Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Η Ευρώπη είναι η μοναδική Ήπειρος του πλανήτη η οποία κουβαλά μια τεράστια ιστορία και ταυτόχρονα μια τεράστια πολιτιστική και ιδεολογική κληρονομιά. Επίσης, αποτελεί το λίκνο και τον βασικό πυλώνα αυτού που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε Δύση.
Αυτό ακριβώς το γεγονός εκτός από τα θετικά κουβαλά μαζί του και αρκετά αρνητικά. Τα εθνικά συμφέροντα και οι εθνικές διαφορές είναι υπαρκτά και έχουν απίστευτα βαθιές ρίζες, παρά το γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της επικράτησης του σαθρού συστήματος της παγκοσμιοποίησης, μπήκαν εφήμερα και ανεύθυνα κάτω από το χαλί.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ευρώπη, λόγω της βαριάς ιστορίας και των αντικρουόμενων εθνικών συμφερόντων, ξεκίνησαν δυο παγκόσμιοι πόλεμοι οι οποίοι αιματοκύλησαν τον πλανήτη και οδήγησαν και σε έναν τρίτο τον Ψυχρό Πόλεμο, ο οποίος ήταν επίσης σκληρός και κράτησε σε ένταση το διεθνές σύστημα για δεκαετίες.
Η συνταγή, η οποία λειτούργησε κατευναστικά για δεκαετίες, της Ενωμένης Ευρώπης (σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης) ήταν η ιδέα η οποία επινοήθηκε και εφαρμόστηκε ως το φάρμακο αποφυγής μιας νέας σύγκρουσης στη Γηραιά Ήπειρο η οποία θα τίναζε τον πλανήτη στον αέρα.
Το εγχείρημα ξεκίνησε με αργά και προσεκτικά βήματα, δίνοντας έμφαση στον οικονομικό τομέα. Μια κοινή ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα με ελεύθερη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων ανάμεσα στις χώρες μέλη.
Ως κέντρο επιχειρήσεων αυτού του εγχειρήματος επελέγησαν οι Βρυξέλλες (ως ουδέτερος χώρος), όπου στήθηκαν και εδράζονται οι θεσμοί της ΕΕ.
Κινητήριος μοχλός πίσω από το εγχείρημα ήταν η Γαλλία και η Γερμανία, ο αποκαλούμενος γαλλογερμανικός άξονας, και λίγο αργότερα μπήκε σφήνα και η Μεγάλη Βρετανία, η οποία έπαιζε το ρόλο του εξισορροπητικού παράγοντα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω της «Ειδικής Σχέσης» μεταξύ των δύο χωρών.
Όλα προχωρούσαν καλά μέχρι τη στιγμή που το εγχείρημα άρχισε να μπαίνει σε επικίνδυνα νερά, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να ξυπνάνε τα πλήρως ζωντανά αλλά επιμελώς τοποθετημένα κάτω από το χαλί φαντάσματα του παρελθόντος.
Η διάλυση και ο πόλεμος της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η έλευση του Ευρώ μαζί με το σκληρό νομισματικό – δημοσιονομικό πλαίσιο που το συνοδεύει, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, και η εμφύλιος στη Συρία που προκάλεσε την μεταναστευτική κρίση, άμβλυναν τρομερά τα μειονεκτήματα του εγχειρήματος.
Η γραφειοκρατία και οι θεσμοί των Βρυξελλών εξελίχθηκαν, μέσα στα χρόνια της πλασματικής οικονομικής ευμάρειας, σε ένα αποκομμένο από την πραγματικότητα, χρυσοπληρωμένο δεινόσαυρο, ο οποίος αδυνατούσε και συνεχίζει να αδυνατεί να προσαρμοσθεί και να αντιμετωπίσει επαρκώς της εξελίξεις – κρίσεις.
Η εξασθένιση της Γαλλίας, ενός εκ των βασικών πυλώνων του ευρωπαϊκού μοντέλου, σε συνδυασμό με την εξέλιξη της Γερμανίας, κυρίως λόγω της μετεξέλιξης του Ευρώ και της Ευρωζώνης, σε όπλο μετατροπής των Βρυξελλών σε εργαλείο της πολιτικής των συμφερόντων του Βερολίνου πάνω στην υπόλοιπη Ευρώπη, κατέστησε το μείγμα εκρηκτικό.
Η μεταναστευτική – προσφυγική κρίση σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που μαστίζει τα τελευταία χρόνια την Ευρωζώνη, και την Ευρώπη στο σύνολό της, ο σεισμός του Brexit, και η κομβική εκλογή στην Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών του Ντόναλντ Τράμπ, έχουν δημιουργήσει τάσεις αποσυντονισμού και διάλυσης στο εγχείρημα της Ενωμένης Ευρώπης.
Μέσα σε όλη αυτή την ατμόσφαιρα, αναπτύχθηκαν τάσεις άκρατου λαϊκισμού οι οποίες προσπαθώντας να μετατρέψουν την κρίση σε πολιτικό όφελος, επιδείνωσαν ακόμα πιο πολύ το κλίμα.
Ταυτόχρονα βέβαια, λόγω της επικινδυνότητας της υφιστάμενης κατάστασης, άρχισαν να αναπτύσσονται και φωνές ανησυχίας οι οποίες μπορεί να ασκούν δριμεία κριτική έναντι των Βρυξελλών και της πολιτικής του Βερολίνου, αλλά καμία σχέση δεν έχουν με τους φθηνούς , κενούς περιεχομένου και επικίνδυνους λαϊκιστές. Αντίθετα, ως ένθερμοι θιασώτες μιας πραγματικά ριζοσπαστικής (συντηρητικής κατεύθυνσης) φιλελεύθερης Ενωμένης Ευρώπης, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου υπό το φάσμα της διάλυσης και την πιθανότητα σύγκρουσης. Και είναι πραγματικά άδικο και ταυτόχρονα επικίνδυνο να μπαίνουν στο ίδιοι καλάθι με τους γνωστούς σε όλους πλέον τσαρλατάνους ανά την Ευρώπη και τον κόσμο.
