Την ώρα που η ΕΕ παραπέμπει τις τελικές αποφάσεις για το Μεταναστευτικό στον Ιούνιο του 2024, οι απειλές από την χειμαζόμενη από εμφυλίους πολέμους, τζιχαντισμό και κλιματική κρίση Αφρική πολλαπλασιάζονται. Πληθαίνουν μάλιστα οι φωνές που καταγγέλλουν ότι η Ρωσία έχει ξεκινήσει έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Ευρώπης με εργαλειοποίηση και μαζική μεταφορά μεταναστών στο έδαφός της και με εκτελεστικό βραχίονα τον ιδιωτικό μισθοφορικό της Βάγκνερ. Η οποία αυξάνει την επιρροή της, την ώρα που ο ΟΗΕ και οι Ευρωπαίοι αποχωρούν.
Όπως καταγγέλλεται με έμφαση τις τελευταίες μέρες, η Βάγκνερ έχει έναν ειδικό ρόλο στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη, ως μέρος ενός σχεδίου υβριδικού πολέμου κατά των ευρωπαϊκών χωρών που στηρίζουν την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας. Στις 30 Ιουνίου έγινε γνωστό πως πάνω από δυο χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες έφτασαν στην Λαμπεντούζα μέσα 48 ώρες
Στις 13 Μαρτίου 2023, ο Ιταλός υπουργός Άμυνας, Γκουίντο Κροσέτο, κατηγόρησε την ρωσική εταιρεία μισθοφόρων Βάγκνερ πως διαδραματίζει ρόλο στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών από τις αφρικανικές ακτές, χρησιμοποιώντας την παρουσία της στην Αφρική. Όπως ανέφερε, η «ανεξέλεγκτη και συνεχής μετανάστευση έχει μετατραπεί σε μέσο για να χτυπηθούν οι πιο εκτεθειμένες για τις γεωστρατηγικές επιλογές τους χώρες».
Ανάλογη αναφορά έκανε και ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, που δήλωσε πως πολλοί μετανάστες φθάνουν στις ιταλικές ακτές «από ζώνες που ελέγχει ο όμιλος Βάγκνερ». Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της Βάγκνερ, Πριγκόζιν, με επιθετικό ύφος, απάντησε πως «δεν έχουμε ιδέα τι γίνεται με τη μεταναστευτική κρίση, δεν ασχολούμαστε μ’ αυτήν, έχουμε ένα σωρό δικά μας προβλήματα να λύσουμε», καλώντας τον κ. Κροσέτο «να ασχοληθεί με τα της χώρας του».
Πηγή: AP
Ένα καλά οργανωμένο σχέδιο
Η πραγματικότητα είναι πως οι 2.033 μετανάστες και πρόσφυγες έφθασαν μέσα σε δυο μέρες στην ιταλική νήσο Λαμπεντούζα με 46 σκάφη που είχαν ξεκινήσει από το Σφαξ της Τυνησίας και την Ζουάρα της Λιβύης. Οι άνθρωποι αυτοί κατάγονται από την Ερυθραία, την Γκάνα, το Τσαντ, το Σουδάν και την Αίγυπτο. Σύμφωνα με μαρτυρίες, κάποια από τα ναυάγια συνέβησαν στα χωρικά ύδατα της Τυνησίας, αλλά οι ναυαγοί συνέχισαν το ταξίδι τους αφού επιβιβάστηκαν σε άλλα πλοία – γεγονός που μαρτυρά ότι υπήρχε μια «ετοιμότητα» στην περιοχή ώστε το ταξίδι να συνεχιστεί.
Έτσι, στη Λαμπεντούζα, όπου η χωρητικότητα δεν ξεπερνά τα 400 άτομα, πλέον βρίσκονται πάνω από 3.000 άνθρωποι, με αποτέλεσμα η ιταλική κυβέρνηση να προχωρά συνεχώς σε επιχειρήσεις αποσυμφόρησης.
Σύμφωνα με το Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνούς Πολιτικής (ISPI), η εξέλιξη του Πριγκόζιν υπήρξε ραγδαία. Μέσα στα τέσσερα τελευταία χρόνια η εταιρία του έχει κερδίσει πάνω από 250 δις δολάρια, παρά τις δυτικές κυρώσεις. Απέκτησε ισχυρό στρατιωτικό, γεωπολιτικό και οικονομικό ρόλο και οι ιταλικές μυστικές υπηρεσίες πιστεύουν ότι η Βάγκνερ έχει βάλει την σφραγίδα της στην αύξηση των ροών από τη Λιβύη, όπου και εμφανίζει μια έντονη δραστηριοποίηση.
Σύμφωνα με τους Ιταλούς πράκτορες, οι Ρώσοι μισθοφόροι που ελέγχουν τα λιμάνια της Κυρηναϊκής είναι αυτοί που επιτρέπουν την αναχώρηση σκαφών με μετανάστες, τουλάχιστον όσον αφορά στο 30% των ανθρώπων που φτάνουν στην Ιταλία. Κάθε άλλο παρά τυχαία, το σκάφος που βούλιαξε στα διεθνή ύδατα στα ανοιχτά της Πύλου είχε περάσει από το Τομπρούκ, περιοχή που ελέγχεται από τη Βάγκνερ.
