Του Γιάννη Δημητριάδη*
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου, ο Τούρκος Πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan, έχει ξεκινήσει μια συνολική μεταμόρφωση των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, με πρώτο στόχο της επονομαζόμενη «απογκιουλενοποίηση». Στην ουσία όμως, η προσπάθεια αποβλέπει στη δημιουργία Μυστικών Υπηρεσιών εξυπηρέτησης των προσωπικών στόχων του Erdogan και κατά δεύτερο λόγο της Τουρκίας.
Ο νέος Τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Suleyman Soylu (φωτ.), πρώην πράκτορας ασφαλειών, και ο νέος αρχηγός της αστυνομίας Selami Alt?nok, πρώην πολιτικός, δεν έχουν κανένα υπόβαθρο σχετικά με θέματα ασφάλειας και οφείλουν την τοποθέτησή τους μόνον στην απόλυτη πίστη τους προς τον Πρόεδρο της Τουρκίας.
Photo by 43. Kanal - https://www.youtube.com/watch?v=JucDjF4Y3Pc, CC BY 3.0
Παρά την έλλειψη εμπειρίας τους, οι δύο άνδρες είναι τώρα επικεφαλής της μείζονος μεταρρύθμισης των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών που βρίσκεται σε εξέλιξη και στο επίπεδό τους είναι υπεύθυνοι για περισσότερες από 10.000 διώξεις, συλλήψεις ή απομακρύνσεις στελεχών των Μυστικών Yπηρεσιών, της Αστυνομίας, Στράτο-Χωροφυλακής και της Ακτοφυλακής...
Σύμφωνα με πηγές ορισμένων ειδικών, η προτεραιότητα Soylu είναι η συγχώνευση των μονάδων πληροφοριών όλων των υπηρεσιών του υπουργείου που επιβλέπει σήμερα σε μια μεγάλη εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών. Αυτό για γίνει δυνατό απαιτείται να συνεχιστεί να ισχύει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ισχύει σήμερα στην Τουρκία. Είναι απαραίτητο, μιας και το τελευταίο διάστημα το κεμαλικό κόμμα αρνείται να αποδεχθεί τις αποφάσεις του Erdogan, ιδιαίτερα εκείνες που δημιουργούν ένα κράτος ελεγχόμενο απόλυτα από τους ισλαμιστές του κυβερνώντος κόμματος.
Η νέα νομοθεσία ορίζει ότι το σύνολο των υπηρεσιών ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής χωροφυλακής, της ακτοφυλακής και των στρατιωτικών κλάδων, θα πρέπει πλέον να υποβάλουν τις εκθέσεις, πληροφορίες κι αναλύσεις τους στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Στο περιθώριο... για παν ενδεχόμενο
Η αλλαγή αυτή οδηγεί την MIT να επικεντρωθεί στο εξής αποκλειστικά σε ζητήματα εξωτερικής δράσης, αποκλείοντάς την από δραστηριότητες στο εσωτερικό της χώρας. Αυτό της στερεί τη δυνατότητα να εμπλακεί στο μέλλον σε παιχνίδια εξουσίας, αν και η υπηρεσία που ακόμη διευθύνει ο Hakan Fidan (φωτ.), θα εξακολουθήσει να είναι υπεύθυνη για θέματα αντικατασκοπείας.
Photo by Secretary of Defense - http://www.flickr.com/photos/secdef/8746790855/sizes/o/in/photostream/, CC BY 2.0
Αυτή ήταν η εισήγηση του Αμερικανού συμβούλου (Frontier Services Group Ltd / Erik Prince) που προσέλαβε ο Tayyip Erdogan και συνέστησε το αμερικάνικο μοντέλο οργάνωσης, των υπηρεσιών ασφαλείας. Ήδη ένα μικρό κλιμάκιο συμβούλων της εταιρίας έχει εγκατασταθεί στην Τουρκία και συντονίζει συγκεκριμένες ενέργειες, σε επαφή με το γραφείο Erdogan.
