Η Δημοκρατία του Κρουσόβου ήταν το αποτέλεσμα της εξέγερσης του Ίλιντεν. Είναι προφανής ο αλυτρωτικός χαρακτήρας της και ο λόγος που αποτελεί ορόσημο του «μακεδονικού» αλυτρωτισμού και εθνικισμού. Και αυτό ακριβώς το γεγονός αποδέχεται η ελληνική κυβέρνηση ως βασικό στοιχείο της… νέας ονομασίας της ΠΓΔΜ, στην οποία μάλιστα θα έχει και την ελληνική υπογραφή.
Και μόνο το γεγονός πως η ελληνική κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα εμφανίζεται να συζητά αυτό το όνομα εγείρει πολλά ερωτήματα. Κυρίως, δε, κατά πόσο οφείλεται η συνέχιση της συζήτησης σε έλλειψη ιστορικής γνώσης (αν και θα ήταν αρκετή μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο) ή σε άλλους λόγους. Το άγχος που δείχνει η ελληνική πλευρά να κλείσει το ζήτημα με τα Σκόπια εγείρει ερωτήματα.
Ιδού τι αναφέρει αναλυτικά η Διακήρυξη του Κρουσόβου
Σλόμποντα ϊλι σμ'ρτ (Ελευθερία η θάνατος)
Πρόσκληση προς τον τουρκικό λαό της Επαναστατικής Περιφερείας Κρουσόβου
Ανωτάτη Διοίκηση των Επαναστατών του Κρουσόβου, Ιλιντεν 1903
Αδέρφια, συμπατριώτες και αγαπημένοι γείτονες.
Εμείς, οι αιώνιοι γείτονες σας, φίλοι και γνωστοί από τ' ωραίο Κρούσοβο και τα πανέμορφα χωριά του, επειδή δεν μπορούσαμε πια να υποφέρουμε την τυραννία των διψασμένων για αίμα και πεινασμένων για ανθρώπινο κρέας μουρτάτηδων πού έχουν σκοπό να μας οδηγήσουν στην αλληλοσφαγή και να μας εξωθήσουν στη ζητιανιά και την αγαπημένη μας και πλούσια γη της Μακεδονίας να μετατρέψουν σε έρημο, σήμερα σηκώσαμε κεφάλι και, χωρίς διακρίσεις θρησκείας, εθνικότητας, φύλου και πεποιθήσεων, αποφασίσαμε να προστατευτούμε από τους δικούς σας και δικούς μας εχθρούς και να κερδίσουμε την ελευθερία.
Ξέρετε πολύ καλά πώς δεν είμαστε κακοί και καταλαβαίνετε πώς απ' τα πολλά βάσανα βάλαμε το κεφάλι στον τορβά για να ζήσουμε ανθρώπινα η να πεθάνουμε παλικαρίσια. Επειδή πάππου προς πάππου συμβιώνουμε σε τούτη δω τη γης, σας έχουμε σαν δικούς μας και θέλουμε ως το τέλος να μείνετε δικοί μας.
Δεν πήραμε τα όπλα εναντίον σας – αυτό θα ήταν ντροπή για μας. Δεν σηκώσαμε τα όπλα εναντίον του ειρηνικού, εργατικού και τίμιου τούρκικου λαού πού τρέφεται σαν κι εμάς απ' τον ματωμένο ιδρώτα του – αυτός ο λαός είναι αδέλφια μας και μ' αυτόν το λαό ζήσαμε και θέλουμε να ζούμε μαζί.
Δεν βγήκαμε να σφάξουμε, να λεηλατήσουμε, να κάψουμε και να κλέψουμε -μας φτάνουν οι βιαιοπραγίες των αναρίθμητων ντερεμπέηδων πάνω στη φτωχιά και ματωμένη Μακεδονία μας. Δε βγήκαμε να εκχριστιανίσουμε και να ατιμάσουμε τις μάνες και τις αδελφές σας, τις γυναίκες και τις κόρες σας: πρέπει να ξέρετε οτι ή περιουσία σας, ή ζωή σας, ή πίστη και η τιμή σας είναι για μας τόσο σεβαστές όσο σεβαστές είναι και οι δικές μας. Απεναντίας, πήραμε τα όπλα για να διαφυλάξουμε την περιουσία, την πίστη και την τιμή σας.
Δεν είμαστε μουρτάτες [άρνησίθρησκοι], δεν είμαστε ληστές – είμαστε επαναστάτες πού δώσαμε όρκο να πεθάνουμε για το δίκιο και την ελευθερία.
