Του Δημήτρη Τσαϊλά
Σήμερα όλοι οι άνθρωποι, τα μέσα ενημέρωσης ακόμη και οι ομάδες προβληματισμού, στη συντριπτική πλειοψηφία δείχνουν τα αληθινά συναισθήματά τους, που ταυτίζονται με την υποστήριξη των Κούρδων και την άμεση αποφυγή σφαγών και της νέας επιχειρούμενης γενοκτονίας από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Βασίζεται κυρίως στην ιδεαλιστική ρασιοναλιστική, ανθρωπιστική σκέψη. Όμως είμαι πεπεισμένος ότι η διεθνής κοινότητα κάνοντας τα στραβά μάτια θα επιτρέψει στην Τουρκία και τους συμμάχους της να διαπράξουν σφαγές. Οι ΗΠΑ δεν εφάρμοσαν μια συνετή και συνεπή πολιτική στη Συρία. Ξεκίνησαν να απομακρύνονται από τη Δύση κατά τη διάρκεια της διοίκησης του Ομπάμα και τώρα, παραιτούνται από τη Μέση Ανατολή προς όφελος της Τουρκίας ενώ απομακρυνόμαστε από τους σκοπούς που θέσαμε στη μάχη εναντίον της τρομοκρατίας που εκτιμάται ότι με το χρόνο θα ξαναγιγαντωθεί και θα γίνουμε μάρτυρες νέων τρομοκρατικών ενεργειών στην καρδιά της Ευρώπης.
Η σχέση των Κούρδων με τις ΗΠΑ περιπλέκει. Οι Κούρδοι μετά τις τελευταίες αποφάσεις είναι υποχρεωμένοι να συμμαχήσουν με τους εχθρούς τους και τους εχθρούς των ΗΠΑ, όπως είναι το Ιράν, το καθεστώς Άσαντ και τη Ρωσία για να αποκτήσουν κάποια στοιχειώδη προστασία, καθώς το συμφέρον επιβίωσης τους είναι πλέον το μόνο υπέρτατο αγαθό και γι' αυτό αγωνίζονται.
Για να είμαστε δίκαιοι και ορθολογιστές μακριά από συναισθήματα, το συριακό καθεστώς και η Ρωσία δεν αναμένεται να προσφέρουν πάρα πολλά στους Κούρδους. Δεν πρόκειται να τους δώσουν οντότητα ή δικαιώματα. Απλά επιθυμούν να παραδοθεί ολόκληρη η κουρδική περιοχή στον Άσαντ, και να επιστρέψουν στο status πριν από το 2012, όπου οι Κούρδοι διώχθηκαν χωρίς ιθαγένεια και χωρίς κανένα δικαίωμα. Με αυτήν την πολιτική, δεν απομένουν στους Κούρδους πολλές επιλογές, εκτός της συνεχούς αντίστασης μέχρις ενός.
Η συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και των Κούρδων, σκοπό είχε οι Κούρδοι να υπερασπιστούν τη γη τους και να μην γίνουν πρόσφυγες, ήθελαν να παραμείνουν στον τόπο τους, στην πατρίδα τους. Και οι μόνοι που τους βοηθούσαν ήταν οι ΗΠΑ και η Συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Οι Κούρδοι κατάφεραν και υπερασπίστηκαν τη γη τους, χάρη στις ΗΠΑ. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι οι Κούρδοι αγωνίστηκαν με τις ΗΠΑ για λογαριασμό του κόσμου εναντίον των τρομοκρατικών οργανώσεων του ισλαμικού χαλιφάτου. Στον πόλεμο αυτόν κατά του ISIS σκοτώθηκαν 11000 μαχητές ενώ τραυματίστηκαν πάνω από 20000 Κούρδοι, κάτι που επηρεάζει περίπου 200000 οικογένειες. Είναι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Τώρα είναι πλέον απογοητευμένοι που αυτή η μεγάλη απειλή για την εθνική ασφάλεια όχι μόνο των ΗΠΑ αλλά κυρίως της Ευρωπαϊκής Ενώσεως δεν επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων και κουρελιάζεται το διεθνές δίκαιο. Με τα τεκταινόμενα πλέον εκτιμάται ότι η απειλή του ISIS βρίσκεται στα πρόθυρα να επιστρέψει ισχυρότερη. Η Αλ Κάιντα επίσης γίνεται ισχυρότερη και κανείς δεν μιλάει γι' αυτό. Οι τρομοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου έχουν ακόμα θύλακες, συνεχίζουν να εκπαιδεύονται. Έχουν ακόμη χιλιάδες μαχητές στη Συρία.