Έτσι έβαλαν πόδι στην Αφρική
Τον Μάιο του 2022, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στην ιταλική τηλεόραση Mediaset πως η Βάγκνερ είναι παρούσα στο Μάλι και τη Λιβύη σε «εμπορική βάση». Υπογραμμίζοντας πάντως ότι «δεν έχει καμία σχέση με το ρωσικό κράτος». Πρόσθεσε πως στη Λιβύη, «αυτή η ιδιωτική στρατιωτική εταιρία προσκλήθηκε από τις αρχές στο Τομπρούκ, όπου βρίσκεται το κοινοβούλιο. Είναι παρόντες εκεί σε εμπορική βάση, όπως και στο Μάλι».
Πλην όμως, στις 26 Ιουνίου, ο Λαβρόφ δήλωσε πως η Βάγκνερ θα συνεχίσει τις επιχειρήσεις της στο Μάλι και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Κατηγόρησε μάλιστα την Ευρώπη ότι μετά την απόφασή της να αποχωρήσει, ανάγκασε αυτές τις χώρες να στραφούν προς την Ρωσία και τη Βάγκνερ.
Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι έχει συμβεί το ακριβώς αντίθετο: Η Ρωσία ζήτησε από τους Αφρικανούς συμμάχους της να εκδιώξουν τους Ευρωπαίους, προκειμένου να επιβάλει την παρουσία της Βάγκνερ.
Δηλαδή, η ρωσική επιρροή στην Αφρική είναι τόσο μεγάλη, που διάφορα αφρικανικά καθεστώτα καλούν το ένα μετά το άλλο τις ευρωπαϊκές χώρες (που βρίσκονταν εκεί για να συμβάλουν στην καταπολέμηση της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας) να αποχωρήσουν, αφήνοντας χώρο για την Βάγκνερ.
Στις 28 Ιουνίου, το ρωσικό υπουργείο των Εξωτερικών ξεκαθάρισε πως οι αφρικανικές χώρες θα πρέπει να αποφασίσουν οι ίδιες αν θα συνεχίσουν την συνεργασία τους με την Βάγκνερ. Αλλά την ίδια ώρα, το Κρεμλίνο ανακοίνωνε πως οι «Ρώσοι σύμβουλοι» θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με τις δυνάμεις της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, αλλά «οι δουλειές της ρωσικής παραστρατιωτικής οργάνωσης Βάγκνερ στη χώρα αυτή είναι άλλο θέμα, είναι επαγγελματικές υποθέσεις της Βάγκνερ».
Με την διαφορά ότι ταυτόχρονα, ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον Πούτιν ότι η Βάγκνερ χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από το ρωσικό κράτος (86 δις ρούβλια, δηλ. 1 δις δολάρια) μεταξύ Μαΐου του 2022 και Μαΐου του 2023. Επομένως, έχουν χρηματοδοτηθεί και οι δραστηριότητες των παραστρατιωτικών της Βάγκνερ στην Αφρική.
Πηγή: AP
Έδιωξαν και τον ΟΗΕ
Η κατάσταση κατέστη ακόμη πιο ανησυχητική όταν, την περασμένη Παρασκευή, ο ΟΗΕ αποφάσισε να καταργήσει την ειρηνευτική του αποστολή στο Μάλι, μετά από δεκαετή συνεχή παρουσία σ’ αυτή τη χώρα. Δυο εβδομάδες νωρίτερα, η χούντα του Μάλι είχε ζητήσει από τον διεθνή οργανισμό να αποσύρει από το έδαφός της τα 13.000 στελέχη του.
Δεν έγιναν όλα ξαφνικά. Χρόνια τώρα το καθεστώς παρεμποδίζει το έργο της ειρηνευτικής αποστολής του ΟΗΕ, ενώ το 2021 ξεκίνησε την συνεργασία του με τη Βάγκνερ. Μετά ακριβώς από τα δίδυμα πραξικοπήματα του 2020 και του 2021!
Την ίδια ακριβώς ημέρα, την Παρασκευή 30 Ιουνίου, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Κίρμπι, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι οι ΗΠΑ έχουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η κυβέρνηση του Μάλι έχει καταβάλει περισσότερα από 200 εκατομμύρια δολάρια στην «Βάγκνερ» από τα τέλη του 2021.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ διατράνωσαν την ανησυχία τους για τον τρόπο με τον οποίο η Ρωσία προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την Αφρική, με μακρύ της χέρι την Βάγκνερ. Κατήγγειλαν μάλιστα τον Πριγκόζιν ότι έλαβε μέρος στην αποχώρηση των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ. Την ίδια μέρα, η Μόσχα επαναβεβαίωνε την δέσμευσή της να στηρίξει τον στρατό του Μάλι.
