Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Αν και η ανεξέλεγκτη ροή των μεταναστών έχει υποχωρήσει, η Ευρώπη δείχνει για άλλη μια φορά πως δεν έχει προετοιμαστεί για ένα πιθανό επόμενο κύμα μετανάστευσης. Εν τω μεταξύ, αρκετοί μετανάστες στοιβαγμένοι βρίσκονται σε αυτοσχέδια κέντρα κάτω από άθλιες συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης όπου μαραζώνουν περιμένοντας να έρθει η σειρά τους για μετεγκατάσταση. Συνεχίζουμε να δείχνουμε πως δεν πήραμε το μάθημά μας και ζούμε το θέατρο του παραλόγου, ως οι κυβερνήσεις να μην έχουν προειδοποιηθεί, να μην έχουν καταλάβει τίποτα από τη μεταναστευτική κρίση που προκαλούν τα καραβάνια των προσφύγων, τις σοβαρές συνέπειες που μπορεί να έχει για την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική αλλά και την εθνική πολιτική ασφάλειας ιδιαιτέρως των κρατών που είναι οι πύλες εισόδου, όπως η πατρίδα μας.
Κατά τα παρελθόντα έτη, γίναμε αυτόπτες μάρτυρες στα νησιά μας όπου χιλιάδες απελπισμένοι πρόσφυγες, ιδιαίτερα όσοι προσπάθησαν να ξεφύγουν από τους πολέμους στο Ιράκ, στη Λιβύη και τη Συρία, τη βία στο Αφγανιστάν, και την καταπίεση στην Ερυθραία, με κάθε μέσο, διακινδυνεύοντας ακόμη και τη ζωή τους προσπάθησαν να φτάσουν στην Ευρώπη. Έχουν βέβαια περιοριστεί οι ροές και αυτό μπορεί να εξηγηθεί, λόγω της καταστολής του Συριακού πολέμου, εν μέρει και από τις προσπάθειες να κλείσουν τα κράτη τους διάδρομους που πέρασαν οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο τα παρελθόντα έτη.
Όμως παραμένει ελλειμματική η μεταναστευτική πολιτική και λόγω του στρουθοκαμηλισμού των ηγετών της Ευρώπης, οι πρόσφυγες συνεχίζουν να είναι όχι μόνο θύματα στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης, αλλά και των συμμοριών λαθρεμπόρων, με τους Τούρκους, τους Αλβανούς και τους Σκοπιανούς να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο απαιτώντας παράνομα, τεράστιες αμοιβές για να μεταφέρουν τους μετανάστες σε μια χώρα της ΕΕ με πλαστά έγγραφα.
Ελπίζαμε ότι αυτή η κατάσταση θα αλλάξει ριζικά με μια στιβαρή πολιτική διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ, αλλά η ροή των προσφύγων παραμένει στην ημερήσια διάταξη και συνεχίζεται εξελισσόμενη σε μάστιγα, ειδικά στην Κεντρική και ανατολική Μεσόγειο, αφού οι χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής δεν παρέχουν ασφάλεια, ούτε σταθερότητα, ή μια δημοκρατική και οικονομική προοπτική για το λαό τους. Ενώ την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να πείσει όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να μοιραστούν το βάρος των προσφύγων, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, D. Tusk προσπάθησε να περάσει πρόταση για εγκατάλειψη της αρχής των ποσοστώσεων.
