Σε ασυνήθιστο για τα διπλωματικά χρονικά περιστατικό η Αθήνα «άδειασε» πανηγυρικά χθες τον ΓΓ του ΝΑΤΟ ο οποίος τις τελευταίες ημέρες αμήχανος απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα σε ένα κράτος μέλος, την Ελλάδα, θέλησε να αναπτύξει μεσολαβητική προσπάθεια. Οι κινήσεις του δείχνουν να αγνοούν βασικά στοιχεία και χαρακτηριστικά της κρίσης και να παραβλέπουν το περιορισμένο βεληνεκές που θα είχε μια δική του παρέμβαση σε ενδονατοϊκή κρίση, όπου κάθε χώρα μέλος έχει δικαίωμα βέτο.
Δεν είναι τυχαίο ότι το τουρκικό ΥΠΕΞ έσπευσε να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία και να στηρίξει τον ΓΓ δηλώνοντας ότι «αναμένει και από την Ελλάδα να υποστηρίξει την πρωτοβουλία του ΓΓ» και ότι η Τουρκία «είναι έτοιμη για διάλογο χωρίς προϋποθέσεις για την εξεύρεση δίκαιων και διαρκών λύσεων στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου», διαστρεβλώνοντας έτσι την πραγματική εικόνα για το ποιος επιθυμεί λύσεις δια του διαλόγου και ποιος δια της ισχύος και των απειλών. Παραδέχθηκε όμως ότι αυτή η πρωτοβουλία του ΓΓ του ΝΑΤΟ «δεν αφορούσε την επίλυση διμερών ζητημάτων μεταξύ των δυο χωρών».
Η Αθήνα δεν θα έπρεπε να αφήσει να εννοηθεί ότι αποδέχεται μια τέτοια διαδικασία άνευ όρων, κάτι που εκμεταλλεύθηκε ο κ. Στόλτενμπεργκ για να υποβάλει στους στρατιωτικούς ακολούθους των δυο χωρών πρόταση ορισμένων σημείων σε μία άτυπη διαδικασία την οποία μάλιστα ακολούθησε η αποστολή ηλεκτρονικών και τηλεφωνικών μηνυμάτων από τον ΓΓ του ΝΑΤΟ, ο οποίος εξέλαβε την επιφύλαξη των πλευρών να εξετάσουν την πρόταση του, ως αποδοχή της, την οποία έσπευσε να ανακοινώσει ως συμφωνία.
«Μετά τις συζητήσεις μου με τον Έλληνα και τον Τούρκο ηγέτη, οι δύο Σύμμαχοι συμφώνησαν να ξεκινήσουν τεχνικές συνομιλίες στο ΝΑΤΟ για τη θέσπιση μηχανισμών στρατιωτικής αποσυμφόρησης για τη μείωση του κινδύνου συμβάντων και ατυχημάτων στην Ανατολική Μεσόγειο», ανέφερε σε δήλωσή του ο κ. Στόλτενμπεργκ.
Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσες έντονη αντίδραση της Αθήνας που με μια ασυνήθιστη κίνηση, μέσω δήλωσης διπλωματικών πηγών, άδειασε τον κ. Στόλτενμπεργκ :
«Οι πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας σχετικά με φερόμενες τεχνικές συνομιλίες στο ΝΑΤΟ δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε συγκρατήσει την πρόθεση του ΓΓ του ΝΑΤΟ να εργαστεί για να θεσπίσει μηχανισμούς αποκλιμάκωσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Πλην όμως, αποκλιμάκωση συνιστά μόνον η άμεση απομάκρυνση όλων των τουρκικών πλοίων από την ελληνική υφαλοκρηπίδα».
Λίγο αργότερα βεβαίως υπήρξε διόρθωση καθώς συζήτηση υπήρξε με τον ΓΓ ασχέτως του αν κατέληξε σε συμφωνία και οι διπλωματικές πηγές στην Αθήνα έσπευδαν να διευκρινίσουν ότι «Η μονομερής εγχείριση εγγράφου με την παράκληση για σχόλια εντός μίας εβδομάδας σε καμία περίπτωση δεν συνιστά έναρξη διαλόγου». Η αναφορά αυτή αφορά προφανώς την πρόταση του κ. Στόλτενμπεργκ στις δυο πλευρές και στην προσπάθεια εκ των υστέρων να διευκρινισθεί ότι δεν υπήρξε δομημένος διάλογος στο πλαίσιο της «πρωτοβουλίας» Στόλτενμπεργκ.
Πάντως η οποιαδήποτε εμπλοκή του ΝΑΤΟ η οποία έχει εκ των πραγμάτων περιορισμένο βεληνεκές, με δεδομένο ότι η Τουρκία διαθέτει βέτο στην Συμμαχία, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική στην περίπτωση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης.