Μετανάστες και μέσω Λευκορωσίας
Την ίδια επίσης μέρα, οι Financial Times, αναφέρονταν στον κίνδυνο να μεταφέρει η Βάγκνερ μετανάστες από την Αφρική στην κεντρική και την ανατολική Ευρώπη μέσω Λευκορωσίας, χώρα που αποτελεί τον πιο πιστό σύμμαχο της Ρωσίας. Ως γνωστόν, μετά την μονοήμερη πορεία της προς την Μόσχα (στις 24 Ιουνίου), η Βάγκνερ έχει εγκατασταθεί στην Λευκορωσία. Η εφημερίδα επικαλέστηκε ως πηγή της τον Γιάτσεκ Σιεβιέρα, επικεφαλής του Γραφείου Εθνικής Ασφάλειας της Πολωνίας.
Επισήμως, η άποψη της ΕΕ είναι πως είτε εξαιτίας της Βάγκνερ είτε όχι, το πρόβλημα της μετανάστευσης από την Αφρική σχετίζεται με την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι χώρες προέλευσης. Μια κατάσταση που ενισχύεται από τις εμφύλιες συρράξεις, την παρουσία πολλών στρατών και φυσικά των παραστρατιωτικών. Ωστόσο, οι φωνές για κίνδυνο επέκτασης του υβριδικού πολέμου με εργαλειοποίηση μεταναστών από την Βάγκνερ πολλαπλασιάζονται.
Με επιχειρησιακή δράση και συμφέροντα σε όλον τον κόσμο, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν φαίνεται ότι διαπίστωσε πως έχει βουλιάξει στον βάλτο των ουκρανικών πεδίων των μαχών με αποτέλεσμα να αναλώνει δυνάμεις μακριά από τα χρυσοφόρα μέτωπά του.
Εδώ και αρκετό καιρό προσπαθούσε όπως όλα δείχνουν να πείσει την ρωσική ηγεσία να βρει μια πρόφαση και να ολοκληρώσει την λεγόμενη «στρατιωτική επιχείρηση». Ήλθε έτσι σε σύγκρουση με τον Ρώσο υπουργό Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, ο οποίος έπαψε να του στέλνει πολεμοφόδια, με αποτέλεσμα να προκληθούν μεγάλες απώλειες μεταξύ των μαχητών του.
Ο άνθρωπος που χάρισε στον Πούτιν το Ντονμπάς το 2014, αυτός που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή στην Ουκρανία, ο αυτουργός των εγκλημάτων της Μπούτσα, αποκάλυψε πρόσφατα πως όταν η Μόσχα ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία η κατάσταση στο Ντονμπάς δεν παρουσίαζε κάποια διαφορετική εξέλιξη, ούτε υπήρχε κάποια επιθετική συμπεριφορά του Κιέβου στην περιοχή, ούτε υπήρχαν επιθετικές κινήσεις εκ μέρους του ΝΑΤΟ. Επομένως ο μεγάλος εχθρός του, ο Σοϊγκού εξαπάτησε και τον Πούτιν και τη ρωσική κοινωνία.
Το βράδυ της 23ης Ιουνίου, με ένα μήνυμά του 30 λεπτών από το Telegram, ο Πριγκόζιν κατήγγειλε ανοιχτά το κατεστημένο της Μόσχας ότι είπε ψέματα για τα πραγματικά αίτια της εισβολής στην Ουκρανία και πως υπήρχε πεδίο διαπραγμάτευσης με τον Ζελένσκι και αποφυγής του πολέμου. «Ουδέν το σημαντικό συνέβη την παραμονή της 24ης Φεβρουαρίου», είπε. Πρόσθεσε μάλιστα πως ο Σοϊγκού οργάνωσε τον πόλεμο για να εξασφαλίσει για τον εαυτό του ένα δεύτερο παράσημο «Ήρωας της Ρωσίας».
Ως γνωστόν ο πρώην μάγειρας έχει από χρόνια εξελιχθεί σε αρχιμάγειρα της προπαγάνδας και μπορεί να αποκρυπτογραφήσει την προπαγάνδα του πολέμου.
Για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες ενός τόσο μακρόσυρτου πολέμου, χρειάστηκε να εντάξει στον ιδιωτικό στρατό του - μακρύ χέρι του ρωσικού ιμπεριαλισμού σε πολυάριθμα μέτωπα εκτός συνόρων - κρατούμενους από τις φυλακές της Ρωσίας, καθώς τα μέτωπα στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική παρέμεναν ανοιχτά.
Σε όλα τα θέατρα του πολέμου
Η αλήθεια είναι ότι ο Πριγκόζιν μεταφέρει τον στρατό του όπου υπάρχει οικονομικό συμφέρον. Γι’ αυτό και πρωτοστάτησε στη μάχη του Μπαχμούτ και της Σολεντάρ, όπου υπάρχουν ορυχεία αλατιού και γύψου. Επιπλέον, διαπίστωσε πως ήταν γελοίο να αιμορραγεί στα μέτωπα της Ουκρανίας και να έχει αποσπάσει την προσοχή του από την Αφρική, όπου και οι κερδοφόρες στρατιωτικές επιχειρήσεις του.
