Του Ιωάννη Λεοντακιανάκου*
Το Λονδίνο, την Παρασκευή, έχασε την δεύτερη προθεσμία για αποχώρησή του από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι αποδέχθηκε την δεύτερη παράταση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) από την ΕΕ μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2019 που της χορήγησαν οι ηγέτες των κρατών-μελών (κ-μ) της ΕΕ στις 10 Απριλίου.
Το ΗΒ, ωστόσο, θα δύναται να αποχωρήσει νωρίτερα από την νέα προθεσμία, εάν το Κοινοβούλιο του κατορθώσει να ομονοήσει σε μια συμφωνία. Η αναβολή σημαίνει ότι η Βρετανία προετοιμάζεται πλέον να συμμετάσχει στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που έχουν προγραμματισθεί για τις 23 – 26 Μαΐου.
Η αδυναμία του ΗΒ να εγκαταλείψει έγκαιρα την ΕΕ επηρεάζει ήδη τόσο την βρετανική όσο και την ευρωπαϊκή πολιτική.
Την ίδια ημέρα, που δεν συνέβη το Brexit (για δεύτερη φορά), ο Νάϊτζελ Φάρατζ, ο πρώην ηγέτης του Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UK Independence Party - UKIP), ξεκίνησε το νέο πολιτικό κίνημά του, το κόμμα Brexit.
Ο Φάρατζ, γνωστός για τον ευρωσκεπτικισμό και την εναντίωσή του στην νομισματική ένωση της Ευρώπης αλλά και για τις ρατσιστικές και αντισημιτικές του θέσεις, είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1999 και διακηρύσσει ότι το νέο κόμμα του θα στοχεύσει ψηφοφόρους σε όλο το πολιτικό φάσμα, οι οποίοι αισθάνονται ότι έχουν «προδοθεί» από την παρούσα πολιτική τάξη.
Ο Φάρατζ γνωρίζει ότι οι ευρωπαϊκές εκλογές έχουν αξιοσημείωτα χαμηλή προσέλευση, γεγονός που μπορεί να λειτουργήσει υπέρ των πιο ριζοσπαστικών πολιτικών που κυνηγούν την διαμαρτυρία. Το 2014, αυτό σήμαινε ότι το UKIP, ένα κόμμα χωρίς ενιαία έδρα στο κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου, έστειλε περισσότερους βουλευτές στις Βρυξέλλες από οποιοδήποτε άλλο βασικό κόμμα της χώρας. Σε αυτό ακριβώς «ποντάρει» ο Νάϊτζελ Φάρατζ και ελπίζει ότι ένας μεγάλος αριθμός βρετανών ευρωβουλευτών που θα σταλούν στο Ευρωκοινοβούλιο θα είναι ευρωσκεπτικιστές.
Η παράμετρος αυτή θα πρέπει να ανησυχεί την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο, ως πλήρες κράτος μέλος, θα έχει δικαιώματα ψήφου και θα είναι σε θέση να παρακωλύει ή να εμποδίζει τα σχέδια της ΕΕ όσο παραμένει εντός του «μπλοκ», με παράδειγμα την παρεμπόδιση κάθε προσπάθειας για αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ ή την εκλογή του νέου Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Επιπλέον, η αποτυχία της Βρετανίας να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω μιας συμφωνίας, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εγχώρια πολιτική στο ΗΒ. Μετά από τις άκαρπες προσπάθειες δύο ετών της Βρετανίδας Πρωθυπουργού να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις τόσο των σκληροπυρηνικών μελών του κόμματός της (υποστηρικτών ακόμα και ενός σκληρού Brexit) όσο και του συνεργαζόμενου Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος της Β. Ιρλανδίας με τα προτεινόμενα σχέδια της για το Brexit, εγκατέλειψε την προσπάθεια και άρχισε τις διαπραγματεύσεις με τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος της αντιπολίτευσης, Τζέρεμυ Κόρμπιν.
Η επίσημη θέση των Εργατικών για το Brexit είναι ότι το ΗΒ θα πρέπει να παραμείνει σε μια μόνιμη τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, γεγονός που δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τόσο στα σκληροπυρηνικά μέλη των Συντηρητικών όσο και στην ίδια την κυβέρνηση της Μέι. Παράλληλα, ικανός αριθμός ψηφοφόρων του Εργατικού Κόμματος θέλουν ο Κόρμπιν να πιέσει για ένα δεύτερο δημοψήφισμα, που σημαίνει ότι οι Εργατικοί θα εγκρίνουν τη συμφωνία της Μέι, υπό την προϋπόθεση ότι στη συνέχεια θα ακολουθήσει η διεξαγωγή μιας δημόσιας ψηφοφορίας που πρέπει να περιλαμβάνει την επιλογή της αφαίρεσης του Brexit εντελώς.
