Του Δρ. Κωνσταντίνου Φίλη*
Ρωσία και Τουρκία αναθέρμαναν το ενδιαφέρον τους για τον Turkish Stream. Ξεπερνώντας τις τριβές του πρόσφατου παρελθόντος επανέφεραν το σχέδιο μεταφοράς αρχικά 16 δις κ.μ. (15,75 για την ακρίβεια) φυσικού αερίου μέσω υποθαλάσσιου αγωγού. Από αυτό το σημείο εκκινούν οι εκκρεμότητες/αβεβαιότητες.
Θα τροφοδοτηθεί σε πρώτη φάση μόνο η τουρκική αγορά; Θα «περισσέψουν» ποσότητες για την επέκταση του project στην Ευρώπη; Και προς ποιες αγορές; Την ελληνική και βουλγαρική, αν τελικά παυθεί ο Trans Balkan Pipeline (TBP), που μεταφέρει σήμερα ρωσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας στις δύο προαναφερθείσες αγορές;
Αν πάλι διατηρηθεί ο TBP και η χρήση μέρους του ουκρανικού δικτύου (εξαρτάται από την κατάληξη των διαβουλεύσεων για το Ουκρανικό), τότε οι πλεονάζουσες ποσότητες (περίπου στα 8 δις κ.μ.) δύνανται να κατευθυνθούν στην Ιταλία. Είναι, όμως, αρκετές για να δικαιολογηθεί και να χρηματοδοτηθεί η κατασκευή ενός σχεδίου τέτοιου βεληνεκούς;
Επίσης, δεδομένου ότι η Μόσχα εστιάζει την προσοχή της στην προώθηση του Nord Stream ΙΙ, μίας παράλληλης γραμμής προς αυτή που την συνδέει απευθείας με τη Γερμανία και μέσω διασυνδετήριων με επιπλέον ώριμες αγορές, η αποφασιστικότητα που επιδεικνύει για την ανάπτυξη μίας νότιας παράκαμψης της Ουκρανίας μοιάζει σε αυτή τη φάση περισσότερο με πολιτικό ελιγμό/τακτικισμό, που ανάλογα τις εξελίξεις ίσως υλοποιηθεί, πιθανόν και όχι στην ολότητά της. Δηλαδή, με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα, διόλου δεν αποκλείεται ο Turkish Stream να περιοριστεί στην προμήθεια της αγοράς της Άγκυρας. Μία επιπλέον παράμετρος σχετίζεται με τυχόν λύση του Κυπριακού.
Σε ένα τέτοιο σενάριο (όχι τόσο μακρινό πλέον), η Τουρκία θα αποκτήσει έμμεση πρόσβαση στους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου, διευκολύνοντας περαιτέρω ενεργειακές συμπράξεις και με το Ισραήλ. Τότε, ενδεχομένως θα επιδιώξει να διευρύνει τις επιλογές τροφοδοσίας της, περιορίζοντας τις εξαρτήσεις της (π.χ. γύρω στο 55% από τη Ρωσία).
Αν τελικά όλα τα παραπάνω επιλυθούν, τότε τα εμπλεκόμενα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να έχουν λάβει τη συγκατάθεση των Βρυξελλών για το ευρωπαϊκό τμήμα του αγωγού (που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να προσεγγίσει έως και την Αυστρία), πείθοντας τες για την αναγκαιότητα υλοποίησης ενός ακόμη ρωσικής εμπνεύσεως σχεδίου (πέραν του Nord Stream II) που θα βάζει ταφόπλακα στη στρατηγική σημασία της Ουκρανίας, την οποία στηρίζει και χρηματοδοτεί η ΕΕ.
Χωρίς το εγχείρημα να κρίνεται αδύνατο, είναι φρόνιμο η ελληνική πλευρά να μην αντλήσει προσώρας -όσο παραμένουν κρίσιμες εκκρεμότητες- μεγάλο διπλωματικό κεφάλαιο για την εκπλήρωση του, αλλά να επικεντρωθεί σε πιο ρεαλιστικά projects.
* Ο Δρ.Κωνσταντίνος Φίλης είναι Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