Ο μισθοφορικός στρατός Βάγκνερ ιδρύθηκε το 2013 από τον Ντμίτρι Ούτκιν, πρώην αξιωματικό της στρατιωτικής υπηρεσίας κατασκοπείας και των ειδικών δυνάμεων, ο οποίος έλαβε μέρος στους πολέμους της Τσετσενίας, όπου ο ιδιωτικός στρατός του απέκτησε την πρώτη του εμπειρία στο πεδίο. Για τον ιδιωτικό στρατό του επέλεξε την ονομασία Βάγκνερ, λόγω της αγάπης του για τον μεγάλο Γερμανό συνθέτη, που υπήρξε και ο αγαπημένος του Χίτλερ. Έκαναν το ντεμπούτο τους στην Κριμαία το 2014, λίγο μετά την επανάσταση της Πλατείας Μαϊντάν και την πτώση του φιλορωσικού καθεστώτος στο Κίεβο, το οποίο η Βάγκνερ υποστήριξε.
Η Βάγκνερ βρέθηκε αμέσως μετά σε όλα τα θέατρα του πολέμου. Στη Συρία προς υποστήριξη του Άσαντ, στη Λιβύη στο πλευρό του στρατηγού Χαφτάρ, στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία όπου τα μεγάλα αδαμαντωρυχεία, στο Μάλι όπου τα ορυχεία χρυσού, στη Βενεζουέλα, στη Μαδαγασκάρη, στη Σρι Λάνκα. Συνολικά σε 27 χώρες της υφηλίου.
Στη Συρία η παραστρατιωτική οργάνωση βρέθηκε για πρώτη φορά το 2015, μετά την έναρξη της ρωσικής επέμβασης στο πλευρό της Δαμασκού στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Πολεμούν κατά των ανταρτών και από το 2021 κατά του ISIS.
Στη Λιβύη βρίσκονται στην Κυρηναϊκή, στα ανατολικά, από το 2018 υποστηρίζοντας τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ στον εμφύλιο κατά της κυβέρνησης. Το 2019-2020 έλαβαν μέρος στην αποτυχημένη επίθεση κατά της πρωτεύουσας. Ο ΟΗΕ έχει καταγγείλει πως η Βάγκνερ παραβιάζει το εμπάργκο όπλων προς την Λιβύη.
Στο Μάλι, μία από τις βασικές χώρες διέλευσης των προερχόμενων από την υποσαχάρια περιοχή μεταναστών, βοήθησαν να σπάσει το 2022 η αντιτζιχαντιστική συμμαχία των χωρών του Σαχέλ (G5) που στήριζε το Παρίσι, προκαλώντας την αποχώρηση της Γαλλίας από τη χώρα. Αμέσως η στρατιωτική χούντα προσέγγισε πάλι την Ρωσία και η Βάγκνερ εγκαταστάθηκε εκεί για τα καλά, αναλαμβάνοντας τον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών. Κατηγορούνται για τον θάνατο πεντακοσίων αμάχων στη διάρκεια της αντιτζιχαντιστικής επιχείρησης στη Μουρά.
Η χούντα αρνήθηκε την παρουσία της Βάγκνερ και έκανε λόγο για Ρώσους εκπαιδευτές «ανεπτυγμένους στο πλαίσιο της διακρατικής συνεργασίας με τη Μόσχα», υποστηρίζοντας πως στη Μουρά σκοτώθηκαν αποκλειστικά και μόνο τζιχαντιστές και δεν υπήρχε κανένα θύμα μεταξύ των αμάχων. Αντίθετα, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον Ιβάν Μάσλοφ, επικεφαλής των μισθοφόρων της Βάγκνερ στο Μάλι, κατηγορώντας τη Βάγκνερ πως επιδιώκει να χρησιμοποιήσει το Μάλι ως ενδιάμεσο για να φθάσουν όπλα στους μαχητές της στην Ουκρανία.
Πηγή: AP
Πέφτουν όλοι στα χέρια της Βάγκνερ
Στο μεταξύ, η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Δανία) εγκατέλειψαν την Αφρική, καθώς το φιλορωσικό αίσθημα ενισχυόταν και οι δυτικοί κρίθηκαν ανεπιθύμητοι.
Ίδια τακτική έχουν Ρωσία και Βάγκνερ ακολουθήσει και στην Μπουρκίνα Φάσο με τα τρία πραξικοπήματα σε δύο χρόνια. Τον Δεκέμβριο 2022, ο πρόεδρος της Γκάνας Νάνα Ακούφο-Αντό δήλωσε ότι το στρατιωτικό καθεστώς στη γειτονική Μπουρκίνα Φάσο έχει πλέον καταλήξει σε «διευθέτηση» με τη ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Βάγκνερ. Και πως «οι Ρώσοι μισθοφόροι βρίσκονται στα βόρεια σύνορα» της χώρας του, κάτι «ιδιαίτερα ανησυχητικό».
«Η Μπουρκίνα Φάσο έχει πλέον καταλήξει σε διευθέτηση προκειμένου να προσλάβει δυνάμεις της Βάγκνερ. Πιστεύω πως ορυχείο στο νότιο τμήμα της χώρας δόθηκε (στη Βάγκνερ) ως αμοιβή για τις υπηρεσίες της», είπε ο κ. Ακούφο-Αντό κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου στις ΗΠΑ με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν.
Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία οι παραστρατιωτικοί της Βάγκνερ συνδέονται με την δολοφονία, το 2018, τριών Ρώσων δημοσιογράφων (Orkhan Dzhemal, Alexander Rastorguyev και Kirill Radchenko), που ακριβώς ερευνούσαν την παρουσία των μισθοφόρων στη χώρα. Εδώ να σημειώσουμε ότι η χώρα αυτή βρέθηκε στον αριθμό 101 της Λίστας των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα, όταν η Ελλάδα βρισκόταν στη θέση 108!
Η χώρα μαστίζεται από τον εμφύλιο πόλεμο από το 2013. Ο πρόεδρος Φοστάν Αρκάνζ Τουαντερά κάλεσε στα τέλη του 2020 τη Μόσχα να σώσει τον στρατό του και να τον βοηθήσει να απωθήσει επίθεση των ανταρτών που απειλούσε το καθεστώς του.
Εκατοντάδες Ρώσοι παραστρατιωτικοί, «μισθοφόροι» της ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Βάγκνερ, σύμφωνα με τον ΟΗΕ και δυτικές κυβερνήσεις, στάλθηκαν στη χώρα για να ενισχύσουν τις δυνάμεις που βρίσκονταν ήδη εκεί και υποστήριζαν την κυβέρνησή της από το 2018. Η Δύση κατηγορεί την Βάγκνερ για εγκλήματα κατά αμάχων, κάτι με το οποίο συμφωνεί και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Με χρυσό, ουράνιο και διαμάντια
Το 2017 η Βάγκνερ έφθασε στο Σουδάν για να υποστηρίξει τις δυνάμεις του τότε προέδρου Ομάρ αλ-Μπασίρ κατά του Νοτίου Σουδάν και για την προστασία των ορυχείων χρυσού, ουρανίου και διαμαντιών. Την επόμενη χρονιά έφθασαν στο Νταρφούρ για να εκπαιδεύσουν τους στρατιωτικούς και πρόσφεραν βοήθεια στην κυβέρνηση να καταστείλει τις διαδηλώσεις που τελικά οδήγησαν, το 2019, στην ανατροπή του Μπασίρ. Ακολούθησαν δύο χρόνια μεγάλης αναταραχής και ακυβερνησίας και τελικά ο αρχηγός του Στρατού, ο στρατηγός Αμπντέλ Φάταχ αλ-Μπουρχάν προχώρησε σε πραξικόπημα. Στην εξουσία βρέθηκε μια χούντα με τον ίδιο αρχηγό και με αναπληρωτή του τον στρατηγό Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκλο, γνωστό ως Χεμέτι, αρχηγό των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Ο Χεμέτι έγινε πάμπλουτος εξάγοντας χρυσό από παράνομα ορυχεία και πλέον μπορεί να συντηρεί τον αποτελούμενο από 100.000 άνδρες ιδιωτικό στρατό του.
Στις 23 Φεβρουαρίου 2022, μια ημέρα πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο επικεφαλής των παραστρατιωτικών Χεμέτι βρέθηκε την Μόσχα για… οκταήμερη επίσκεψη. Είναι σαφές ότι η Μόσχα ήθελε να συνεχιστεί η συνεργασία, καθώς εδώ και χρόνια ρωσικές εταιρίες εκμεταλλεύονται τα χρυσωρυχεία του Σουδάν. Κυρίως με την συνδρομή των παραστρατιωτικών δυνάμεων.
Παρά τις προσπάθειές της, η Δύση δεν μπόρεσε να αποσπάσει το Σουδάν από την αγκαλιά της Ρωσίας που επιθυμεί την δημιουργία μιας ρωσικής βάσης στην Ερυθρά Θάλασσα.
Η Βάγκνερ είχε ήδη αναπτυχθεί γύρω από τα χρυσωρυχεία του Σουδάν από το 2017, μετά την συνάντηση του Μπασίρ με τον Πούτιν. Οι δυο τους είχαν τότε υπογράψει συμφωνίες για τον χρυσό και είχαν διαπραγματευτεί την κατασκευή μιας ρωσικής ναυτικής βάσης στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας, η οποία ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2020.
Έχουν δηλαδή ενεργό ρόλο στον τρίτο εμφύλιο της χώρας και εκπροσωπούν διαχρονικά τα συμφέροντα της Μόσχας στην περιοχή. Κάθε άλλο παρά τυχαία, το Σουδάν έγινε μία από τις 35 χώρες που απείχαν από την ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με θέμα την καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Επιπλέον, δεκαέξι από αυτές τις χώρες βρίσκονται στην Αφρική, ενώ η Ερυθραία καταψήφισε.
Στο Σουδάν, η Βάγκνερ φέρεται να δραστηριοποιείται μέσω της M Invest του Πριγκόζιν και της θυγατρικής της Meroe Gold, που εγκαταστάθηκε στη χώρα το 2017. Συνεργάζεται επίσης με την εταιρεία Aswar, που ελέγχεται από τις σουδανικές μυστικές υπηρεσίες.
Η ομάδα δημοσιογράφων Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) υποστηρίζει πως βρήκε αποδείξεις ότι συνήφθη συμβόλαιο ανάμεσα στην Meroe Gold και την Aswar. Η ρωσική εταιρεία εξάλλου εξαιρέθηκε το 2018 από το φόρο 30% που επιβάλλεται δυνάμει της νομοθεσίας του Σουδάν σε εταιρείες του τομέα της εξόρυξης χρυσού.
