Του Ιωάννη Χολίδη*
Η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποτέλεσε για χρόνια ένα μεγάλο μύθο που καλλιέργησε τόσο η πολιτική όσο και η στρατιωτική ηγεσία. Στην ουσία αυτή δεν υπήρξε ποτέ. Το να λες στο λαό ψέματα στην προσπάθεια να επιβιώσεις στα διάφορα αξιώματα μόνο βλάβη προκαλεί και δεν βοηθά σε καμία περίπτωση στην εγρήγορση και επαγρύπνηση που θα πρέπει να χαρακτηρίζει την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του τόπου. Ας επιχειρήσουμε μια μικρή παράθεση παρατηρήσεων:
1) Από το 1990 και μετά το τουρκικό ΑΕΠ ξεπερνά κατά πολύ το αντίστοιχο ελληνικό. Σήμερα η Τουρκία και πάρα την οικονομική κρίση εξακολουθεί να αναπτύσσεται έστω και με βραδύτερους ρυθμούς και το ΑΕΠ της να είναι διπλάσιο του ελληνικού. Η Ελλάδα είδε το ΑΕΠ της να επιστρέφει στα επίπεδα του 2000 και τις προοπτικές ανάπτυξης εξαιρετικά αμφίβολες και ανεπαρκείς.
2) Η στρατιωτική βιομηχανία της Τουρκίας αναπτύσσεται και εξελίσσεται συνεχώς , ενώ συνεχώς προχωρά στην παραγωγή και συμπαραγωγή όπλων με τρίτες συμμαχικές χώρες αποκτώντας δυνατότητες που δύσκολα θα μπορέσουμε να τις φτάσουμε. Όσοι νομίζουν ότι τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Ερντογάν δεν θα υλοποιηθούν στον τομέα της στρατιωτικής παραγωγής ας περιμένει το έτος 2023 για να δει τα αποτελέσματα. Την ίδια ώρα η δική μας βιομηχανία απαξιώθηκε και παρήκμασε τελείως αφού και αυτή ζούσε από συμβάσεις με τον Ελληνικό Στρατό που με την οικονομική κρίση διακόπηκαν.
3) Η άσκηση πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής ακόμη και αν παρουσιάζει προβλήματα αποδίδει αρκετά για την Τουρκία. Με βάσεις σε Σομαλία και Κατάρ και στενή στρατιωτική συνεργασία με Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Σκοπιά, Κόσοβο και όχι μόνο η Τουρκία δημιουργεί το κατάλληλο διπλωματικό και όχι μόνο κεφάλαιο που θα της χρειαστεί στην προσπάθεια να επιτευχθούν οι στόχοι της. Επιπλέον οι σχέσεις της με τις μειονότητες όπως με αυτή στην Δυτική Θράκη πλέον είναι πολύ στενές.
4) Η Τουρκία διαθέτει ένα νεανικό και ακμαίο πληθυσμό που συνεχώς μεγαλώνει. Αντίθετα η Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 γηράσκει συνεχώς με αποτέλεσμα το 2068 να έχουμε τον μισό πληθυσμό από την απογραφή του 2011 και σημαντικά γερασμένο. Βάλτε συμπεράσματα.
5) Η συνεχής υποχωρητικότητα έναντι της Τουρκίας έχει τραυματίσει βάναυσα το ηθικό και την μαχητικότητα του στρατεύματος. Υποχωρούμε στα πρότυπα της Γαλλίας και Μ. Βρετανίας απέναντι στον Χίτλερ. Αυτό μας κοστίζει και θα μας κοστίσει και στο μέλλον.
6) Η σημασία της Ελλάδας για το ΝΑΤΟ συνεχώς βαίνει μειούμενη εξαιτίας της άρνησης της Ελληνικής πλευράς να συμμετέχει ενεργά στα σχέδια της συμμαχίας σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ο ρόλος της Ελλάδας και στο Αφγανιστάν και στην Σερβία υπήρξε μόνο υποστηρικτικός και σε καμία περίπτωση ενεργός. Αυτά λαμβάνονται υπόψη από τους συμμάχους και ιδιαίτερα τους Αμερικανούς. Σε αντίθεση με την Τουρκία που συμμετείχε και συμμετέχει στην Συμμαχία με το δεύτερο μεγαλύτερο στο ΝΑΤΟ.
7) Η Ελλάδα δεν διαθέτει στοιχειώδεις δαπάνες για εξοπλισμούς. Το στόχο του 2% των αμυντικών δαπανών τον πετυχαίνει μέσα από την διατήρηση άχρηστων και πελατειακών στρατιωτικών υποδομών. Επιπλέον, το μεγαλύτερο τμήμα των δαπανών του Υπουργείου Άμυνας καλύπτουν δαπάνες για μισθούς και συντάξεις . Δεν γίνεται καμία ουσιαστική προσπάθεια αναβάθμισης και συντήρησης του υπάρχοντος στρατιωτικού υλικού εδώ και χρόνια. Η ζημιά είναι ήδη μεγάλη.
8) Η Τουρκία διαθέτει ένα αρκετά καλά οργανωμένο σύστημα αποτροπής με το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας να διαχειρίζεται μεγάλες υποθέσεις για την χώρα με σχετική πολιτική συναίνεση σε αντίθεση με την Ελλάδα που η θεσμική θωράκιση στα ζητήματα Εθνικής Ασφάλειας είναι φτωχή και γραφειοκρατική.
9) Η Τουρκία αποτελεί το φυσικό σύνορο μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αυτό μπορεί να το έχουμε διατυπώσει πολλές φορές αλλά μάλλον δεν το έχουμε εμπεδώσει. Η Ελλάδα θα πρέπει να εργαστεί πάρα πολύ στο να αποδείξει ότι η σημασία της γεωστρατηγικά είναι εφάμιλλη ή και ανώτερη της Τουρκίας του σημερινού Ερντογάν.
10) Η Τουρκία αποτελεί ενεργειακό κόμβο για την μεταφορά των ενεργειακών πόρων από την περιοχή της Κασπίας και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Δύσκολα τα μελλοντικά ενεργειακά σχέδια θα μπορούσαν να την παραβλέψουν. Όποιο σχέδιο υλοποιηθεί χωρίς την Τουρκία θα έχει μεγάλο κόστος και αυτό το γνωρίζουν όλοι.
Ήταν μόνο μερικές προκαταρκτικές παρατηρήσεις στην προσπάθεια να ανιχνεύσουμε τους λόγους που θα πρέπει να κοιμόμαστε ανήσυχοι και να σκεφτόμαστε τρόπους ανατροπής της υφιστάμενης κατάστασης. Μόνο μέσα από την ανάπτυξη μιας αξιόπιστης πολιτικής για την εμβάθυνση των δυνατοτήτων αποτροπής της χώρας μας θα αποτελούσε μια απάντηση στην συνεχή τουρκική προκλητικότητα.
* Ο κ. Ιωάννης Χολίδης είναι υπ. διδάκτωρας πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
