Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Μπορεί τα πρόσφατα γεγονότα στην Τουρκία να έχουν προσελκύσει την προσοχή των ΜΜΕ στην Συρία όμως και στο Ιράκ το δράμα των ανελέητων συγκρούσεων συνεχίζεται καθώς όλοι οι εμπλεκόμενοι προσπαθούν εν μέσω ενός ατελέσφορου πολέμου φθοράς να ενισχύσουν τις θέσεις τους.
Στα τέλη Ιουλίου, τα συριακά στρατεύματα, υποβοηθούμενα και από τη ρωσική αεροπορία ολοκλήρωσαν την πλήρη περικύκλωση της Aleppo αναγκάζοντας τις δυνάμεις της επικαλούμενης μετριοπαθούς αντιπολίτευσης σε αναδίπλωση. Συγχρόνως, Ρώσοι και Σύριοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν την πρόθεση δημιουργίας «ασφαλών διαδρόμων» για τους αμάχους που έχουν εγκλωβιστεί εδώ και μήνες στη Aleppo. Πάγια τακτική του συριακού καθεστώτος είναι η περικύκλωση σημαντικών αστικών κόμβων που βρίσκονται στα χέρια των ανταρτών, ο σφοδρός βομβαρδισμός τους, η δημιουργία αφόρητων συνθηκών επιβίωσης και ασφάλειας για τους εγκλωβισμένους αμάχους, ο εξαναγκασμός τους σε εγκατάλειψη της περιοχής, η εν συνεχεία απομόνωση των ανταρτών και η σταδιακή εξολόθρευση τους με χρήση μεμακρυσμένων πυρών αποφεύγοντας μια πολύνεκρη εκ του συστάδην σύγκρουση.
Αντικειμενικός στόχος του ταλαιπωρημένου και αποδυναμωμένου συριακού στρατού είναι η ελαχιστοποίηση των απωλειών του, ο έλεγχος κομβικών αστικών κέντρων και η εξασφάλιση σχετικά ήρεμων συνθηκών διαβίωσης στο δυτικό τμήμα της χώρας. Η ανακατάληψη της πόλεως Aleppo για το καθεστώς του Άσσαντ εντάσσεται στους παραπάνω στόχους ενώ ενέχει και συμβολική σημασία. Παράλληλα αποδυναμώνει σημαντικά τις δυνάμεις της επικαλούμενης μετριοπαθούς αντιπολίτευσης με ότι αυτό συνεπάγεται για τις επαναλαμβανόμενες και συνεχώς διακοπτόμενες συνομιλίες ειρήνευσης και εξυπηρετεί και την πανούργα πολιτική του Άσσαντ για εξαφάνιση του μετριοπαθούς χώρου. Συγχρόνως κάθε προέλαση του συριακού στρατού ανατολικά του Aleppo περιορίζει το διάδρομο που ελέγχεται από τις δυνάμεις του «Ισλαμικού Κράτους» και ο οποίος ενώνει τις κατεχόμενες από το τελευταίο περιοχές με την Τουρκία, αποτελώντας στο παρελθόν, τον κύριο άξονα ενίσχυσης των αντιπάλων του Άσσαντ.
Πενήντα χιλιόμετρα ανατολικά από το Aleppo και δέκα χιλιόμετρα δυτικά από τον ποταμό Ευφράτη, όριο που επανειλημμένα είχε τεθεί από την Τουρκία ως το μέγιστο αποδεκτό όριο μιας κουρδικής προέλασης, βρίσκεται σε εξέλιξη η πολιορκία και μερική κατάληψη της πόλεως Manbiz από τις δυνάμεις των φιλοκουρδικών Syrian Democratic Forces (SDF). Μάλιστα την τελευταία εβδομάδα, οι αεροπορικές δυνάμεις του ηγούμενου από τις ΗΠΑ συνασπισμού, εξαπέλυσαν σφοδρές αεροπορικές επιθέσεις στην περιοχή για να υποβοηθήσουν τις ενέργειες των Κούρδων προκαλώντας σημαντικές απώλειες αμάχων όπως και οι Αμερικανοί παραδέχθηκαν. Η συριακή κυβέρνηση στις 28 Ιουλίου, κατέφυγε στον ΟΗΕ καταδικάζοντας τις αεροπορικές επιδρομές και ισχυριζόμενη πως κάθε ενέργεια εντός της συριακής επικράτειας πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση και με την έγκριση της νόμιμης κυβέρνησης της Δαμασκού.