Δεν είναι μόνο ο χρυσός. Η Βάγκνερ λαμβάνει μέρος και σε εκστρατείες παραπληροφόρησης και δημιουργίας τρολ στο διαδίκτυο. Αλλά ο Ρώσος υπουργός των Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε τον Απρίλιο πως η Βάγκνερ είναι ιδιωτική εταιρία και το Σουδάν «έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες της, εφόσον το επιθυμεί».
Το μοιραίο κενό της θητείας Τραμπ
Η Ρωσία, που βρέθηκε στην Αφρική δια της Βάγκνερ, αξιοποίησε το κενό που είχε δημιουργήσει η Ουάσιγκτον επί Τραμπ, που είχε εγκαταλείψει την Αφρική. Έτσι, η Μόσχα έσπευσε να υπογράψει στρατιωτικές συμφωνίες με είκοσι αφρικανικές χώρες. Οι χώρες αυτές απέκτησαν έτσι την σιγουριά ότι θα έχουν όποτε θέλουν όπλα και την συνδρομή της Βάγκνερ. Και όταν θέλουν να επικρατήσουν στις «εκλογές», καλούν την ρωσική «Ερευνητική Υπηρεσία Διαδικτύου», με την βοήθεια της οποίας χειραγωγείται η ψήφος των πολιτών!
Κάτι ανάλογο φαίνεται ότι συνέβη στη Λευκορωσία, τον Αύγουστο του 2020, στις προεδρικές εκλογές. Είχαν τότε συλληφθεί 33 Ρώσοι «μαχητές της Ιδιωτικής Στρατιωτικής Εταιρείας Βάγκνερ, οι οποίοι έφθασαν στην χώρα με σκοπό να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση κατά την διάρκεια των εκλογών».
Ο Πούτιν αρνήθηκε τις κατηγορίες και είπε (ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο «Ρωσία-24») πως επρόκειτο για ενέργεια των μυστικών υπηρεσιών της Ουκρανίας και των ΗΠΑ. Και πως χρησιμοποιήθηκαν τα στελέχη της Βάγκνερ για «σκοτεινούς σκοπούς», ενώ «έπρεπε να αναχωρήσουν με προορισμό τρίτες χώρες, στην Λατινική Αμερική, στην Μέση Ανατολή, για εντελώς νόμιμες δραστηριότητες. Η αλήθεια είναι ότι τους κουβάλησαν στο έδαφος της Λευκορωσίας και τους παρουσίασαν ως μια δύναμη κρούσεως που θα αποσταθεροποιούσε την κατάσταση κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, κάτι που δεν ανταποκρινόταν καθόλου στην πραγματικότητα».
Στην πραγματικότητα, ο Πούτιν έστειλε μέσω Βάγκνερ το μήνυμα στον Λουκασένκο ότι για να παραμείνει πρόεδρος, πρέπει να παραμείνει στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας.
Φορτώνουν στη Βάγκνερ τα εγκλήματα πολέμου
Οι μισθοφόροι της Βάγκνερ, με μισθούς πενταπλάσιους από αυτούς των Ρώσων στρατιωτικών, έχουν κατηγορηθεί για δολοφονίες, βασανιστήρια, βιασμούς και συνοπτικές εξωδικαστικές εκτελέσεις.
Επισήμως η Βαγκνερ δεν ανήκει στο ρωσικό στρατιωτικό σύστημα και στη ρωσική κρατική δομή. Χρησιμοποιείται ακριβώς για να μην κατηγορείται η Μόσχα για εγκλήματα πολέμου. Είναι τέτοια η νομική μορφή των μισθοφορικών στρατών που δεν μπορούν να κατηγορηθούν για τις πράξεις τους οι χώρες με τις οποίες συνεργάζονται. Αυτός είναι και ο λόγος που η Μόσχα επιμένει να μιλά για «εμπορικές» δραστηριότητες και αρνείται οποιαδήποτε επίσημη σχέση με τον ιδιωτικό αυτό στρατό.
Στα γεγονότα της Κριμαίας, το 2014, ο Πούτιν το είχε περιγράψει με ακρίβεια: «Μια ομάδα ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών θα ήταν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την επίτευξη εθνικών στόχων χωρίς να εμπλέκεται άμεσα το ρωσικό κράτος».
Επισήμως ωστόσο αρνείται πεισματικά οποιαδήποτε σχέση. Γι’ αυτό και όσοι μισθοφόροι σκοτώνονται εκτός ρωσικής επικράτειας δεν επαναπατρίζονται για την ταφή. Αλλά το BBC αποκάλυψε πως για την μετακίνησή τους χρησιμοποιούνται τα μέσα του επίσημου στρατού.
Πάντως, χρησιμοποιούνται για επικίνδυνες ή μυστικές αποστολές και ως μισθοφόροι είναι περισσότερο αναλώσιμοι, καθώς πηγαίνουν στα μέτωπα εθελοντικά. Επιπλέον η ηλικία τους φθάνει και τα 50 χρόνια.
