Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να έχει ζωηρέψει η συζήτηση γύρω από την αναγκαιότητα συγκρότησης Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (ΣΕΑ), με κάποιους μάλιστα να το θεωρούν καθ' υπερβολή… πανάκεια για όλες τις αδυναμίες και αγκυλώσεις της Κυβερνητικής πολιτικής σε κρίσιμα θέματα Εξωτερικής Πολίτικής, στο πεδίο της Άμυνας και Ασφάλειας και φυσικά σε ότι αφορά στην Διαχείριση Κρίσεων.
Ο προβληματισμός όμως για την σύσταση ενός συντονιστικού οργάνου θεσμικής διασύνδεσης του Πρωθυπουργού, των Υπουργείων και των υπηρεσιακών οντοτήτων που έχουν την ευθύνη της εξωτερικής πολιτικής, της εθνικής άμυνας και ασφάλειας, δεν είναι καινούργιος. Ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια ιδιαίτερα μετά τα όσα τραγελαφικά συνέβησαν πριν και κατά την κρίση των Ιμίων και όσα επίσης ακολούθησαν με την υπόθεση Οτζαλάν!
Θα ρωτήσει κάποιος ευλόγως «μα καλά δεν υπάρχει κάποιο κυβερνητικό θεσμικό όργανο για όλα αυτά τα θέματα»; Μα και βέβαια υπάρχει! Το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ), το οποίο είναι ένα Συλλογικό Κυβερνητικό Όργανο του οποίου η λειτουργία και οι αρμοδιότητες προβλέπονται στο άρθρο 4 του Ν.1558/1985. Δυστυχώς όμως στην «χώρα του περίπου» ο Έλληνας πολίτης ακούει για το ΚΥΣΕΑ μόνο όταν αυτό κάνει κρίσεις για επιλογή Αρχηγών και όταν «εγκρίνει» κάποιο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Καλό λοιπόν θα είναι να μάθουμε όλοι…μα όλοι (πολιτικοί και πολίτες) ότι το ΚΥΣΕΑ έχει αρμοδιότητες στα παρακάτω που έχουν σχέση και με τον Στρατηγικό Σχεδιασμό και με την Διαχείριση Κρίσεων άσχετα αν κάποιοι τις… ξεχνούν ή αγνοούν:
- Διαμορφώνει την Πολιτική Εθνικής Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας της Χώρας
- Αποφασίζει για θέματα Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής καθώς επίσης για θέματα Δημόσιας Τάξης που επηρεάζουν την Εξωτερική και Αμυντική Πολιτική.
- Αποφασίζει για την Δομή των ΕΔ και την Μεσοπρόθεσμη - Μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των αμυντικών ικανοτήτων της Χώρας
- Προβαίνει σε έκτακτες εκτιμήσεις κρίσεων και αποφασίζει την οργάνωση του συστήματος χειρισμού κρίσεων παρέχοντας τις κατευθυντήριες οδηγίες προς τα συναρμόδια υπουργεία και τους εμπλεκόμενους φορείς.
- Αποφασίζει τη κήρυξη και άρση μέτρων συναγερμού και την εφαρμογή και άρση των κανόνων εμπλοκής των Ενόπλων Δυνάμεων. Εξουσιοδοτεί τον Πρωθυπουργό να εισηγηθεί στον Πρόεδρο κατόπιν πρότασης του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας την κήρυξη και άρση μερικής ή γενικής επιστράτευσης και τη κήρυξη πολέμου.
- Αποφασίζει τη διάθεση εθνικών δυνάμεων στα πλαίσια των διεθνών υποχρεώσεων.
