Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Ενώ στις ευρωπαϊκές χώρες εντείνονται τα μέτρα ασφαλείας και οι αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, οι στρατιωτικές εξελίξεις στα πεδία των μαχών Συρίας και Ιράκ καταδεικνύουν την υποχώρηση των δυνάμεων του «Ισλαμικού Κράτους». Αυτή η εξέλιξη ίσως και να «εξηγεί» μερικώς και την πρόσφατη αύξηση του αριθμού των τυφλών τρομοκρατικών κτυπημάτων σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή. Ιστορικά αποδεικνύεται ότι η αποδυνάμωση εξτρεμιστικών οργανώσεων συνοδεύεται από έξαρση τυφλών πληγμάτων ως μια ύστατη προσπάθεια προβολής ισχύος και κατατρομοκράτησης.
Στο μέτωπο της Συρίας, τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων αναφέρουν τη μερική ανακατάληψη της Παλμύρας από τα κυβερνητικά στρατεύματα. Η ιστορική πόλη καταλήφθηκε από τις δυνάμεις του «Ισλαμικού Κράτους» την άνοιξη του 2015 και έγινε γνωστή από τις καταστροφές που επέφεραν οι τζιχαντιστές στις αρχαιότητες της περιοχής. Η πόλη διαθέτει και στρατηγική σημασία καθώς βρίσκεται στο μέσο του κεντρικού οδικού άξονα που συνδέει τη Δαμασκό με την, εδώ και δύο χρόνια πολιορκούμενη από τους τζιχαντιστές, πόλη της Dayr al Zawr στο ανατολικό τμήμα της Συρίας. Η πρωτόγνωρη προέλαση του συριακού στρατού, για σχεδόν 100 χιλιόμετρα ανατολικά, υπήρξε αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης υποστήριξης της ρωσικής αεροπορίας αλλά και της ριζικής αναδιοργάνωσης και εξύψωσης του ηθικού που επέφερε η επέμβαση της Μόσχας. Οπτικό υλικό διεθνών πρακτορείων παρουσιάζει καλά εξοπλισμένες και οργανωμένες προελαύνουσες κυβερνητικές δυνάμεις, σε αντίθεση με τις αντίστοιχες εικόνες ένα χρόνο πριν.
Στην ευρύτερη περιοχή της Παλμύρας δραστηριοποιούνται μόνο δυνάμεις του «Ισλαμικού Κράτους» οπότε η συνέχιση των επιχειρήσεων και η εμπλοκή ρωσικών αεροσκαφών δεν έρχεται σε αντίθεση με την πρόσφατη συμφωνία διακοπής των εχθροπραξιών ούτε όμως και με τη δήλωση του Προέδρου Πούτιν περί μερικής αποχώρησης των ρωσικών δυνάμεων. Μάλιστα αναφέρθηκε και ο θάνατος Ρώσου αξιωματικού στις επιχειρήσεις ενώ καθοδηγούσε προσβολές αεροσκαφών κατά στόχων τζιχαντιστών. Αντίστοιχη πρόοδο έχουν επιτύχει και οι δυνάμεις των Syrian Democratic Forces (κυριαρχούμενες από Κούρδους) στις περιοχές της βόρειας Συρίας. Για πρώτη φορά η πρωτεύουσα των τζιχαντιστών, Ράκκα, αντιμετωπίζει την αργή προέλαση των αντιπάλων από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις.
Στο μέτωπο του Ιράκ, η προώθηση των ιρακινών δυνάμεων είναι πολύ αργή. Πρόσφατα ανακαταλήφθηκαν χωριά σε απόσταση 40 χιλιομέτρων νοτιανατολικά της Μοσούλης. Συχνές αναφορές γίνονται σε μα επικείμενη επίθεση μεγάλης κλίμακος για ανακατάληψη της δεύτερης σε πληθυσμό πόλεως του Ιράκ. Ας μη ξεχνάμε ότι η ανακατάληψη της πολύ μικρότερης αλλά στρατηγικής σημασίας πόλεως Ramadi, 80 χιλιόμετρα δυτικά της Βαγδάτης το Δεκέμβριο του 2015, διήρκησε πάνω από τρεις μήνες. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θέλουν να αποφύγουν μια αποτυχημένη μεγάλης κλίμακος επίθεση που θα έχει καταστροφικές συνέπειες στο ηθικό και ανασυγκρότηση του ιρακινού στρατού. Πλέον όμως των καθαρά στρατιωτικών προβλημάτων εμφανίζεται και πλήθος πολιτικών διλημμάτων σχετικά με τον έλεγχο και ισορροπίες στις ανακαταλαμβανόμενες περιοχές. Ιδιαίτερα προβληματίζει η ενδεχόμενη ανεξέλεγκτη εξαπόλυση αντιποίνων από σιιτικές πολιτοφυλακές αλλά και η μακροχρόνια δυσπιστία Αράβων με Κούρδους.
Ορθά οι «παλαίμαχοι» πλέον Αμερικανοί σύμβουλοι συστήνουν προσεκτική και σταδιακή προώθηση που θα συνοδεύεται από την πλήρη εκκαθάριση των ανακαταλαμβανομένων περιοχών και κυρίως από την εν συνεχεία σταθεροποίηση τους. Βιαστική προέλαση συριακών και ιρακινών δυνάμεων εκθέτει τις γραμμές συγκοινωνιών τους και μια ξαφνική αποφασιστική αντεπίθεση των ευέλικτων και αποφασισμένων τζιχαντιστών μπορεί να επιφέρει την κατάρρευση (για άλλη μια φορά) των κυβερνητικών στρατευμάτων. Επίσης η αποτελεσματικότητα των βαριά οπλισμένων κυβερνητικών δυνάμεων σε αγώνες μέσα σε αστικό περιβάλλον είναι ακόμη περιορισμένη.
Παρά τις ενδείξεις υποχώρησης των δυνάμεων του «Ισλαμικού Κράτους», οι αισιόδοξες φωνές περί κατάρρευσης του ηθικού και της μαχητικής ισχύος τους είναι μάλλον πρόωρες. Το μέτωπο του Ιράκ απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς και ισορροπίες ενώ μια πολιτική λύση είναι προαπαιτούμενη προϋπόθεση για την ειρήνευση της Συρίας και την τελική συντριβή των τζιχαντιστών. Μέγιστος κίνδυνος εμφανίζεται από πιθανή μαξιμαλιστική και εκδικητική στάση των καθεστώτων της Δαμασκού και Βαγδάτης. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι εξτρεμιστές θα συνεχίσουν τη δράση τους εναλλάσσοντας περιοχές δράσεως, τακτικές, δομές και ονομασίες των οργανώσεων τους, διατηρώντας την αναγκαία μερική υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού και χρησιμοποιώντας την τρομοκρατία ως τακτικό και στρατηγικό ψυχολογικό όπλο.
* Ο Ιπποκράτης Δασκαλάκης είναι Υποστράτηγος (εα), Πτυχιούχος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου, κάτοχος Μεταπτυχιακού στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) και Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)
