για την παρατεινόμενη κράτηση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον.
Η δικαστική όμως περιπέτεια του Αμερικανού ιερωμένου που κατηγορείται από τις τουρκικές αρχές για κατασκοπία, συνωμοσία για ανατροπή του πολιτεύματος και σχέσεις με την τρομοκρατική (σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση) οργάνωση του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ Φετουλάχ Γκιουλέν, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Στη ρίζα της μείζονος αυτής αμερικανοτουρκικής κρίσης βρίσκονται οι γεωπολιτικές κινήσεις του Τούρκου Προέδρου Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, ιδίως μετά την εγκατάλειψη του δόγματος Νταβούτογλου το 2014, η προσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία σε ενεργειακό και στρατιωτικό επίπεδο, οι κεκαλυμμένες σχέσεις της Άγκυρας με το Ιράν και οι κινήσεις παράκαμψης των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης και η στήριξη της τουρκικής κυβέρνησης στη Χαμάς.
Τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα από την ανατολίτικη τακτική του Ερντογάν να χρησιμοποιεί όλες αυτές τις γεωπολιτικές του “παρεκκλίσεις” ως διαπραγματευτικά χαρτιά για να αναβαθμίσει το ρόλο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία και να πετύχει την έκδοση ή παράδοση του αρχετυπικού εχθρού του Ερντογάν Φετουλάχ Γκιουλέν.
Μέχρι ενός σημείου η στρατηγική του Ερντογάν, που προσομοιάζει με παιχνίδι πόκερ τύπου Texas hold ''em, φαινόταν να πετυχαίνει στα σημεία αλλά η αγορά αφενός του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400 και η προφανέστατα παράνομη και παράλογη κράτηση του Μπράνσον φαίνεται πως ανέτρεψαν τις ισορροπίες. Παράλληλα, η συνεχής και παρατεινόμενη χρηματοοικονομική αστάθεια στην Τουρκία με την κατρακύλα της λίρας, καθιστά τον Ερντογάν εξαιρετικά ευάλωτο στο σκληρό αυτό γεωπολιτικό παίγνιο. Το καλό χαρτί πλέον το έχει η Ουάσιγκτον, αφού αν ο Τραμπ θελήσει να πιέσει ακόμη περισσότερο τον Ερντογάν μπορεί να επιβάλλει οικονομικές κυρώσεις στις τουρκικές τράπεζες που συναλλάσσονται σε δολάρια και να τις στραγγαλίσει εντός ολίγων 24ώρων. Στη δε περίπτωση που η Τουρκία αναγκαστεί να καταφύγει στο ΔΝΤ, όπως συζητείται πλέον ανοικτά στις αγορές, ο Ερντογάν θα κρέμεται και πάλι από την Ουάσιγκτον η οποία διατηρεί δικαίωμα βέτο στις αποφάσεις του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ταμείου.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, ο Ερντογάν θα ήταν διατεθειμένος να συμβιβαστεί με τον Τραμπ αν ο αμερικανός Πρόεδρος έστελνε μια νύχτα στην Άγκυρα τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Από τη στιγμή όμως που δεν υπάρχει απόφαση αμερικανικού δικαστηρίου για την έκδοση του Γκιουλέν, η εκδοχή της εξωδικαστικής απαγωγής του Τούρκου ιερωμένου από τη CIA είναι μια απαγορευτική κίνηση για τον Τραμπ που θα διακινδύνευε έτσι πάρα πολλά, μέχρι και διαδικασίες καθαίρεσης.
Ευνοϊκή συγκυρία για την Ελλάδα
Με δεδομένο το πολύ τεταμένο κλίμα ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και την Άγκυρα, η Ελλάδα εμφανίζεται να βρίσκεται σε μια ευνοϊκή συγκυρία για να αναβαθμίσει το ρόλο της στην περιοχή. Οι εξαιρετικά καλές σχέσεις Αθήνας-Ουάσιγκτον και οι επίσης εξαιρετικά καλές σχέσεις Αθήνας-Τελ Αβίβ, αλλά και η επιδείνωση των σχέσεων με τη Μόσχα λόγω του Σκοπιανού, δημιουργούν de facto μια ομπρέλα θετικού momentum για τη χώρα. Το ζητούμενο είναι πως αυτή η συγκυρία θα μπορούσε να έχει και απτά αποτέλεσμα για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.
Δυο θέματα που ενδιαφέρουν άμεσα την Ελλάδα είναι αφενός οι επιθετικοί σχεδιασμοί της Άγκυρας για γεωτρήσεις μέσα στις επόμενες εβδομάδες εντός της ελληνικής ΑΟΖ νοτιοδυτικά του Καστελόριζου και εντός της κυπριακής ΑΟΖ δυτικά της Πάφου, και αφετέρου η συνεχιζόμενη κράτηση των Κούκλατζη και Μητρετώδη. Θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό πχ εάν η ελληνική Κυβέρνηση μπορούσε με κάποιον τρόπο να εμπλέξει τις ΗΠΑ στις δυο αυτές υποθέσεις ώστε να ενισχυθεί η ελληνική θέση έναντι της Άγκυρας.
Θετικά επίσης θα μπορούσε να λειτουργήσει η συγκεκριμένη συγκυρία και για τα ενεργειακά συμφέροντα της Ελλάδας και ειδικά για την προώθηση του αγωγού EastMed που αναμένεται να συνδέσει την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα με τις ενεργειακές αγορές της κεντρικής Ευρώπης. Οι ΗΠΑ θα είχαν έναν επιπλέον λόγο να εγγυηθούν την ομαλή σχεδίαση και κατασκευή του αγωγού, παρά τις απειλές της κυβέρνησης Ερντογάν, αφού έτσι θα προστάτευαν τα συμφέροντα δυο στενών της συμμάχων έναντι μιας χώρας που δημιουργεί συνεχώς προβλήματα.
Όλη αυτή όμως η θετική συγκυρία δεν πρέπει να παρασύρει την Αθήνα σε κάποια μη ρεαλιστική υπεραισιοδοξία. Παρ'' όλη την πρωτοφανή επιδείνωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, η Τουρκία εξακολουθεί να θεωρείται από το πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο των ΗΠΑ ως ένας πολύ σημαντικός σύμμαχος και γεωπολιτικός παράγοντας για τις ΗΠΑ και δεν θα εγκαταλείψουν τις προσπάθειες αποκατάστασης των σχέσεων με την κυβέρνηση Ερντογάν.
Όποια όμως και να είναι η κατάληξη αυτής της υπόθεσης, είναι γεγονός ότι η κρίση αυτή έχει ήδη δημιουργήσει σε διεθνοπολιτικό επίπεδο σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα. Οι ΗΠΑ βλέπουν στην πράξη ότι η Ελλάδα είναι ένας σταθερός και αξιόπιστος σύμμαχος σε όλες τις συνθήκες, και αυτό είναι μια πραγματικότητα που αναγνωρίζεται ήδη στην Ουάσιγκτον.
Διαβάστε ακόμη:
- F.T.: Οι κυρώσεις των ΗΠΑ στην Τουρκία απειλούν την στρατηγική συνεργασία τους
Φωτογραφία: AP