- Σε περίοδο πολέμου μετονομάζεται σε Πολεμικό Συμβούλιο
Τι φταίει λοιπόν και παρά την ύπαρξη του προαναφερθέντος θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ διαπιστώνεται να κυριαρχεί αυτοσχεδιασμός έναντι σχεδιασμού στα κρίσιμα αυτά θέματα; Η απουσία Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας μας οδήγησε στις δυσάρεστες καταστάσεις της κρίσης των Ιμίων» (αλλά και άλλων ήσσονος σπουδαιότητας και κλίμακος κρίσεις) ή το γεγονός ότι Πρωθυπουργός και Υπουργοί (δεν) ακολούθησαν ουδόλως τις διαδικασίες που προβλέπονται από το θεσμικό πλαίσιο αρμοδιοτήτων και λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ; Το ότι δεν υπάρχει Εθνική Στρατηγική η οποία να θέτει Εθνικούς Αντικειμενικούς Σκοπούς για υποστήριξη των λεγομένων Εθνικών Συμφερόντων οφείλεται στο γεγονός ότι στην Ελληνική Κυβερνητική μηχανή δεν διαθέτει ΣΕΑ; Έχει ποτέ ζητηθεί από το ΚΥΣΕΑ να καθορίσει τους τρόπους αναπτύξεως και χρησιμοποιήσεως της διπλωματικής, οικονομικής, πληροφοριακής, κοινωνικής και στρατιωτικής ισχύος κατά τη διάρκεια ειρήνης, κρίσεως και πολέμου; Και αν όχι γιατί; Ενδιαφέρθηκαν οι εκάστοτε κυβερνώντες αλλά και η αντιπολίτευση για αυτές τις … «λεπτομέρειες»; Το γεγονός ότι ουσιαστικά ούτε Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) υφίσταται καθόσον το 2010 τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας φρόντισε να είναι απλά και μόνο ένα παρωχημένο φιλολογικό κείμενο με παντελή απουσία της λέξης «Αποτροπής» και γεμάτο με νεολογισμούς όπως π.χ. «Σημειακή Κρίση» (αντί Θερμού Επεισοδίου) και «Στρατηγική Ψυχραιμία» (ως απάντηση στην τουρκική επιθετικότητα). Για να μην επαναλάβουμε την διατυπωθείσα πριν από ένα χρόνο αντίληψη του Πρωθυπουργού ότι δεν υπάρχουν θαλάσσια… σύνορα…
Τα ερωτήματα τα οποία τέθηκαν παραπάνω δεν αποσκοπούν να αμφισβητήσουν την όποια αναγκαιότητα συγκρότησης και λειτουργίας ενός οργάνου σαν το ΣΕΑ. Τέθηκαν για να τονιστεί ότι ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού μας κόσμου είτε όταν βρίσκεται στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση δεν αντιμετωπίζει με την δέουσα σοβαρότητα τα θέματα Άμυνας και Ασφάλειας ενώ υπάρχει και μία αντικειμενική δυσκολία στο να αντιληφθεί τις προκλήσεις του διεθνούς περιβάλλοντος. Σε όσους «ανακάλυψαν» προσφάτως το ΣΕΑ και το θεωρούν καθ' υπερβολή… «πανάκεια» για όλες τις στρεβλώσεις και αδυναμίες θα ήθελα να επισημάνω ότι πρωτίστως θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των πολιτικών μας ταγών και επιτέλους έστω και «αύριο το πρωί» να δώσουν την απαραίτητη σοβαρότητα σε αυτό το πεδίο κυβερνητικής πολιτικής αποκτώντας παράλληλα την απαραίτητη γνώση. Για να είμαστε όμως δίκαιοι δεν θα πρέπει να παραλείψουμε και τις αγκυλωτικές και μεσσιανικές αντιλήψεις κάποιων υπηρεσιακών παραγόντων (διπλωματών και στρατιωτικών) για τον δικό τους ρόλο που αποτέλεσαν αιτία… αποσυντονισμού!
