Της Θεανούς Δαμιάνας Αγαλόγλου*
Tα τελευταία χρόνια ο ρόλος της Κίνας στην Ευρώπη γίνεται ολοένα και πιο ενεργός. Μέσω της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη-Ένας Δρόμος» η χώρα επιθυμεί να πραγματοποιήσει έργα υποδομής και ταυτόχρονα να αποκτήσει στρατηγικά μερίδια σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας, έρευνας και ενέργειας σε ευρωπαϊκές χώρες είτε εντός είτε εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία συνδέεται με την συνεχιζόμενη οικονομική μεταρρύθμιση εντός Κίνας που δεν μπορεί πλέον να βασίζεται τόσο πολύ στις εσωτερικές επενδύσεις και την παραγωγή εντός της χώρας και επίσης με την επιθυμία της για ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της. Αυτή βασίζεται σε έξι διεθνείς οικονομικούς διαδρόμους με την Ευρώπη να έχει ιδιαίτερη σημασία για την υλοποίηση της.
Όταν για πρώτη φορά το Σεπτέμβριο 2013 ο Πρόεδρος της Κίνας έκανε λόγο για την επιθυμία της χώρας του να προωθήσει τις εμπορικές διασυνδέσεις μεταξύ Ασίας-Ευρώπης και Ασίας-Αφρικής, η σημασία του μελλοντικού έργου δε μπορούσε εύκολα να γίνει αντιληπτή. Πλέον, όμως, τα νούμερα από μόνα τους είναι ενδεικτικά. Περισσότερες από 40 χώρες έχουν ήδη υπογράψει συμφωνίες με την Κίνα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος» και οι κινεζικές επενδύσεις ξεπερνούν τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια. Επίσης, το ΑΕΠ των χωρών που συμμετέχουν είναι περίπου 23 τρισεκατομμύρια δολάρια, που αντιστοιχεί στο 29% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Καθώς η Κίνα προσεγγίζει την Ευρώπη, η Ελλάδα ευνοείται από τη γεωγραφική της θέση και έχει φυσιολογικά προσελκύσει το ενδιαφέρον της πρώτης. Από το 2009 και μετά, όταν η COSCO ξεκίνησε τις επενδύσεις της για πρώτη φορά στο λιμάνι του Πειραιά, άρχισε να γίνεται αντιληπτό γιατί η σημασία της χώρας μας είναι μεγάλη για το κινεζικό σχέδιο. Πολύ γρήγορα το λιμάνι αναδείχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο της Μεσογείου και ταυτόχρονα σε κέντρο μετεκφόρτωσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο Πειραιάς αποτελεί βασικό πέρασμα για τα κινεζικά προϊόντα που φθάνουν στην Ευρώπη και το αντίστροφο. Ειδικότερα, αποφεύγεται για τα εμπορικά πλοία η πολυήμερη διαδρομή που οδηγεί στα λιμάνια της Βορείου Ευρώπης καθώς από τον Πειραιά θα μπορεί στο μέλλον να ξεκινάει μία γρήγορη γραμμή σιδηροδρομικής σύνδεσης με την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Η Κίνα έχει ήδη συμφωνήσει με την Ουγγαρία και τη Σερβία για την κατασκευή νέας σιδηροδρομικής γραμμής παρά τις αντιρρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι έτοιμη να κατασκευάσει το νέο σιδηροδρομικό δίκτυο της ΠΓΔΜ και περιμένει από την ιταλική εταιρεία Ferrovie dello Stato να ολοκληρώσει την ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Εκτός από το λιμάνι του Πειραιά, το Πεκίνο δείχνει τελευταία ενδιαφέρον και για τον τομέα της ενέργειας στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εξαγορά του 24% του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) από την κινεζική εταιρεία State Grid International Development (SGID). Πρόσφατα μάλιστα πραγματοποιήθηκε σχετική εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη. Επίσης, πρόκειται σύντομα να εξελιχθεί περισσότερο η