Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Δεν ξέρω τι πρέπει να με τρομάζει περισσότερο! Η συμπεριφορά των Βρυξελλών μετά το Brexit, συμπεριφορά που παραπέμπει στην ψυχολογική κατάσταση απατημένου συζύγου, ή οι αντιδράσεις της πλειονότητας των ευρωσκεπτικιστών πολιτικών, που ετοιμάζουν χωρίς σχέδιο τη δική τους φιέστα εναντίον της προβληματικής Ευρωπαϊκής Ένωσης; Και τα λέει αυτά ένας ευρωσκεπτικιστής!
Το Brexit πιέζει τη Βρετανία στα όρια
Η αλήθεια είναι ότι, δυο εβδομάδες μετά το Brexit, η Βρετανία πιέζεται. Μαζί της πιέζονται και οι Βρυξέλλες, πιέζεται και η Γερμανία περισσότερο απο όλους. Όμως ο στόχος δεν ήταν ποτέ η αμοιβαία καταστροφή! Στόχος των Βρετανών ήταν και είναι η πίεση για μια συμφωνία με τις Βρυξέλλες που θα κρατά στο τέλος τα καλά της Ένωσης και θα απομακρύνει τα βαρύδια της μακρυά απο τα Στενά της Μάγχης. Ως μέλη της Ε.Ε., οι Βρετανοί δεν θα μπορούσαν να το πετύχουν αυτό. Γι' αυτό επέλεξαν την έξοδο.
Για να το πετύχουν αυτό, φαίνεται πως η βετανική στρατηγική αποσκοπεί στο να οδηγήσει την Ε.Ε. σε ένα πόλεμο ελεγχόμενης φθοράς. Οι Βρετανοί γνωρίζουν πως ο χρόνος μετρά υπέρ τους. Οσο η αβεβαιότητα θα παραμένει, τόσο θα φθείρεται η Γερμανία ως ηγεμονική δύναμη της Ευρώπης και τόσο πιό εύκολη θα είναι η επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ Βρετανίας - Ε.Ε. στο μέλλον.
Όμως βραχυπρόθεσμα, και μέχρι να αποδόσει καρπούς η στρατηγική της, φθορά θα έχει και η Βρετανία! Τα προηγούμενα χρόνια της κατήφειας στην ηπειρωτική Ε.Ε., η Βρετανία ξεχώριζε. Όλοι σχεδόν οι οικονομικοί και κοινωνικοί της δείκτες έδειχναν ότι τα πηγαίνει καλά, τουλάχιστον πολύ καλύτερα απο τους άλλους εταίρους της. Αυτή η δυναμική είναι που την κρατάει σήμερα όρθια και της δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει τις πιέσεις στο εσωτερικό και στις διεθνείς αγορές. Άλλωστε έχει το δικό της ισχυρό νόμισμα και ίσως τον ισχυρότερο στον κόσμο χρηματοπιστωτικό τομέα! Και παρά την ισχυρή δυναμική της, η Βρετανία βλέπουμε ότι πιέζεται στα όρια των αντοχών της, και θα πιέζεται για αρκετό διάστημα, μέχρι να δούμε τα πρώτα θετικά σημάδια της στρατηγικής της.
Σε αυτήν την κατάσταση βέβαια συνέβαλλαν και εσωτερικοί παράγοντες. Το γεγονός ότι το πολιτικό σύστημα βρέθηκε απροετοίμαστο –δεν πίστευαν ότι η κάλπη θα βγάλει Brexit! Το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός, ο υπουργός Οικονομικών και ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας, πριν το δημοψήφισμα, προειδοποιούσαν ότι ο ουρανός θα πέσει στα κεφάλια των Βρετανών, αν ψηφίσουν υπέρ του Brexit! Σήμερα λένε άλλα, και πολύ καλά κάνουν και λένε άλλα, διότι πάνω απο όλους και όλα είναι τα συμφέροντα της Βρετανίας! Πάντα είχαν προτεραιότητα τα συμφέροντα της Βρετανίας! Υπάρχει ανάλογη κουλτούρα και ιστορία που το επιβεβαιώνουν. Γι' αυτό και είχαν έτοιμους και κάποιους σχεδιασμούς. Σχεδιασμούς αντίδρασης στο ενδεχόμενο ενός Brexit σε κρατικό, κυβερνητικό και επιχειρηματικό επίπεδο. Δεν θα πρέπει να θεωρήσουμε τυχαία τη σχεδόν ταυτόχρονη ανακοίνωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος με την ανακοίνωση που εξέδωσε το Ναυτιλιακό Επιμελητήριο του Λονδίνου, που χαιρέτισε το αποτέλεσμα και στοιχειοθετούσε επαρκώς τη λογική της τοποθέτησής του.