Παρά τα όσα επισημάνθηκαν παραπάνω προκειμένου να θιγεί η για μία ακόμα φορά η ελληνική υπερβολή αλλά και οι διαχρονικές παθογένειες που κατέστησαν το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ ουσιαστικά ως μη υπάρχον, η αναγκαιότητα του ΣΕΑ σήμερα είναι δεδομένη. Και τούτο διότι η Χώρα μας είναι αποδυναμωμένη σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, διπλωματικό, στρατιωτικό) και φορτωμένη με στρεβλώσεις και αδυναμίες να χειριστεί θέματα που αφορούν στην ασφάλεια της. Έχουμε απέναντι μας μία ιδιαίτερη ασταθή πλέον Τουρκία με ποιοτικά αναβαθμισμένο αναθεωρητισμό. Παράλληλα σημαντικές είναι οι προκλήσεις σε περιφερειακό επίπεδο που απορρέουν από την γεωπολιτική ρευστότητα και την πολυπλοκότητα του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος.
Το ΣΕΑ ως μόνιμη Γραμματεία κάτω από τον Πρωθυπουργό (ως Αρχηγό της Εκτελεστικής Εξουσίας) θα μπορούσε χωρίς να είναι πανάκεια όπως ήδη επισημάνθηκε να καλύψει θεσμικά και άλλα κενά λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ και να αποτελέσει ένα όργανο πρόγνωσης, ανάλυσης, σχεδιασμού αλλά και εφαρμογής πολιτικής όπως έχει υποστηρίξει σε σχετικό άρθρο του και ο Πρέσβης ε.τ. κ. Αλέξανδρος Μαλλιάς (χρησιμοποιώντας μάλιστα τον όρο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας-ΕΘΣΥΜΑ). Δεν «ανακαλύπτουμε τώρα τον…τροχό» και θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως βάση το αντίστοιχο Ισραηλινό σχήμα λειτουργείας. Πρόκειται για ένα μόνιμο ενοποιημένο επιτελικό όργανο αυτού με αντιπροσώπους από όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και λοιπές εμπλεκόμενες υπηρεσίες και οντότητες στα θέματα Εξωτερικής Πολίτικής, στο πεδίο της Άμυνας και Ασφάλειας και φυσικά σε ότι αφορά στην Διαχείριση Κρίσεων.
Κλείνοντας, κρίνεται σκόπιμο να αποσαφηνιστεί για μία ακόμα φορά ότι ο παραγκωνισμός και η τελική αχρηστία του ΚΥΣΕΑ σε συνδυασμό με διαχρονικές πολιτικές παθογένειες δημιούργησαν λάθη και δεν επέτρεψαν την σχεδίαση και εφαρμογής συνεκτικής στρατηγικής στα θέματα Εθνικής Ασφάλειας. Όντως οι τωρινές γεωπολιτικές συνθήκες επιβάλουν την συγκρότηση και λειτουργία του ΣΕΑ. Προσοχή όμως, ας ξεκινήσουμε από την θεραπεία των πολιτικών παθογενειών που προαναφέρθηκαν και ας δοθεί η δέουσα σοβαρότητα στα θέματα αυτά, αλλιώς το ΣΕΑ μάλλον θα αποτελέσει άλλο ένα μηχανισμό αμφίβολης σκοπιμότητας στον τεράστιο και αναποτελεσματικό κρατικό ιστό που αντί να καλύψει θεσμικά και λοιπά κενά, μπορεί να εξελιχθεί (στα καθ' ημάς) χώρος αποκατάστασης μπαγιάτικων Πρέσβεων και Στρατηγών με ολίγους… «Καρανίκες»!
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι συντονιστής - υπεύθυνος για τα θέματα Άμυνας και Διπλωματίας στο liberal.gr. Είναι απόφοιτος της ΣΕΘΑ και έχει περατώσει Στρατηγικές Σπουδές Ασφαλείας. Διατέλεσε εκπρόσωπος Τύπου του Α/ΓΕΕΘΑ, διευθυντής Διεθνών Σχέσεων στο ΥΕΘΑ/ΓΓΟΣΑΕ, και υπηρέτησε σε διοικητικές και επιτελικές θέσεις στην Ελλάδα και στο ΝΑΤΟ.