Η πηγή έντασης και ο κίνδυνος ατυχήματος τον οποίο ακριβώς θέλει να αποτρέψει ο ΓΓ με την «πρωτοβουλία» του δεν είναι μια γενική συζήτηση, αλλά εκπορεύεται από την αναθεωρητική πολιτική ενός κράτους μέλους το οποίο επιχειρεί να επιβάλει τις διεκδικήσεις του με την χρήση βίας και απειλών ακόμη και εναντίον άλλου κράτους μέλους. Συνεπώς στην κρίση αυτή δεν χρειάζεται η Ελλάδα την μετατροπή των Οργανισμών στους οποίους συμμετέχει σε «ουδέτερους μεσολαβητές». Και εάν το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την αιτία της έντασης είναι προτιμότερο να μην ασχοληθεί , μετατρεπόμενο σε Πόντιο Πιλάτο.
Σε κάθε περίπτωση πάντως έπρεπε από την πρώτη στιγμή να είχαν εξηγηθεί στον κ. Στόλτενμπεργκ τα αποδεκτά όρια στα οποία μπορεί να κινηθεί η «πρωτοβουλία» του ώστε να αποφεύγονται τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις. Καθώς ήταν προφανές ότι δεν θα μπoρούσε να συζητήσει ένα τέτοιο μηχανισμό που δεν θα προέβλεπε την αποφυγή μονομερών ενεργειών επί του πεδίου, όπως είναι αυτές που κάνει η Τουρκία με την αποστολή του ORUC REIS για έρευνες σε μη οριοθετημένη ελληνική υφαλοκρηπίδα συνοδεία του Τουρκικού Στόλου.
Έχει όμως ενδιαφέρον ότι παρά τις προσπάθειες του ΓΓ να αποτρέψει μια συζήτηση στο θεσμικό όργανο του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου για τις τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, η συζήτηση αυτή θα γίνει τελικά την επόμενη Τετάρτη, αναμένεται να είναι εξαιρετικά έντονη και θα δοκιμάσει και τις αντοχές της Συμμαχίας. Στο Συμβούλιο δεν θα βρεθεί απλώς η αντιπαράθεση Ελλάδας -Τουρκίας, αλλά η γενικευμένη προσπάθεια της Τουρκίας να αλλάξει δια της στρατιωτικής ισχύος το staus quo στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Β. Αφρική, την ώρα που αν και μέλος της Συμμαχίας... συμμαχεί με στρατηγικούς αντιπάλους του ΝΑΤΟ. Και στην συζήτηση αυτή προφανώς η Αθήνα δεν θα είναι μόνη της, αλλά κύριο βάρος θα σηκώσει και η Γαλλία. Μια συζήτηση που θα φέρει στην επιφάνεια το πρόβλημα ταυτότητας και προσανατολισμού που έχει πλέον το ίδιο το ΝΑΤΟ.
Στο άλλο επίπεδο το Διπλωματικό, η «επίμονη» Γερμανίδα Καγκελάριος, κατόρθωσε τελικά να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Τ. Ερντογάν στο πλαίσιο και της γερμανικής πρωτοβουλίας για τα ελληνοτουρκικά. Η κα. Μέρκελ, όπως τουλάχιστον μεταδίδουν τουρκικά ΜΜΕ, άκουσε τον μαινόμενο Τούρκο πρόεδρο να καταφέρεται εναντίον της Ελλάδας της Γαλλίας, των…φίλων της Ελλάδας, της Ε.Ε. και πρακτικά να θέλει να βάλει ψηλά τον πήχη στο επίπεδο των ανταλλαγμάτων που θα του προσφερθούν για να συγκατανεύσει στην επανέναρξη του διαλόγου με την Ελλάδα.
Για την Αθήνα όμως είναι προφανές ότι διάλογος ενώ είναι σε εξέλιξη η παραβίαση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο από το Oruc Reis, δεν μπορεί και δεν έχει κανένα νόημα να υπάρξει.
Εξάλλου όπως προβλέπουν και οι Τούρκοι (ελπίζουμε να αποδειχθεί ορθή η πρόβλεψη), οι Γερμανοί και η Ε. Ε. «δεν μπορούν να είναι αντικειμενικοί μεσολαβητές που θα τηρούν ίσες αποστάσεις καθώς έχουν υποχρέωση να στηρίξουν την Ελλάδα». Έστω και στα «θέματα που έχουν δίκιο» όπως έσπευσε να δηλώσει η κα. Μέρκελ χωρίς φυσικά να διευκρινίσει που έχουμε άδικο…
Όμως το Βερολίνο εάν τις επόμενες δυο εβδομάδες δεν βρει τρόπο για την ουσιαστική αποκλιμάκωση και απόδειξη διάθεσης διαλόγου από την Τουρκία, θα βρεθεί στην δυσκολότερη ίσως θέση, καθώς στην Σύνοδο Κορυφής δεν θα έχει άλλη επιλογή, από εκείνη της συναίνεσης στην απόφαση για επιβολή αυστηρών τομεακών μέτρων εναντίον της Τουρκίας. Μια εξέλιξη την οποία ακριβώς ήθελε να αποτρέψει...