Δημιούργημα, όπως πιστεύεται της FSB, διαδόχου της Κα Γκε Μπε, η Βάγκνερ, παρά το ιδιόρρυθμο καθεστώς της, εγκαινίασε, τον Νοέμβριο του 2022, το πρώτο της επίσημο αρχηγείο επί ρωσικού εδάφους, στην Αγία Πετρούπολη. Και με καθυστέρηση οκτώ χρόνων ο Πριγκόζιν παραδέχθηκε ότι είναι ο αρχηγός της. Παράλληλα, προσπάθησε να απενοχοποιηθεί έναντι της Δύσης, καλώντας με επιστολή του τις ΗΠΑ να του απαντήσουν ποια είναι τα εγκλήματα πολέμου που έχει διαπράξει.
Πηγή: AP
Θάνατος στην Ουκρανία με χαρτονομίσματα από το Μάλι!
Κατά τον Λευκό Οίκο, η Βάγκνερ έχει χάσει στην Ουκρανία 30.000 άνδρες - το 90% πρώην κατάδικοι.
Την ίδια ώρα, ακριβώς επειδή ο πόλεμος στην Ουκρανία τράβηξε σε μάκρος, χρειάστηκε να στρατολογήσει Σύρους που ήταν ήδη στρατολογημένοι από τον Χαφτάρ στη Λιβύη, καθώς και μισθοφόρους από το Μάλι. Τους μετέφερε στη Ρωσία και από εκεί στο μέτωπο της Ουκρανίας. Τους υποσχέθηκαν καλό μισθό, αλλά δεν τους ενημέρωσαν για τις κακές καιρικές συνθήκες, στις οποίες δεν ήταν συνηθισμένοι. Δεν είναι τυχαίο ότι σκοτώθηκαν πολλοί από αυτούς τους μισθοφόρους. Οι Ουκρανοί στρατιώτες έκπληκτοι έβρισκαν συριακά, αμερικανικά και χαρτονομίσματα του Μάλι στις τσέπες των νεκρών στρατιωτών.
Ήδη τον Μάρτιο του 2022 το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων είχε καταγγείλει πως η Ρωσία είχε καταρτίσει καταλόγους 40.000 μαχητών του συριακού στρατού και των συμμαχικών του πολιτοφυλακών, προκειμένου να αναπτυχθούν στην Ουκρανία. Όπως έγινε γνωστό, Ρώσοι αξιωματικοί, σε συντονισμό με τον συριακό στρατό και συμμαχικές του πολιτοφυλακές, είχαν ανοίξει γραφεία στρατολόγησης στις ζώνες που ελέγχονται από το καθεστώς του Δαμασκού.
Στις 11 Μαρτίου 2022 το Κρεμλίνο είχε ανακοινώσει ότι οι εθελοντές, περιλαμβανομένων αυτών που φθάνουν από τη Συρία, είναι ευπρόσδεκτοι για να πολεμήσουν στο πλευρό του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.
Σε μια χώρα όπου οι στρατιώτες κερδίζουν από 13 ως 32 ευρώ το μήνα, η Ρωσία τους υποσχόταν έναν μισθό 1.100 δολαρίων (1.000 ευρώ) για να πολεμήσουν στην Ουκρανία. Ο σχεδιασμός ήταν 18.000 μαχητές να ενταχθούν στον στρατό της Βάγκνερ. Ανάλογοι μισθοί δόθηκαν και στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Τον Δεκέμβριο του 2022, το μακρύ χέρι του Πούτιν έφθασε μέσω Βάγκνερ και στα Βαλκάνια, στις ταραχές μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου. Οι Κοσοβάροι κατήγγειλαν ότι τα οδοφράγματα που έστησαν οι Σέρβοι στο βόρειο τμήμα της πόλης Μιτροβίτσα, τοποθετήθηκαν από «ανθρώπους με σκούρες στολές, κοντοκουρεμένους και με γένια. Είναι οδοφράγματα Βάγκνερ».
Η αλήθεια είναι ότι η Βάγκνερ έχει αναπτυχθεί σε πολλά επίπεδα. Πέρα από το στρατιωτικό, η μεγάλη ειδίκευσή της είναι ο υβριδικός πόλεμος, που περιλαμβάνει την προπαγάνδα, την παραπληροφόρηση και τον οικονομικό εκβιασμό. Για παράδειγμα, τον Μάρτιο του 2022, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κυκλοφόρησε την «είδηση» ότι 400 πράκτορές της βρίσκονται στην Ουκρανία με σκοπό να σκοτώσουν τον Ζελένσκι.