Λίγοι στο Λονδίνο αναμένουν ότι οι συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών θα οδηγήσουν σε μια συμφωνία. Η βρετανίδα πρωθυπουργός έχει ήδη αναγγείλει ότι εάν η συμφωνία της περάσει, θα παραιτηθεί, ενισχύοντας έτσι την πολιτική της κληρονομιά ως πρωθυπουργού που κατάφερε να βγάλει το ΗΒ από την ΕΕ. Ωστόσο, ο ηγέτης των Εργατικών έχει ξεκινήσει ήδη την καμπάνια για την ανάγκη προσφυγής στις κάλπες για εθνικές εκλογές και εκτιμάται ότι δεν θα κινδύνευε ξαφνικά την αξιοπιστία του με τη διάσωση μιας αδύναμης, Συντηρητικής κυβέρνησης τις τελευταίες μέρες της Μέι ως ηγέτη.
Ποιες είναι όμως οι πιθανές επιλογές, μετά και την δεύτερη παράταση; Οι συνεχιζόμενες συνομιλίες μεταξύ Κυβέρνησης και Εργατικών μπορούν να οδηγήσουν σε μια συμβιβαστική συμφωνία;
α. Εάν ΝΑΙ, τότε οι βουλευτές θα κληθούν να ψηφίσουν επί της συμβιβαστικής συμφωνίας.
(1) Εάν η συμβιβαστική συμφωνία υπερψηφισθεί, τότε το ΗΒ θα διαπραγματευθεί με την ΕΕ ένα σχέδιο αποχώρησης που θα βασίζεται στην ψηφισθείσα στο βρετανικό κοινοβούλιο συμβιβαστική συμφωνία και εφόσον οι δύο πλευρές (ΗΒ και ΕΕ) συμφωνήσουν, τότε η Βρετανία θα αποχωρήσει της ΕΕ το συντομότερο δυνατόν.
(2) Εάν η συμβιβαστική συμφωνία καταψηφισθεί, τότε «ο πλους συνεχίζεται σε αχαρτογράφητα ύδατα».
β. Εάν ΟΧΙ (οι συνομιλίες μεταξύ Κυβέρνησης και Εργατικών ναυαγήσουν), τότε οι βουλευτές θα κληθούν να ψηφίσουν επιλέγοντας μια πρόταση από ένα σύνολο πιθανών επιλογών.
(1) Εάν το βρετανικό κοινοβούλιο υπερψηφίσει μια από τις προτεινόμενες επιλογές, τότε έχουμε μια νέα συμβιβαστική συμφωνία και ακολουθείται η διαδικασία της υποπαραγράφου α(1).
(2) Εάν το βρετανικό κοινοβούλιο δεν καταλήξει σε υπερψήφιση μιας από τις προτεινόμενες πιθανές επιλογές, τότε το ερώτημα θα είναι αν ΗΒ θα συμμετάσχει στις εκλογές για το ευρωκοινοβούλιο. Τότε:
(α) Αν η Βρετανία αποφασίσει να μην συμμετάσχει στις ευρωεκλογές, το ΗΒ αποχωρεί της ΕΕ την 1η Ιουνίου 2019 χωρίς συμφωνία (σκληρό Brexit).
(β) Αν η Βρετανία αποφασίσει να συμμετάσχει στις ευρωεκλογές, οι πιθανές επιλογές συνοψίζονται στις ακόλουθες: 1/Υπερψήφιση του σχεδίου της συμφωνίας της Μέι, 2/Πλήρης επαναδιαπραγματευση για μια νέα συμφωνία αποχώρησης, 3/Νέο δημοψήφισμα για το Brexit, 4/Ματαίωση του Brexit, 5/Διακήρυξη εθνικών εκλογών, 6/Αποχώρηση με μη Συμφωνία (Σκληρό Brexit).
Η ΕΕ έδωσε στην Βρετανία μια χρονική παράταση, που μπορεί να θεωρηθεί ως ένας «φάρος ελπίδας» για μια καλύτερη λύση. Η ελπίδα έγκειται στην πιθανότητα κινητοποίησης των βρετανών ψηφοφόρων που επιθυμούν να αποτελούν μέρος μιας ενωμένης Ευρώπης και να έχουν λόγο στα διαλαμβανόμενα εντός αυτής. Στον αντίποδα, το ρίσκο για πιο «αιματηρές» αντιπαραθέσεις/μάχες στην διαδικασία αποχώρησης ενός μεγάλου παίκτη από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Σε αναμονή των εξελίξεων.
*Πηγές:
1/ Άρθρο με τίτλο «Brexit: Cross-party talks ''testing ideas'' says Lidington», στον ιστοχώρο του BBC NEWS, (https://www.bbc.com/news/uk-politics-47924023), στις 14.04.2019.
2/ Άρθρο με τίτλο «Brexit battles are about to get much bloodier», του Luke McGee, στον ιστοχώρο του CNN, (https://edition.cnn.com/2019/04/13/uk/brexit-luke-mcgee-analysis-intl-gbr/index.html), στις 14.04.2019.
*Ο Ιωάννης Λεοντακιανάκος είναι Αντιναύαρχος (ε.α.) Π.Ν., κάτοχος M.Sc. in Computer Science (Naval Postgraduate School, Monterey, CA, USA) και Μεταπτυχιακού Διπλώματος στη Ναυτική Επιστήμη και Στρατηγική (Σχολή Πολέμου Ναυτικού).