σινοελληνική συνεργασία για την αναβάθμιση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Στο πλαίσιο της καλής σινοελληνικής ενεργειακής συνεργασίας, ο Όμιλος Κοπελούζου και η κινεζική εταιρεία Shenhua Group έχουν προχωρήσει σε υπογραφή συμφωνίας συνεργασίας και ανάπτυξης στον τομέα της πράσινης ενέργειας και στην περιβαλλοντική αναβάθμιση μονάδων παραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Το συνολικό εκτιμώμενο ύψος των επενδύσεων ανέρχεται σε 3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο Πεκίνο όπου παρευρέθη στο Διεθνές Φόρουμ «Μία Ζώνη-Ένας Δρόμος» που διοργάνωσε ο Πρόεδρος Σι αποτέλεσε ακόμη ένα βήμα για την ενίσχυση των σχέσεων Ελλάδας-Κίνας. Ύστερα από την ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης του ΟΛΠ τον Ιούλιο 2016, η COSCO επεκτείνει τις δραστηριότητές της. Έτσι, αναμένονται σημαντικά έργα στον τομέα της κρουαζιέρας, των logistics και της ναυπηγοεπισκευής. Στο πεδίο του τουρισμού, όμως, χρειάζεται να γίνουν περισσότερα βήματα. Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα, ο Κινέζος υπουργός εξωτερικών, Γουάνγκ Γι, ανέφερε ότι το 2016 περίπου 150.000 Κινέζοι τουρίστες ήλθαν στην Ελλάδα, εκφράζοντας την ελπίδα για αύξηση του αριθμού αυτού. Μέχρι στιγμής, η έλλειψη απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Αθήνας-Πεκίνου επηρεάζει αρνητικά.
Ωστόσο, παρά το καλό κλίμα και τις μεγάλες προοπτικές για το μέλλον, τα οφέλη για την ελληνική πλευρά θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτερα. Η έλλειψη συγκεκριμένου σχεδίου για ενίσχυση των ελληνικών εξαγωγών στην Κίνα και το ασταθές φορολογικό σύστημα που αποτρέπει Κινέζους ιδιοκτήτες να επενδύσουν στον τομέα του real estate αποτελούν προβληματικές πτυχές. Επίσης, η καθυστέρηση στην έναρξη των έργων για την αναμόρφωση του Ελληνικού αποτελεί επιπρόσθετο πρόβλημα. Παράλληλα, σε πολιτικό επίπεδο η Ελλάδα μπαίνει στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως συμβαίνει και με άλλες χώρες, για παράδειγμα με την Ουγγαρία. Η πρόσφατη απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να εμποδίσει την έκδοση ευρωπαϊκής ανακοίνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα επηρεάζει αρνητικά την εικόνα της χώρας εντός Ευρώπης. Επίσης, δεν πρόκειται απαραίτητα να οδηγήσει σε περισσότερες κινεζικές επενδύσεις, που έτσι κι αλλιώς εμποδίζονται λόγω των προαναφερθέντων παραγόντων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι δεν είναι η στάση της Ελλάδας αυτή που δεν επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να μιλήσει με μια φωνή στη διεθνή σκηνή. Το πρόσφατο βέτο αποτελεί απλώς μια υπενθύμιση της αδυναμίας της στον τομέα αυτό. Όσον αφορά το ελληνικό εθνικό συμφέρον, όμως, αυτό που χρειάζεται δεν είναι η επιδείνωση των σχέσεων με τους παραδοσιακούς συμμάχους αλλά η προσεκτική μελέτη των νέων δεσμεύσεων του Προέδρου της Κίνας αναφορικά με την υλοποίηση της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος» για τα επόμενα χρόνια. Η Κίνα είναι διατεθειμένη να συνεργαστεί πιο στενά με την Ελλάδα αλλά χρειάζεται συγκεκριμένες προτεινόμενες δράσεις και σχέδια από την ελληνική πλευρά.
*Η κα Θεανώ Δαμιάνα Αγαλόγλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Διεθνών Σχέσεων από το London School of Economics and Political Science.