Υβριδικός πόλεμος μέσω παναφρικανισμού
Αλλά εκεί που έχει γίνει η καλύτερη δουλειά για λογαριασμό της Ρωσίας είναι η Αφρική. Πιστεύεται ότι οι προπαγανδιστές της Βάγκνερ δημιούργησαν και ενίσχυσαν το αφήγημα ενός παναφρικανισμού υποστηριζόμενου από την Ρωσία που, σύμφωνα με την κρατούσα προπαγάνδα, «δεν έχει αποικιοκρατικό αίμα στα χέρια της». Η ρωσική επιρροή είναι ξεκάθαρη στις υποσαχάριες χώρες και έχουν επηρεαστεί τόσο οι κυβερνήσεις, όσο και οι αντιπολιτεύσεις. Οι εκπρόσωποι της ριζοσπαστικής αριστεράς είναι οι πιο θερμοί υποστηρικτές του Πούτιν. Επαγγέλλονται μια νέα παγκόσμια τάξη, διακηρύσσουν ότι μάχονται τον ιμπεριαλισμό και δηλώνουν πως οι λαοί της Αφρικής έχουν κουραστεί να παίρνουν εντολές από τις ΗΠΑ και τη Δύση.
Ερευνητές αναφέρουν πως το YouTube έχει γεμίσει φιλορωσικά κανάλια με αποσταθεροποιητική ρητορική, που αποσκοπεί στην δημιουργία χάσματος ανάμεσα στη Δύση και την Αφρική, εξυπηρετώντας τα ρωσικά συμφέροντα. Αυτό οδηγεί σε μεγάλες συγκεντρώσεις στις πρωτεύουσες των αφρικανικών χωρών με τους διαδηλωτές να ανεμίζουν ρωσικές σημαίες.
Στο Καμερούν, το «παναφρικανικό» τηλεοπτικό δίκτυο Afrique Media παρουσιάζει τακτικά απόψεις υπέρ του Κρεμλίνου.
Η αγγλόφωνη Αφρική δεν αποτελεί εξαίρεση. Το 2016, Τανζανία και Ρωσία υπέγραψαν μια συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας που περιλάμβανε την εκπαίδευση Αφρικανών στρατιωτών σε ρωσικές ακαδημίες.
Στην Ουγκάντα, ο γιος του προέδρου Μουσεβένι, στρατηγός Μουχούζι Καϊνερουγκάμπα, δεν χάνει ευκαιρία να δηλώνει την υποστήριξή του στον Πούτιν.
Στην Αφρική η κυρίαρχη άποψη κλίνει υπέρ της στρατιωτικής υπεροχής της Ρωσίας, που, όπως είπαμε, κάλυψε αμέσως το κενό που άφησε η διοίκηση Τραμπ.
Στις 20 Ιανουαρίου 2023, οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν την Βάγκνερ «διεθνή εγκληματική οργάνωση», αλλά φαίνεται πως ήταν πλέον αργά.
Στο μεταξύ, βέβαια, επιδεινώθηκαν οι σχέσεις Πριγκόζιν – Σοϊγκού. Στις 11 Ιουνίου, ο αρχηγός της Βάγκνερ ανακοίνωσε ότι δεν θα υπογράφει πλέον συμβόλαια συνεργασίας με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας. Αυτή ήταν η απάντηση στην ανακοίνωση του υπουργείου σύμφωνα με την οποία ο Σοϊγκού έδωσε εντολή σε όλα τα «αποσπάσματα εθελοντών» να υπογράψουν συμβάσεις με το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας μέχρι το τέλος του μήνα. Επισήμως για να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα του ρωσικού στρατού. Αλλά στην ουσία για να τεθεί υπό έλεγχο η Βάγκνερ που είχε αποκτήσει τεράστια επιρροή, εξουσία και χρήμα.
Πηγή: AP
Η προπαγάνδα και ο επώνυμος μαχητής
Νωρίτερα, στις 24 Απριλίου, είχε ανακοινωθεί πως ο γιος του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Ντίμτρι Πεσκόφ, Νικολάι, έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις στην Ουκρανία μέσα από τις τάξεις της Βάγκνερ. Ο Πριγκόζιν δήλωσε πως ο Νικολάι Πεσκόφ, 33 ετών, υπηρέτησε «με θάρρος και ηρωισμό» επί έξι μήνες στην ανατολική Ουκρανία, μυστικά, με ψευδώνυμο, χρησιμοποιώντας το σύστημα πολλαπλών εκτοξευτήρων ρουκετών «Ouragan» των δυνάμεων της Βάγκνερ.
Δεν ήταν ο μόνος. Η Βάγκνερ γέμισε όλες τις μεγάλες ρωσικές πόλεις με γιγαντοαφίσες καλώντας τους νέους να ενταχθούν στις τάξεις της, ενώ τις πληρωμένες διαφημίσεις της εν λόγω εταιρείας μισθοφόρων στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης Vkontakte (αντίστοιχο του Facebook), τις είδαν οι χρήστες 13,5 εκατομμύρια φορές.
Άφθονο χρήμα, ανελέητη προπαγάνδα, σαπιοκάραβα γεμάτα μετανάστες με προορισμό την Ευρώπη. Η Ρωσία, μέσω Βάγκνερ, έχει κυριαρχήσει στη μαύρη ήπειρο και έχει βάλει στο στόχαστρό της τη γηραιά, που ακόμη συζητά την παροχή βοήθειας στις χώρες που… έχει εγκαταλείψει.
Όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι το Σαχέλ είναι πολύ κοντά. Κι’ ας μας έλεγε ο κ. Τσίπρας ότι… «το Σαχέλ είναι μακριά»…
*H Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