Η αντίδραση των Βρυξελλών δικαιώνει το Brexit
Δυστυχώς η αντίδραση των Βρυξελλών ήταν ιστορικά και πολιτικά απαράδεκτη. Η εξωθεσμική συνάθροιση των «έξι» στο Βερολίνο δικαίωσε σημειολογικά και ουσιαστικά την κριτική των ευρωσκεπτικιστών. Και ενώ οι Γερμανοί πολιτικοί κατάλαβαν γρήγορα ότι θα πρέπει να κρατήσουν χαμηλούς τόνους, στις Βρυξέλλες αντίθετα οι τόνοι δεν πέφτουν, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο το σκηνικό!
Photo by Kenneth Halley - Own work
Ευτυχώς, τουλάχιστον, είχαν την εξυπνάδα να κόψουν τα φτερά στην «πρωθυπουργό» της Σκωτίας, Nicola Sturgeon (ΦΩΤ.), που φανταζόταν ότι η έξοδος της Βρετανίας θα σημάνει την ανεξαρτησία της Σκωτίας παράλληλα με την παραμονή της στην Ε.Ε. Η απάντηση των Βρυξελλών στους Σκωτσέζους έφερε ανακούφυση στη Μαδρίτη, που απο τη μια έτρεχε να διεκδικήσει το Γιβραλτάρ, κινδυνεύοντας, από την άλλη, να χάσει τον έλεγχο της Καταλονίας, της πλουσιότερης επαρχίας της χώρας. Προφανώς ο βρετανικός μηχανισμός είχε λειτουργήσει, στέλνοντας σχετικά μηνύματα τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στη Μαδρίτη.
Το Brexit δεν είναι παράδειγμα για όλους
Οι Βρετανοί με τη δυναμική που έχουν, τους μηχανισμούς που διαθέτουν, την παγκόσμια ισχύ τους, την πολιτική κουλτούρα και την ιστορία τους θα καταφέρουν γρήγορα να κατευθύνουν τις εξελίξεις εκεί που τα συμφέροντά τους υπαγορεύουν.
Το ερώτημα είναι γιατί χαίρονται οι ευρωσκεπτικιστές στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ευρώπη. Υπάρχει κάποια άλλη χώρα στην Ε.Ε. που συνδυαστικά να έχει τα πλεονεκτήματα και τα δεδομένα της Βρετανίας, ώστε να τους δημιουργείτε η αισιοδοξία πως ένα ανάλογο δημοψήφισμα στη χώρα τους θα τους δώσει προοπτική που τώρα υπό την Ε.Ε. δεν έχουν; Ή μήπως υπάρχει ευρωσκεπτικιστικό κόμμα, σε κάποια άλλη χώρα στην υπόλοιπη Ευρώπη, που να έχει το σχέδιο και τον μηχανισμό να οδηγήσει τον τόπο του με ασφάλεια σε ένα καλύτερο μέλλον από αυτό που έχει σήμερα υπο την Ε.Ε.; Και αν υπάρχει το σχέδιο, ποιο είναι εκείνο το κράτος στη σημερινή Ευρώπη που έχει έστω μερικών μηνών αντοχές να κρατηθεί μόνο του, μέχρι η στρατηγική του να αποδόσει;
Θέτω τα παραπάνω ερωτήματα, για να προβληματιστούμε. Δεν τα θέτω για να απαξιώσω κράτη και απόψεις. Αν σήμερα πιέζεται η Βρετανία, τι να πει τότε η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία ή πολύ περισσότερο η Ελλάδα.
Η σημαντική διαφορά των Βρετανών απο την υπόλοιπη Ευρώπη είναι ότι, έχοντας αίσθηση της Ιστορίας, δεν άφησαν το κράτος τους έρμαιο, έτσι η κρίση τους βρήκε σχετικά δυνατούς και με ισχυρές άμυνες. Η σημαντική διαφορά των Βρετανών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι ότι έγιναν ολόκληρη υπερδύναμη με εθιμικό δίκαιο. Δεν περιμένουν να διαβάσουν το γράμμα και το πνεύμα του νομοθέτη για να πάνε ένα βήμα πιο πέρα. Η σημαντική διαφορά των Βρετανών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι ότι δεν βρέθηκαν τυχαία στο επίκεντρο της Ιστορίας, αλλά διεκδίκησαν τον ρόλο συγγραφέα της Ιστορίας.
Για τους παραπάνω λόγους, και για χιλιάδες άλλους ακόμη, το παράδειγμα του Brexit δεν είναι για όλους. Και κυρίως δεν είναι για τους σημερινούς ευρωσκεπτικιστές πολιτικούς της ηπειρωτικής Ευρώπης.
* Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι διεθνολόγος, σύμβουλος εκτίμησης γεωπολιτικών κινδύνων.
