Του Δρ. Παντελή Οικονόμου*
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αιρετική ρητορική, οι θέσεις και οι πράξεις του προέδρου Trump έχουν δημιουργήσει μια έντονη ανησυχία στο παγκόσμιο πολιτικό κλίμα. Η ανησυχία αυτή μεγάλωσε μετά τις πρόσφατες τοποθετήσεις του περί ΝΑΤΟ στους G-7 στην Σικελία και την αποχώρηση των ΗΠΑ από την κλιματική συμφωνία του Παρισιού.
Κύρια χαρακτηριστικά της παγκόσμιας πολιτικής έντασης είναι η αβεβαιότητα τόσο για τον ρόλο της δια-ατλαντικής Δύσης στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όσο και για την τελική μορφή της νέας παγκόσμιας τάξης. Δηλαδή, της νέας ισορροπίας δυνάμεων που θα εξαρτηθεί από την έκταση εφαρμογής του πλέγματος των διακηρύξεων του αμερικανού προέδρου. Του δόγματος Trump.
Θεμέλιο αυτού του δόγματος, που επάνω του θα δομηθεί η μετα- Trump νέα παγκόσμια τάξη, είναι το «America First». Πυλώνες του, όπως ο ίδιος διακήρυξε, είναι ο υπερ-προστατευτισμός στην οικονομία και το εμπόριο, ο «δίκαιος» καταμερισμός στα ΝΑΤΟ-ικά κόστη, καθώς και η διάλυση της ΕΕ. Σημειώνεται ότι την προτροπή του αμερικανού προέδρου προς της ευρωπαϊκές χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Βrexit, ο Wolfgang Isinger, πρόεδρος της Διεθνούς Διάσκεψης του Μονάχου για την Παγκόσμια Ασφάλεια τον Φεβρουάριο του 2017 χαρακτήρισε σαν ''μη-στρατιωτική κήρυξη πολέμου''.
Δύο επιπλέον αιρετικές θέσεις του προέδρου Trump είναι η πρόταση του προς φίλιες χώρες να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα. Δηλαδή, κατάργηση της διεθνούς συνθήκης ΝΡΤ για την μη-διάδoση των πυρηνικών όπλων. Και επίσης η δήλωσή του υπέρ της ακύρωσης της πυρηνικής συμφωνίας των έξη «μεγάλων» με το Ιράν. Δηλαδή, αθέτηση της διπλωματικής συμφωνίας που πέρυσι τερμάτισε μια επικίνδυνη παγκόσμια πυρηνική κρίση.
Διεθνείς οργανισμοί και συμμαχίες, όπως ο ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ, χαρακτηρίστηκαν από τον νέο υπερ-ηγέτη «θεσμοί ξεπερασμένοι». Κύριος μοχλός για την εφαρμογή της νέας παγκόσμιας τάξης θα είναι, κατά τον ίδιο, οι διμερείς συμφωνίες μεταξύ κυρίαρχων κρατών. Δηλαδή, διμερείς στρατηγικές συμφωνίες στις οποίες πρακτικά υπερισχύει το «δίκαιο του ισχυροτέρου».
Αξιοπρόσεκτη επ' αυτού είναι η τοποθέτηση του ρώσου υπουργού εξωτερικών Sergey Lavrov στην αναφερθείσα Διάσκεψη του Μονάχου υπέρ των διμερών συνεργασιών για την επίτευξη παγκόσμιας ισορροπίας και ειρήνης. Επιπλέον, ο ρώσος ΥΠΕΞ χαρακτήρισε το ΝΑΤΟ «θεσμό του παρελθόντος». «Αυτό που τώρα απαιτείται (δήλωσε) είναι μια μετα-δυτική παγκόσμια τάξη». Δηλαδή, θέσεις που υποδηλώνουν την στρατηγική σύγκλιση Ρωσίας και ΗΠΑ. Επαρκής αιτιολογία θεωρείται η επερχόμενη και συνεχώς διευρυνόμενη και επί των δύο σκιά της Κίνας.
Στον αντίποδα αυτών των αιρετικών θέσεων, η γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel υπογράμμισε στο Μόναχο την σπουδαιότητα των διεθνών πολυμερών θεσμών, όπως η ΕΕ και ο ΟΗΕ. Σχετικά με το «America First» του αμερικανού προέδρου, αναρωτήθηκε αν στο μέλλον «θα μπορούμε να συνεργαζόμαστε ή θα οπισθοδρομήσουμε σε επαρχιακές πολιτικές ("parochial policies")»; Και πρόσφατα, μετά την συνάντηση των G-7 στην Σικελία, η γερμανίδα καγκελάριος προέβη στη βαρυσήμαντη δήλωση: «H ΕΕ δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται σε ΗΠΑ και Βρετανία. Πρέπει να πάρει τις τύχες της στα χέρια της».
Είναι έκδηλη πλέον η άρνηση της ευρωπαϊκής Δύσης να αποδεχθεί την επιβολή νέων ισορροπιών. Χαρακτηριστικά είναι και τα λόγια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Donald Tusk: «Η Ευρώπη απειλείται από όλες τις πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ''.
Συμπερασματικά, ο νέος αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη παράσχει, ευτυχώς ή δυστυχώς, αρκετό «υλικό» για συμπεράσματα γύρω από την επερχόμενη μετα-Trump παγκόσμια τάξη. Μέσα στο συγκεκριμένο παγκόσμιο κλίμα μιας μεγάλης αβεβαιότητας και ανησυχίας προκαλούνται όλοι οι δημιουργοί πολιτικής (decision makers), μεγάλοι αλλά και μικροί(!), να πάρουν έγκαιρα και νηφάλια μεγάλες εθνικές στρατηγικές αποφάσεις.
*Ο Δρ Παντελής Οικονόμου είναι πρώην επιθεωρητής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) για την μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