Αντί λοιπόν το Brexit, η Προεδρία Τράμπ, η οικονομική και μεταναστευτική κρίση να λειτουργήσουν ως ευκαιρία επιστροφής του εγχειρήματος της Ενωμένης Ευρώπης από το virtual reality και τον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας των σημερινών Βρυξελλών, αυτό που βλέπουμε είναι μια εμμονή στις πολιτικές που έχουν φθάσει να απειλούν την Ενωμένη Ευρώπη και λάθη τα οποία ξυπνούν και πυροδοτούν επικίνδυνα το σε χειμερία νάρκη μέχρι σήμερα βαρύ ιστορικό και εθνικό παρελθόν της Ευρώπης.
Πριν από μόλις λίγες ημέρες στις Βερσαλίες (η ιστορία πέφτει βαριά), ο φέρων βαριά ευθύνη, λόγω ανικανότητας να χειριστεί το ειδικό βάρος της Γαλλίας στην Ενωμένη Ευρώπη, αποχωρών Γάλλος Πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, συγκάλεσε τετραμερή μίνι σύνοδο με τη Γερμανία, και τσόντα τις οικονομικά και πολιτικά γονατισμένες Ιταλία και Ισπανία, λέγοντας μας ότι το φάρμακο για να διασωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι η Ευρώπη των δυο ίσως και παραπάνω ταχυτήτων. Ωμά και άκομψα, θα προχωρήσουν αυτοί που μπορούν. Εάν αυτό, λόγω των υφιστάμενων συνθηκών, δεν λέει κατάμουτρα στους λαούς της Ευρώπης, Γερμανική Ευρώπη, τότε τι λέει;
Η τελευταία Σύνοδο Κορυφής, χαρακτηρίστηκε από την επανεκλογή του Πολωνού Ντόναλντ Τούσκ, στην Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Παρόλα αυτά οι «ισχυροί» της Ευρώπης, φρόντισαν να καταστήσουν αυτή την κατά τα άλλα τυπική διαδικασία, σε μια ακόμη άνευ ουσίας κρίση για την ΕΕ, προκαλώντας κρίση με μια σημαντική χώρα για την Ευρώπη, την Πολωνία.
Τα προβλήματα της Πολωνικής κυβέρνησης είναι γνωστά λίγο πολύ σε όλους μας και σίγουρα ελάχιστοι είναι αυτοί που θα την χαρακτήρισαν φιλελεύθερη κυβέρνηση. Παρόλα αυτά ως εκλεγμένη δημοκρατικά κυβέρνηση μιας ανεξάρτητης χώρας μέλους της ΕΕ, είναι αναφαίρετο δικαίωμά της να επιλέξει υποψήφιο για την εν λόγω θέση. Το να αγνοηθεί η επιλογή της και να μάλιστα να συνοδευτεί από απειλές του κατά γενική ομολογία άχρωμου και άοσμου κ. Τούσκ, αποτελεί ακόμη μια ένδειξη έλλειψης σοβαρότητας και αδυναμίας αντίληψης της κρίσης και των κινδύνων που αντιμετωπίζει η ΕΕ.
Η πάσχουσα από παντελή έλλειψη διορατικότητας και ικανοτήτων χειρισμού της κρίσης ευρωπαϊκή ηγεσία, κάθε ημέρα που περνά θέτει σε κίνδυνο το εγχείρημα της Ενωμένης Ευρώπης. Η αλλαγή πορείας άμεσα και η επιστροφή στις ρίζες του εγχειρήματος είναι παραπάνω από επιβεβλημένη, για να αποφευχθεί η διάλυση και η καταστροφή.
Απαιτείται άμεση εφαρμογή μιας πολιτικής ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού. Και με δεδομένο ότι οι θιασώτες της δογματικής κρατικοδίαιτης σοσιαλδημοκρατίας, μαζί με τους επίσης κρατικοδίαιτους και εραστές της καρέκλας της εξουσίας, δήθεν αριστερούς, έχουν φροντίσει να καταστήσουν στο μυαλό των απλών πολιτών τον όρο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός ως μια βρώμικη και εναντίον των συμφερόντων της κοινωνίας πολιτική, εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι.
Εφαρμογή ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού στην ΕΕ σημαίνει, δραστική μείωση της δυσκίνητης, αδύναμης να παράγει στρατηγική, χρυσοπληρωμένης γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. Ριζική μεταρρύθμιση του θεσμικού, νομισματικού και δημοσιονομικού πλαισίου της Ευρωζώνης, επίσης ριζική αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ (Συνθήκες, Κομισιόν και Ευρωκοινοβούλιο), και κατόπιν αυτών διαμόρφωση μιας στρατηγικής για την Ενωμένη Ευρώπη η οποία θα στέκεται μακριά από τη λογική Πατρίκιοι και Πληβείοι. Μια Ενωμένη Ευρώπη που κύριο μέλημα της θα είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και όχι η διατήρηση του υφιστάμενου συστήματος, με στόχο να μην πληγεί το συμφέρον των ισχυρών (χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι θα επιβραβεύονται οι έχοντες την απαίτηση να ζουν παρασιτικά σε βάρος των άλλων).
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University και Δημοσιογράφος.