Στο μεταξύ, οι εκκαθαρίσεις στην ΜΙΤ συνεχίζονται. Περισσότεροι από 130 στελέχη της, συμπεριλαμβανομένου του τεχνικού διευθυντή Basri Aktepe, έχουν απολυθεί για την υποτιθέμενη υποστήριξη τους στον Fethullah Gulen, σ'' ένα δεύτερο κύμα εκκαθαρίσεων.
Ο Erdogan, στο μεταξύ, φέρεται να οδηγείται οριστικά στην επιλογή του στενού του συνεργάτη Ibrahim Kal?n, για το διορισμό του σαν εθνικού συντονιστή των Υπηρεσιών Πληροφοριών, για να επιβλέπει τα δύο μεγάλα κλαδιά νοημοσύνη. Αυτό που ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί είναι με ποιο «σχήμα» θα ολοκληρωθούν οι νέες οργανωτικές δομές και πώς θα λειτουργήσει η αποκαλούμενη «δια-υπηρεσιακή συνεργασία».
Καθαροί ρόλοι
Σύμφωνα με όλα τα δεδομένα του τουρκικού και διεθνούς Τύπου που ασχολούνται με τα ζητήματα αυτών των μεταβολών, μια πρώτη αντίδραση έχει υπάρξει από τις ΝΑΤΟϊκές υπηρεσίες αλλά και από την Interpol (φωτ.), είδαν να κατακλύζονται με σωρεία αιτημάτων των τουρκικών αρχών σχετικά με πληροφορίες που περιλαμβάνουν από αξιωματικούς ως Κούρδους κι από υπόπτους για τρομοκρατία ως πολιτικούς αντιπάλους του Erdogan. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αιτήματα φέρουν την ένδειξη «τρομοκράτης» και τόσο το ΝΑΤΟ, όσο και η Interpol τα απορρίπτουν με την πρώτη ματιά.
Τα κεντρικά της Interpol στη Λυών της Γαλλίας. Photo by Massimiliano Mariani - Own work, CC BY-SA 3.0
Στη νέα φάση που περνούν τώρα οι τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας γίνεται σαφές ότι οι υπηρεσίες που περνούν κάτω από τον άμεσο έλεγχο του υπουργού Εσωτερικών κύριο στόχο τους θα έχουν δραστηριότητες άκρο-αριστερών οργανώσεων, Γκιουλενιστών, Κούρδων, μεταναστών, Αλεβιτών και των μειονοτικών ομάδων του πληθυσμού.
Από την άλλη, στην εναπομείνασα ΜΙΤ, θα εξακολουθήσουν να ασχολούνται με την αντικατασκοπεία, την κατασκοπεία στο εξωτερικό, ενώ κύριοι στόχοι τους παραμένουν οι Κούρδοι του Ιράκ και της Συρίας, το Ιράν, η Συρία, η Αρμενία, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ.
Πρόσφατα, όμως, ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος των υπηρεσιών ασφαλείας διερωτάτο κατά πόσον θα συνεχίσει η ΜΙΤ τη δραστηριοποίησή της στο αραβικό κίνημα των Αδελφών Μουσουλμάνων ή αυτή η δραστηριότητα της Άγκυρας θα περάσει στη νέα υπηρεσία, υπό τον υπουργό Εσωτερικών. Αυτό υποστήριζε, ο ίδιος αξιωματούχος, έχει τη σημασία του για το αν ο Tayyip Erdogan, εξακολουθεί να θεωρεί τους Αδελφούς Μουσουλμάνους τον άτυπο βραχίονα ενός νέο-οθωμανικού κράτους ή σαν μια πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να επηρεάζει τις τοπικές εξελίξεις, σε κάθε χώρα, προς όφελος της Τουρκίας.
* Ο κ. Γιάννης Δημητριάδης είναι δημοσιογράφος.