Το βέλτιστο μοντέλο ειρήνης που εκτιμάται ότι μπορούμε να ακολουθήσουμε και ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί αυτή, είναι να σταματήσει η Τουρκία γιατί αργά ή γρήγορα, αν συνεχιστεί αυτό, το Ιράν, η Ρωσία και το συριακό καθεστώς θα επιτεθούν επειδή οι Κούρδοι δεν θα μπορούν να αντέξουν να πολεμούν εναντίον όλων. Κανείς δεν θέλει πόλεμο. Κανείς δεν θέλει να σκοτωθεί. Δεν είναι μόνο ένα κουρδικό πρόβλημα. Δεν πρόκειται για πρόβλημα της Συρίας, πρόκειται για ένα διεθνές ζήτημα που χρειάζεται να προβληματίσει τους πάντες.
Για να είμαστε δίκαιοι, είναι μεγαλύτερη η ευθύνη της Ευρώπης, για να το αποτρέψουμε. Η Ευρώπη είναι πιο κοντά στην Τουρκία και οι τρομοκράτες θα φτάσουν τελικά στην Ευρώπη πριν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει σίγουρα να κάνουμε περισσότερα και να απαιτήσουμε να σταματήσει αυτή η εισβολή γιατί αυτό δεν είναι προς το συμφέρον μας ούτε προς το συμφέρον της Τουρκίας, δηλαδή της οικονομίας της και του αυταρχικού καθεστώτος της. Αυτό σημαίνει ότι οι Τούρκοι στρατιώτες διατάχτηκαν να πολεμήσουν για κάτι που δεν είναι δικό τους πρόβλημα. Αυτό είναι κάτι που είναι προσωπικό θέμα του Ερντογάν και της δικτατορικής του ιδεολογίας για την αναβίωση της Νέο-οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι ενάντια στο εθνικό συμφέρον όλων μας.
Ο στρατιωτικός επεκτατισμός του Ερντογάν και η γενική περιφρόνηση για τα συμφέροντα των συμμάχων του, μακροπρόθεσμα μάλλον θα έχουν ως αποτέλεσμα την απομόνωση της χώρας του, τη μείωση της οικονομικής της ισχύος με ενδεχόμενη τουρκική χρεοκοπία και τη δημιουργία αριθμού συνασπισμών με σχεδιασμό να αμφισβητήσουν την τουρκική κυριαρχία γύρω από τα σύνορα της χώρας. Βλέπουμε λοιπόν αυτή την ακολουθουμένη τουρκική πολιτική να συνδέεται όλο και περισσότερο με την τουρκική αλαζονεία και την αφοσίωση του Νέο-οθωμανισμού παρά με τη σύνεση και την επιφυλακτικότητα.