Ήδη σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης υπάρχει ένα αντι-μουσουλμανικό συναίσθημα και μια βαθιά απροθυμία να δεχτούν τους πρόσφυγες που αναζητούν ασφάλεια και ελευθερία. Επίσης τα λαϊκιστικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη εγείρουν αντι-μεταναστευτική ρητορική. Εάν οι κυβερνήσεις υποκύψουν στους λαϊκιστές, τότε η Ευρώπη, από προεπιλογή, θα γίνει ένα φρούριο. Αυτό είναι ακριβώς αυτό που θέλουν τα ακροδεξιά κόμματα. Για να αποφύγουμε άλλες δυσάρεστες καταστάσεις η ΕΕ και τα μεμονωμένα μέλη της χρειάζεται επειγόντως να κατευθυνθούν προς τρεις άξονες εργασίας. Κατ αρχάς να υπάρξει καταμερισμός των βαρών που επιφέρει η ροή μεταναστών, δεύτερο να βελτιώσουν την επεξεργασία αίτησης και διακανονισμού για εκείνους που δικαιούνται, και τρίτο να αποφασίσει ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα ένταξης. Περισσότερο από δύο χρόνια μετά την έναρξη της μεταναστευτικής κρίσης, κανένας από τους τρεις ανωτέρω άξονες διακρίνονται στον ορίζοντα.
Στην Ελλάδα εκμεταλλευόμενοι την έλλειψη σχεδιασμού, οργάνωσης και ελέγχου των μεταναστών στο σύνολό τους, εκτός των ακραίων εθνικιστικών κομμάτων, υπάρχουν και άλλες ξενοφοβικές φωνές που ζητάνε την απαγόρευση εισόδου στους πρόσφυγες. Αν γίνει αυτό, οποιεσδήποτε αξίες της Δημοκρατίας μελλοντικά θα υπονομευόταν. Αυτό είναι επιζήμιο για τη φήμη της Ελλάδος ως μιας ανοιχτής κοινωνίας προσηλωμένης στην υπεράσπιση των Δημοκρατικών αξιών. Επιπλέον, μια εσωστρεφής και ξενοφοβική Ελλάδα θα κάνει ανυπολόγιστη ζημιά στην επιρροή της στην Ανατολική και Νότια γειτονιά, προς όφελος της Τουρκίας.
Πάνω απ' όλα, η υποκρισία του πολιτικού κόσμου στην κρίση των προσφύγων, επιβεβαιώνει την αδυναμία μας, όταν πρόκειται για τη διαχείριση των κρίσεων. Η διαχείριση των κρίσεων είναι ένα από τα εργαλεία πολιτικής που δεν μπορούμε να υπερηφανευθούμε. Να θυμίσω την υπόθεση Ocalan, την κρίση των Ιμίων και τώρα το μεταναστευτικό.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση, εμείς οι ίδιοι πρέπει να προβούμε σε επανακαθορισμό της μεταναστευτικής στρατηγικής αποκλείοντας πρώτα απ' όλα τη σχετική ευκολία δράσεως στο Αιγαίο με τη δημιουργία ενιαίου κέντρου θαλάσσιας ασφάλειας με ανεξάρτητο σώμα ακτοφυλακής, με τη συμμετοχή πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε διακλαδική συνεργασία των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν μιλάω για μια αναλαμπή που θα μετακινήσει τον έλεγχο του Αιγαίου με το μοντέλο του ισχυρού όψιμου ηγέτη σε έρευνα διάσωση και έλεγχο ακτών, που θα έχει ως αποτέλεσμα τον ανταγωνισμό με τα αντίπαλα ναυτικά, αλλά για μια ευρωπαϊκή εφαρμογή ελέγχου με προοπτική στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Παρά την αναγκαιότητά, της προσήλωσης στην οικονομία που δεν είναι το μόνο ή ακόμα και το πιο σημαντικό πράγμα σε σχέση πάντα με την εθνική μας ασφάλεια, δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τον σταθεροποιητικό μας ρόλο στο Αιγαίο, παραμελώντας την ισορροπία δυνάμεων, καθώς και να αρνηθούμε την παραίτηση από εθνικές θέσεις που είναι πλήρως ταυτισμένες με την επιβίωση μας. Όσον αφορά την ΕΕ, καθώς καυγαδίζουν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι στη Μέση Ανατολή δεν θα εκραγεί σύντομα μια νέα κρίση.
* Ο κ. Δημήτρης Τσαιλάς είναι Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ.
Photo by AP