Εκτιμάται ότι η απόσταση που χωρίζει τα στρατεύματα του καθεστώτος από τις δυνάμεις του SDF είναι λιγότερο από 30 χιλιόμετρα. Οι μάχες για τον έλεγχο του Manbiz είναι σφοδρές και έχουν ενταθεί μετά και το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία καθώς οι Κούρδοι επιθυμούν να εκμεταλλευθούν την τουρκική ενασχόληση με τα εσωτερικά θέματα και την πρόσκαιρη αποδυνάμωση τους. Σε αυτήν την επιδίωξη τους, μάλλον βρίσκουν τους Αμερικανούς φίλους πρόθυμους συμπαραστάτες καθώς οι τελευταίοι επιθυμούν να επιστήσουν στην Άγκυρα τους κινδύνους που εμπεριέχει μια τυχοδιωκτική ισλαμιστική πολιτική και οι υπερφίαλες φιλοδοξίες και αντιδυτικές κορώνες του «σουλτάνου».
Βέβαια, πρέπει να επισημανθεί ότι η προχώρηση των Κούρδων δυτικά του Ευφράτη και σε εδάφη κατοικημένα από αραβικούς πλέον πληθυσμούς συναντά την καχυποψία και φόβους των ντόπιων ενώ η αντίσταση στην προέλαση τους γίνεται εντονότερη. Ο κίνδυνος αυτός είναι αντιληπτός από τους Αμερικάνους που λέγεται ότι έχουν αναπτύξει πλέον των 300 ανδρών των ειδικών δυνάμεων όπισθεν των περιοχών των συγκρούσεων και εγγύς του ποταμού Ευφράτη, ως μια ενδεχόμενη εγγύηση προς τους τοπικούς πληθυσμούς αλλά και υπόμνηση των ορίων εντός των οποίων θα πρέπει να κινηθούν οι ανυπόμονοι «σύμμαχοι» τους. Συνοπτικά, στη βόρεια Συρία και στο κομμάτι που ελέγχεται από το SDF, παρατηρούμε από τον πρόσφατο Ιούνιο, μια επικέντρωση των πολεμικών ενεργειών προς τα δυτικά (πέραν του Ευφράτη και προς την κατεύθυνση του γειτονικού κουρδικού καντονίου του Efrin) και περιορισμού των κουρδικών ενεργειών προς νότο, δηλαδή προς την κατεύθυνση που οδηγεί στην «πρωτεύουσα του Χαλιφάτου», τη Racca.
Στην πλευρά των τζιχαντιστών έχουμε την πρόσφατη δήλωση της μετονομασίας της οργάνωσης Al-Nusra σε Jabhat Fateh al-Sham (the Front for the Conquest of the Levant) και την αποκήρυξη των σχέσεων της με την Al-Qaeda. Μια ενέργεια που αποσκοπεί στο να ενισχύσει την οργάνωση μέσα από τη δημιουργία μιας περισσότερο αποδεκτής εικόνας και την αποσύνδεση της από την περιβόητη τρομοκρατική οργάνωση. Άλλωστε η «αποκήρυξη» αυτή έτυχε και της επίσημης αποδοχής της Al-Qaeda καθόσον θα συμβάλλει στην ενίσχυση του «ιερού στόχου του αγώνα για την επικράτηση του Ισλάμ».
Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι το μέτωπο των επιχειρήσεων κατά του «Ισλαμικού Κράτους» είναι ενιαίο σε Συρία και Ιράκ. Στα εδάφη του Ιράκ η προχώρηση των κυβερνητικών δυνάμεων προς την κατεύθυνση της Μοσούλης και δυτικά, πέρα της πόλεως Ramadi, είναι πολύ αργή. Η είσοδος πλέον σε περιοχές κατοικημένες σε συντριπτικό βαθμό από Σουνίτες είναι προβληματική και δεν λείπουν οι περιπτώσεις όπου η ελεγχόμενη από τους Σιίτες ιρακινή πολιτοφυλακή προβαίνει σε εκκαθαρίσεις κατά δικαίων και αδίκων, σε μια αναβίωση των καταστροφικών και αποτυχημένων μεθόδων του πρώην πρωθυπουργού Al-Maliki. Ο τελευταίος φιλοδοξεί, εν μέσω μιας νέας και σε εξέλιξη κυβερνητικής κρίσης, να επιστρέψει και πάλι στην εξουσία.
Το τελευταίο δίμηνο, οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις σε περιοχές της Βαγδάτης αλλά και άλλες κατοικημένες από Σιίτες περιοχές, έχουν αναγκάσει την κυβέρνηση να αναπροσανατολίσει επίλεκτες στρατιωτικές δυνάμεις από τα πεδία των μαχών σε ρόλους εσωτερικής ασφάλειας. Η πολυαναμενόμενη επιχείρηση κατά της Μοσούλης συνεχώς αναβάλλεται για λόγους καλύτερης προετοιμασίας αλλά και ανησυχίας για μια γενικευμένη αναταραχή από τα αντικρουόμενα συμφέροντα, επιδιώξεις και διλήμματα ανασφάλειας των τριών εθνοτήτων του Ιράκ που ενδεχομένως να προκαλέσει η αποχώρηση του «Ισλαμικού Κράτους» από την πόλη.
Αποδεικνύεται ότι η κατάρρευση του «Ισλαμικού Κράτους» δεν είναι επικείμενη όπως ορισμένοι αισιόδοξα είχαν προβλέψει στα τέλη του 2015. Ειρωνικά μάλιστα συνεχώς προβάλλει το πρόβλημα της τραγικής αδυναμίας αντικατάστασης της κυριαρχίας του «Ισλαμικού Κράτους» από αξιόπιστη και αποδεκτή από τους ντόπιους πληθυσμούς δύναμη που δεν θα προκαλέσει την συσπείρωση των γειτόνων και την επανέναρξη ενός νέου κύκλου εθνοτικών, θρησκευτικών και φυλετικών συγκρούσεων. Συγχρόνως, το αποδυναμωμένο «Ισλαμικό Κράτος» και οι κάθε λογής οργανωμένοι ή μη οπαδοί του, συνεχίζουν, με περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένα τρομοκρατικά κτυπήματα, να πλήττουν δυτικούς «μαλακούς» στόχους επιδιώκοντας μια γενικευμένη πολιτισμική σύγκρουση και συντριβή των «απίστων».
Κάθε πρόβλεψη είναι πλέον παρακινδυνευμένη καθώς η Μέση Ανατολή έχει αποδειχθεί ότι κινείται με τους δικούς της ρυθμούς, χρόνους και αντιλήψεις και οι τυχόν βεβιασμένες και σπασμωδικές κινήσεις των δυτικών, που αδυνατούν συνήθως να αντιληφθούν τις ιδιομορφίες της περιοχής και τις ιδιαιτερότητες των κατοίκων, ενίοτε επιτείνουν παρά προλαμβάνουν το χάος.
*Ο κ. Ιπποκράτης Δασκαλάκης είναι Υποστράτηγος (εα).
- Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
- Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
- Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)
- Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ)
- Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ)
[email protected]
