Της Δρ. Μαρίας Χρ. Αλβανού*
Το χτύπημα στην καρδιά του Λονδίνου, που αντιμετωπίστηκε από την πρώτη στιγμή από τις βρετανικές αρχές ως τρομοκρατικό, έδειξε τις δυνατότητες της χώρας να χειριστεί μια τέτοια μεγάλη κρίση-τραγωδία και από επιχειρησιακή πλευρά, αλλά και από επικοινωνιακή.
Ήδη υπήρξε επίσημη ανάληψη ευθύνης από το Daesh, αλλά έτσι κι αλλιώς τα στοιχεία από την αρχή έδειχναν προς την κατεύθυνση μιας επίθεσης του ισλαμιστικού εξτρεμιστικού δικτύου. Υιοθετήθηκαν (άλλη μια φορά) μέθοδοι απλές, «πρωτόγονες», αλλά και πολύ αποτελεσματικές: «car plowing» και «knife stabbing», χρήση δηλαδή οχήματος κατά πεζών και μαχαιριού. Η επιλογή του στόχου- δυστυχώς- ευφυέστατη και στρατηγικά επιτυχής.
Το Westminster είναι καρδιά της βρετανικής πρωτεύουσας και ο χώρος έξω από το Κοινοβούλιο εξυπηρέτησε το συμβολικό προπαγανδιστικό μήνυμα της επίθεσης κατά του βρετανικού πολιτικού συστήματος και επιλογών. Επίσης η γέφυρα ως σκηνικό επίθεσης εξασφάλισε θύματα παγιδευμένα, χωρίς δυνατότητα να διαφύγουν και με μόνη επιλογή να πηδήξουν στον ποταμό. Τέλος σε μια περιοχή που αποτελεί βασική τουριστική ατραξιόν, ο δράστης είχε τη δυνατότητα να στοχοποιήσει πολίτες διαφόρων χωρών και έτσι να δώσει έναν ακόμη πιο διεθνή χαρακτήρα στο φονικό του έργο.
Έχουν δοθεί σήμερα πια κάποιες πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα του δράστη, που μας δίνουν την εικόνα ενός ριζοσπαστικοποιημένου βρετανού πολίτη. Πέραν τούτου ακόμη δεν έχουν κοινοποιηθεί άλλες σημαντικές πληροφορίες για να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα της ριζοσπαστικοποίησης του και του ρόλου του στα πλαίσια του ισλαμιστικού εξτρεμιστικού δικτύου.
Οι φράσεις «στρατιώτης του Ισλαμικού Κράτους», «έφερε σε πέρας την επιχείρηση ως απάντηση στις προσκλήσεις να στοχοποιούνται πολίτες του συνασπισμού» από την ανάληψη της ευθύνης της επίθεσης εκ μέρους του Daesh μας δίνουν μια πρώτη εικόνα «μοναχικού λύκου», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείεται υπήρχαν και συνεργοί σε διάφορα επίπεδα υποστήριξης της επίθεσης (ενδεχόμενο που πρέπει να ερευνηθεί). Εδώ θα πρέπει να γίνει και μια αναγκαία διευκρίνηση: Κάθε μεμονωμένος δράστης δεν είναι και «μοναχικός λύκος». Σε αυτό το σημείο πρέπει να γίνεται διάκριση, για να αποφευχθεί σύγχυση εννοιών. Και αυτό γιατί μια οργάνωση μπορεί να εντέλει συγκεκριμένο μέλος της να φέρει σε πέρας επίθεση μόνο του, αν αυτό συμφέρει επιχειρησιακά.
Αυτό δεν καθιστά αυτόν τον δράστη «μοναχικό λύκο», αφού το χαρακτηριστικό του τελευταίου είναι η έμπνευση από την οργάνωση-ιδεολογική ομπρέλα και η εφαρμογή δικής του πρωτοβουλίας επίθεσης (και όχι εφαρμογής συγκεκριμένου σχεδίου της οργάνωσης). Επίσης ο «μοναχικός λύκος» δεν σημαίνει πάντα ότι δεν έτυχε βοήθειας από άλλους «μοναχικούς λύκους» ή γενικότερα και από κύκλους εγκληματικούς (του «κοινού ποινικού δικαίου») στην προετοιμασία του τρομοκρατικού χτυπήματος.