Αγωνιζόμαστε και θα αγωνιζόμαστε εναντίον των μουρτάτηδων καί των ληστών, εναντίου των τυράννων και των παρανόμων, εναντίον των βιαστών της τιμής μας και της πίστης μας και εναντίον των εκμεταλλευτών του ίδρωτα και του μόχθου μας. Από μας κι από τα χωριά μας να μη φοβάστε – σε κανέναν σας δεν θα προξενήσουμε ζημιές.
Εμείς, όχι μόνο σας θεωρούμε αδέλφια μας, αλλά και σας συμπονούμε σαν αδέλφια μας, επειδή καταλαβαίνουμε ότι και σεις είστε σκλάβοι σαν κι εμάς, σκλάβοι της αυτοκρατορίας και των μπέηδων της, των αφεντάδων και των πασσάδων της, δούλοι των πλούσιων και ισχυρών, των εκβιαστών και των τυράννων, εκείνων που πυρπόλησαν την αυτοκρατορία απ' τις τέσσερις μεριές και μας ανάγκασαν να ξεσηκωθούμε για το δίκιο, την ελευθερία και για ανθρώπινη ζωή.
Για δίκιο – ελευθερία – ανθρώπινη ζωή σας καλούμε και σας να 'ρθήτε και ν' αγωνιστούμε μαζί.
Ελάτε κοντά μας, αδέλφια μουσουλμάνοι για να πολεμήσουμε τους εχθρούς σας και εχθρούς μας. Ελάτε κάτω από την σημαία της “Αυτόνομης Μακεδονίας”! Ή Μακεδονία είναι ή κοινή μας μάννα και φωνάζει για βοήθεια.
Ελάτε να συντρίψουμε τις αλυσίδες της δουλείας για να γλιτώσουμε από τα βάσανα και τα μαρτύρια και να στεγνώσουμε τους ποταμούς αίματος και δακρύων.
Ελάτε κοντά μας, αδέλφια να ενώσουμε τις καρδιές και τις ψυχές και να σωθούμε ώστε να ζήσουμε ειρηνικά, και τα παιδιά και εγγόνια μας να δουλέψουν ήσυχα και να προκόψουν.
Αγαπημένοι μας γείτονες. Καταλαβαίνουμε ότι εσείς, Τούρκοι και Αλβανοί Μουσουλμάνοι, νομίζετε πώς ή Αυτοκρατορία είναι δική σας και πώς δεν είστε δούλοι, επειδή στην οθωμανική σημαία δεν υπάρχει σταυρός αλλά ημισέληνος. Ότι αυτό είναι λάθος σύντομα θα το νοιώσετε και θα το καταλάβετε. “Αν όμως σας είναι δυσάρεστο να 'ρθετε μαζί μας και να εκδηλωθείτε εναντίον της Αυτοκρατορικής τυραννίας, εμείς τ' αδέρφια σας σε πατρίδα και βάσανα δεν θα σας πειράξουμε και δεν θα σας μισήσουμε.
Εμείς μόνοι μας θα αγωνιστούμε και για μας και για σας, και αν είναι αναγκαίο θα πεθάνουμε μέχρις ενός κάτω από την σημαία για την δική μας και την δική σας ελευθερία και για το δικό μας και το δικό σας δίκιο.
«Ελευθερία ή θάνατος» γράφει στα μέτωπα μας και στην ματωμένη σημαία μας. Σηκώσαμε αυτήν την σημαία και δεν υπάρχει επιστροφή.
“Αν και σεις μας θεωρείτε αδέλφια σας και θέλετε το καλό μας, αν λογαριάζετε πάλι να ζήσετε μαζί μας όπως έχετε ζήσει μέχρι τώρα, και αν είστε πιστοί και άξιοι γιοι της μάνας Μακεδονίας, μπορείτε να μας βοηθήσετε μόνον μ' έναν τρόπο – και αυτή είναι ή μεγάλη βοήθεια: να μην ενωθείτε με τους εχθρούς, να μην έλθετε με όπλα εναντίον μας και να μην βιαιοπραγήσετε στα χριστιανικά χωριά.
– Ο Θεός ας ευλόγηση τον ιερό αγώνα για το δίκιο και την ελευθερία.
– Ζήτω οι αγωνιστές της ελευθερίας και όλα τα τίμια και καλά τέκνα της Μακεδονίας.
– Ζήτω! Για μια Αυτόνομη Μακεδονία
Αναδημοσίευση στο Περιοδικό ΖΟΡΑ αρ. τεύχους 8, σελ. 23, Ιούλιος 1995
