Η πολιτική της Αλβανίας έναντι της Ελλάδας διέπεται σταθερά τα τελευταία χρόνια από ένα ανθελληνικό αίσθημα που δηλητηριάζει διαρκώς τις διμερείς σχέσεις. Έπειτα από την ακύρωση της πολύ καλής συμφωνίας του 2009 η οποία δαιμονοποιήθηκε στο εσωτερικό της χώρας για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, τα Τίρανα έχουν ταμπουρωθεί πίσω από την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και έχουν αναπτύξει θέσεις και απόψεις διόλου εποικοδομητικές, παρά τις προσπάθειες που είχαν γίνει ακόμη και επί υπουργίας Νίκου Κοτζιά.
Η στοχοποίηση της Αθήνας είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη γείτονα και στηρίζεται στην επιχειρηματολογία της υποτιθέμενης «μη άρσης του εμπολέμου», το οποίο ωστόσο έχει καταργηθεί από το 1987 με δήλωση του Κάρολου Παπούλια, στο ανύπαρκτο θέμα της περιουσίας των Τσάμηδων και την προβολή αλυτρωτικών αιτημάτων με κατηγορίες κατά της Ελλάδας ότι τους καταπάτησε τα δικαιώματα, καθώς επίσης στην δήθεν ποδηγέτηση της χώρας από την Ελλάδα, όταν είναι η Τουρκία αυτή που έχει αναλάβει τον συγκεκριμένο ρόλο.
Στο εσωτερικό της Αλβανίας υπάρχει ένα έντονα ανθελληνικό αίσθημα το οποίο χρησιμοποιείται με κάθε ευκαιρία από τις κυβερνήσεις και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, δημιουργώντας μια άκρως προβληματική κατάσταση, αφού κάθε προσπάθεια της Αθήνας αντιμετωπίζεται με μεγάλη καχυποψία. Ακόμη και αυτό το ταξίδι του πρωθυπουργού, το οποίο είναι ιστορικό, έγινε δεκτό με μεγάλη καχυποψία στο εσωτερικό της χώρας. Το κλίμα που καλλιεργήθηκε ήταν ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έρχεται να επισκεφτεί την μειονότητα, η οποία βρίσκεται συνεχώς στο στόχαστρο των Τιράνων, τα οποία όχι μόνο δεν την σέβονται παρά επιχειρούν με μεθόδους τόσο τώρα, όσο και στο παρελθόν, να ερημώσουν οι συγκεκριμένες περιοχές και να μετοικήσουν σε αυτές αλβανικής καταγωγής πολίτες.
Προς επίρρωση των παραπάνω είναι αδιανόητο ανήμερα της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στην Αλβανία, ο πρωθυπουργός Εντυ Ράμα να κατηγορεί την Ελλάδα ότι «εξαπάτησε για να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και μετά να επιχειρεί να ανασκευάσει, δηλώνοντας ότι λυπάται και ότι «δηλώσεις του δεν αποδόθηκαν σωστά», ακολουθώντας μια δική του προσέγγιση περί διπλωματίας.
Αποτελεί έλλειψη σεβασμού ενός δόλιου πολιτικού, που έχει στο παρελθόν ευεργετηθεί παντοιοτρόπως από την ελληνική πλευρά. Ο Ράμα ακριβώς επειδή έχει και ελληνικές ρίζες, επιχειρεί συστηματικά να απεκδυθεί την καταγωγή του για να αντιμετωπίσει επιθέσεις που του γίνονται για το λόγο αυτό, αλλά και για να έχει δίπλα του, τους Τσάμηδες, οι οποίοι στηρίζουν την κυβέρνησή του, όπως και προηγούμενες.
Τα παραπάνω δείχνουν πόσο δύσκολο εγχείρημα είναι η υπογραφή συνυποσχετικού μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας προκειμένου το θέμα της οριοθέτησης ΑΟΖ να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η αλήθεια είναι ότι θα αποτελέσει μια ευχάριστη έκπληξη αν καταστεί δυνατή μια τέτοια εξέλιξη μέσα στο 2023, καθώς η Αλβανία καθοδηγούμενη από τη Τουρκία ή επηρεαζόμενη από αυτήν, επιχειρεί να παίξει καθυστερήσεις. Οι προθέσεις των Τιράνων, ανεξάρτητα των όσων λέγονται, δεν πρέπει να τυγχάνουν εμπιστοσύνης πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Αρκεί μια ανάγνωση του αλβανικού Τύπου για να γίνει σαφές ότι στο εσωτερικό της χώρας δεν υπάρχει η παραμικρή συναίνεση για την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα και την από κοινού προσφυγή στην Χάγη, ότι οι προφάσεις περισσεύουν, και ότι διάθεση υπογραφής συνυποσχετικού δεν υπάρχει.
Ενα συνυποσχετικό που θα αφορά κατά πάσα πιθανότητα διαφιλονικούμενες περιοχές, τις οποίες θα κληθεί να ορίσει το Δικαστήριο της Χάγης. Το ερώτημα είναι ποιο τμήμα των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών δεν θα θεωρηθεί διαφιλονικούμενο, προκειμένου να μην χρειαστεί η μεσολάβηση του Δικαστηρίου για να οριοθετηθεί. Το πρόβλημα είναι ότι η όποια πρόοδος για την οριοθέτηση ΑΟΖ με τη γείτονα είναι πολύ αργή και επειδή απομακρύνεται η ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας αποδυναμώνεται και η διαπραγματευτική πίεση που θα μπορούσε να της ασκήσει η Ελλάδα. Σημειωτέον ότι για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα δεν έχουμε δώσει τη δέουσα σημασία στην ελληνική μειονότητα της Αλβανίας.
* Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας, αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1, παρουσιάζει την εκπομπή «Η Ελλάδα στον κόσμο (της)», η οποία προβάλλεται από την πλατφόρμα ΑΝΤ1+