Όσο προχωρούν οι έρευνες θα έχουμε και περισσότερα στοιχεία για το τι υπάρχει πίσω από την επίθεση σε επίπεδο αυτουργού και οργάνωσης. Για αυτό πάντως που ήδη έχουμε μια εικόνα επαρκή και χαρακτηριστική είναι για τον τρόπο που αντέδρασαν οι βρετανικές αρχές. Ψυχραιμία και επαγγελματισμός είναι λέξεις που μπορούν να περιγράψουν αυτά που είδαμε και αυτά που δεν είδαμε (το πιο σημαντικό ίσως σημείο). Η αποτροπή ενός τέτοιου χτυπήματος (με απλά μέσα και συστατικά στοιχεία την εύκολη προετοιμασία και το στοιχείο της έκπληξης) είναι πολύ δύσκολο να γίνει. Γι ''αυτό και άλλη μια φορά η εύκολη αρνητική κριτική δεν ταιριάζει σε τέτοιες περιπτώσεις. Αν έχουν υπάρξει αβλεψίες σε επίπεδο πληροφόρησης (intelligence) και αξιολόγησης της επικινδυνότητας του δράστη θα πρέπει στη συνέχεια να εκτιμηθεί αν σε κάθε περίπτωση σχετίζονται με την υποθετική δυνατότητα αποτροπής μιας τέτοιου είδους τρομοκρατικής επίθεσης.
Σε κάθε περίπτωση η ποιότητα των χειρισμών των βρετανικών αρχών φάνηκε όταν παρά τη σύσταση τους προς τα ΜΜΕ να μην δημοσιοποιούν στοιχεία υποψίας περί της ταυτότητας του δράστη, κυκλοφόρησε από συγκεκριμένο μέσο ενημέρωσης το όνομα καταδικασθέντος και γνωστού για κηρύγματα μίσους και προτροπής σε τρομοκρατικές πράξεις ως το όνομα του νεκρού (πλέον) δράστη. Ο συνήγορος του συγκεκριμένου καταδικασθέντος στη συνέχεια δήλωσε πως ο εντολέας του ήταν ζωντανός στη φυλακή και επακολούθησε ένα ευνόητο μπέρδεμα. Οι υπεύθυνες αρχές ασφάλειας ούτε επιβεβαίωσαν, ούτε διέψευσαν οποιαδήποτε είδηση, απλά ενημέρωσαν ότι γνώριζαν την ταυτότητα του νεκρού δράστη. Η απόφαση αυτή επικοινωνιακού χειρισμού του όλου θέματος, συνάδει με τη σοβαρότητα των ερευνών.
Από τη μια πλευρά ανακοινώνοντας τη γνώση της ταυτότητας του δράστη, οι αρχές έδωσαν ένα μήνυμα καθησυχασμού στο κοινό της χώρας ότι οι έρευνες βρίσκονται σε καλό δρόμο. Από την άλλη πλευρά μη ανακοινώνοντας οτιδήποτε για την ταυτότητα και σχετικά με το όνομα που διέρρευσε στον τύπο, εξασφάλισαν ότι το δίκτυο υποστήριξης (αν υπάρχει) πίσω από τον δράστη δεν γνωρίζει τις κινήσεις και τις υποψίες των αρχών. Ακολούθησε έρευνα στο Birmingham που είναι γνωστή πόλη για τα προβλήματα ισλαμιστικής ριζοσπαστικοποίησης (εκεί είχε συλληφθεί πριν χρόνια και ο Yassin Hassan Omar), ενώ γίνονται επιχειρήσεις έρευνας σε πόλεις που αντιστοιχούν στον χάρτη ριζοσπαστικοποίησης της χώρας.
Άλλη μια φορά η Ευρώπη (και το Ηνωμένο Βασίλειο ασχέτως Brexit δεν παύει να είναι Ευρώπη) έρχεται αντιμέτωπη με τραγωδία ισλαμιστικής εξτρεμιστικής βίας. Αυτό που δίνει μήνυμα ελπίδας είναι ότι αυτή η πολυπολιτισμική πόλη, με δήμαρχο ισλαμικών θρησκευτικών πεποιθήσεων, με προγράμματα στρατολόγησης στελεχών των αστυνομικών αρχών από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, δείχνει να έχει αντοχές και συνοχή. Ισλαμικοί σύνδεσμοι και ομάδες πολιτών καταδίκασαν από την πρώτη στιγμή την επίθεση και προχωρούν ακόμη και σε οργανωμένες προσπάθειες στήριξης των θυμάτων. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανεξάρτητα από θρησκεία και πολιτισμική ταυτότητα, εκφράζεται έντονα η συμπαράσταση στους πληγέντες και η αποφασιστικότητα να μην υπάρξει θρησκευτική και πολιτισμική πόλωση σε μια πόλη (και τελικά σε μια χώρα) που άνθρωποι με διαφορετική καταγωγή, γλώσσα, θρησκευτικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις ζουν και εργάζονται. Το Λονδίνο επέζησε των επιθέσεων του Ιουλίου του 2005. Οι πολίτες του με τη στάση τους φροντίζουν ώστε να επιζήσει και αυτής της νέας τραγωδίας.
*Η Δρ. Μαρία Χρ. Αλβανού είναι Εγκληματολόγος, ειδική σε θέματα τρομοκρατίας
(Φωτ: Photo by Carl Court/Getty Images/Ideal Image)