Σε ποιό θεωρητικό επίπεδο ο Ερντογάν θα συνεχίζει να διασχίζει το κατώφλι των παράνομων ενεργειών διεθνώς, και αντί να είναι ένας εγγυητής μιας περιφερειακής ειρήνης, να γίνεται ένα αρπακτικό επιθυμώντας μια πιθανή ανασύσταση «Νέο-οθωμανικής αυτοκρατορικής δύναμης»;
Σε γενικές γραμμές, εκτιμάται ότι βρίσκεται σε μια περίοδο ενός αυτοκαταστροφικού υβριδισμού. Η τουρκική υψηλή στρατηγική είναι κλειδωμένη σε ένα μεγαλοϊδεατισμό, μιας διεθνούς εμπλοκής. Συνεπώς, η σύνεση είναι απόλυτα εξαρτημένη από τις προκλήσεις της περιόδου που διανύουμε όσο και από τη λειτουργία της σχετικής αδυναμίας των γειτονικών κρατών, όπως και η Ελλάδα. Πιστεύω ότι η τουρκική στρατηγική αρμοδιότητα που εφαρμόζεται στο πλαίσιο της πολιτικής Ερντογάν σε μεγάλο βαθμό είναι αποτέλεσμα αντιλήψεων αδυναμίας των αντιπάλων του. Η υπεροχή και η απουσία σοβαρών ανταγωνιστών ακόμη και η μεταξύ μας διατάραξη της ισορροπίας ισχύος ως κυριοτέρου αντιπάλου της Τουρκίας, εις βάρος της Ελλάδος, δημιουργούν εφησυχασμό που οδηγούν τελικά σε υπεροψία. Πόσο θα μας κοστίσει αυτό;
Την απάντηση σε μια τόσο περίπλοκη ερώτηση είναι δύσκολο να τη δώσουμε, διότι η κατάσταση είναι ακόμα πλήρως ρευστή. Εντούτοις μια ιστορία μπορεί να μας φωτίσει. Ο Τσάρος Πέτρος ο Μέγας καθώς ταξίδευε στους δρόμους του Παρισιού σε επίσημη κρατική επίσκεψη το 1717, ζήτησε να σταματήσει στο εκκλησάκι της Σορβόννης όπου ήταν θαμμένος ο Ρισελιέ. Αφού έμεινε για λίγο χρόνο ακίνητος και σιωπηρός με σεβασμό εμπρός από τη μεγάλη μαρμάρινη σαρκοφάγο, αναφώνησε: αν ήσασταν ζωντανός σήμερα, χωρίς περιστροφή θα σας έδινα τη μισή αυτοκρατορία, υπό την προϋπόθεση ότι θα με διδάξετε να κυβερνήσω την άλλη μισή!
Πλέον μια επιβαλλόμενη “raison d''etat”, να διαφωτίσει περισσότερο τις δυτικές ηγεσίες, ιδιαίτερα την Ελληνική αν θέλουμε να ακολουθήσουμε μια πορεία προς την ειρήνη. Ο Γάλλος καρδινάλιος Ρισελιέ τόνιζε ότι πέρα και πάνω από την προσωπικότητα του ηγέτη υπήρχε η θεμελιώδης έννοια του εθνικού συμφέροντος, το οποίο ακριβώς λογιζόταν στη βάση ωφελιμιστικών αρχών. Όμως για να επιτύχει, απαιτείται η ικανότητα εκτίμησης της διεθνούς πραγματικότητας, όπου γνώμονα συνιστούν η διορατικότητα, η στρατηγική ευθυκρισία και η προσαρμοστικότητα ή αλλιώς ευελιξία στις γεωπολιτικές ταλαντώσεις.
Κάτι που μέχρι τώρα, ούτε οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, μήτε η ΕΕ έδειξαν στην κρίση που προκάλεσε η τουρκική εισβολή στη Συρία. Η διεθνής κοινότητα στα χειρότερα της, τα κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά θέματα, στροβιλίζονται στον τεράστιο βούρκο των Ηνωμένων Εθνών. Οι πρόσφατες παλινδρομήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που υποτίθεται ότι πρέπει να ρυθμίζει τις σχέσεις των λαών στην πραγματικότητα παρουσίασαν μια τεράστια οπισθοδρόμηση.
Κλείνοντας θυμίζω ότι κανένας πόλεμος δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή μιας νέας βίας. Είναι το εργαστήριο στο οποίο ο κόσμος θα δημιουργήσει νέα σύνορα και νέες κοινότητες εθνικές και θρησκευτικές. Καινούργια καλούπια θα γεμίσουν με αίμα αθώων και η εξουσία των ηγητόρων θα συνεχίσει να ασκείται με σιδερένια πυγμή για το ποθούμενο δικό τους συμφέρον.
*Ο κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ε,α. του Πολεμικού Ναυτικού
