(Photo by Anadolu Agency / Contributor/Getty Images/Ideal Image - 09/10/2015. Σκάφος του Ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού περνάει από τον πορθμό Δαρδανέλια, που βρίσκεται στη βορειοδυτική Τουρκία. Αν η Ρωσία επιδιώξει και πετύχει την επέκταση της στρατιωτικής της επιρροής πέρα από την Ανατολική Μεσόγειο, ίσως προς την κατεύθυνση του Αιγαίου ή ακόμη περισσότερο προς τα δυτικά, για να αρνηθεί την πρόσβαση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και εκεί, αυτό θα αποτελέσει μια ισχυρή πρόκληση για τις ΗΠΑ και τους περιφερειακούς συμμάχους στο ΝΑΤΟ και στη Μεσόγειο, αν μη τι άλλο το Ισραήλ και την Τουρκία, καθώς και στα Βαλκάνια, και τον Καύκασο.)
Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Η Ρωσία ξεκίνησε μια ριζική και ολοκληρωμένη στρατιωτική μεταρρύθμιση στις ένοπλες δυνάμεις τις κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας και μάλιστα μετά τη στρατιωτική σύγκρουση του 2008 με τη Γεωργία. Φαίνεται ότι έχει θέσει ως σκοπό τη μετατροπή του ξεπερασμένου μοντέλου ενός πολυάριθμου σε έναν ευέλικτο στρατό που θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε ένα ευρύτερο φάσμα επιχειρήσεων, από πυρηνική και μη πυρηνική αποτροπή και από ανάπτυξη σε συμβατικό πόλεμο, τόσο τοπικού χαρακτήρα, όσο και σε περιφερειακές συγκρούσεις, καθώς επίσης και σε συμμετοχή σε ανορθόδοξο πόλεμο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Η αναμόρφωση των ρωσικών ΕΔ και η αντίδραση του ΝΑΤΟ
Παρόλα τα εμπόδια, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας τόσο στην Ουκρανία, όσο και στη Συρία δείχνουν σαφώς ότι οι ένοπλες δυνάμεις της είναι σε θέση να εκπληρώσουν ένα αυξημένο και πολυσχιδές σύνολο διακλαδικών επιχειρήσεων ακόμη και με περιορισμένα μέσα. Η εμπλοκή των στρατιωτικών δυνάμεων στη Συρία αποδεικνύει ότι η Μόσχα είναι σε θέση να αναπτύξει γρήγορα τα στρατεύματα και το υλικό πέρα από το γεωπολιτικό της χώρο και να αποστείλει περιορισμένο εκστρατευτικό στρατιωτικό δυναμικό πολέμου που να βασίζεται στην αεροπορική δύναμη. Η Ρωσία ενίσχυσε επίσης τις στρατιωτικές δυνατότητές της στα δυτικά σύνορα της, ώστε να αποφύγει πιθανή ασύμμετρη στρατηγική, να έχει δυνατότητα γρήγορης διαδικασίας λήψης αποφάσεων και να εκμηδενίσει τον αιφνιδιασμό. Το ΝΑΤΟ αντέδρασε καθυστερημένα με μια διπλή στρατηγική. Η Ατλαντική Συμμαχία προσπαθεί να βελτιώσει τη στρατιωτική δυνατότητα των ανατολικών μελών, απέστειλε τη μόνιμη ναυτική μοίρα SNMG-2 στα ελληνοτουρκικά θαλάσσια σύνορα για το… προσφυγικό και προωθεί μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης για την αποφυγή ακούσιας στρατιωτικής αντιπαράθεσης και διατήρηση των πιθανοτήτων για συνεργασία με τη Ρωσία σε τομείς όπου τα συμφέροντα και των δύο πλευρών συμπίπτουν.
Το νόημα της ρωσικής ανάπτυξης των ναυτικών δυνάμεων στη Μεσόγειο
Η αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας στη Μεσόγειο χρονολογείται από το 2013, δηλαδή πολύ πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας ή της πρόσκλησης της Μόσχας από τη Συρία, με τη δημιουργία πλέον μιας μόνιμης ναυτικής μοίρας στην περιοχή από το στόλο της Μαύρης Θάλασσας. Σήμερα, η Ρωσία έχει σταθερά αυξήσει τόσο την ικανότητα της εν λόγω Μοίρας και του ναυτικού της εν γένει, συμπεριλαμβανομένου του στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Αυτή η συνολική ενίσχυση του ναυτικού σε περιοχές όπως η Μεσόγειος είναι μια βασική αρχή της ρωσικής αμυντικής πολιτικής. Επίσης, στον Ειρηνικό, παρατηρούμε όχι μόνο την αύξηση των συμβατικών αλλά και των πυρηνικών ναυτικών δυνάμεων, σε επίπεδο δραστηριοτήτων που πλησιάζει εκείνο του Ψυχρού Πολέμου. Αυτή η σταθερή επαύξηση, ποιοτική και ποσοτική, των ρωσικών ναυτικών δυνατοτήτων εγείρουν ανησυχίες, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι συμπεραίνουμε από αυτές τις δραστηριότητες των ρωσικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου;
Είναι ήδη γνωστό ότι η Μόσχα διατηρεί σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα τέσσερις ναυτικές και αεροπορικές βάσεις στη Συρία και έχει λάβει το ελεύθερο από τις συριακές αρχές για επέκταση και αναβάθμιση της ναυτικής βάσης στο Ταρτούς. Επιπλέον, οι ρωσικές χερσαίες δυνάμεις, αν και ο ακριβής αριθμός τους δεν είναι γνωστός, επιχειρούν ήδη στη Συρία, σε πλήρη διακλαδική συνεργασία με τις ναυτικές και τις αεροπορικές δυνάμεις. Έτσι, η Μόσχα έχει τοποθετήσει το θεμέλιο λίθο, αν όχι κάτι περισσότερο, δηλαδή έχει εξασφαλίσει μια μακροπρόθεσμη παρουσία των στρατιωτικών της δυνάμεων. Και αυτές οι μονάδες και η δομή διοίκησης, ενώ έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Συρία, έχουν ικανότητες, ειδικά όταν προστίθενται σε ρωσικές δυνάμεις που υπάρχουν ήδη στην περιοχή του Καυκάσου και της Μαύρης Θάλασσας, στην αεροπορική δίωξη και βομβαρδισμούς σε όλη τη Μέση Ανατολή και να θέσει ένα μέλος του ΝΑΤΟ, τη Τουρκία στη μέγγενη.
Επιδίωξη της Μόσχας να έχει μόνιμες βάσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο
Η σημαντική αποστολή του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού στη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο έγινε για λόγους προβολής ισχύος και η δράση του στόλου της εστιάζεται στην υποστήριξη των εθνικών της συμφερόντων. Πιο ωμά θα λέγαμε ότι η Ρωσία χτίζει τη δυνατότητα της για μόνιμη αποστολή «διπλωματίας κανονιοφόρων» στην περιοχή. Πράγματι, έχει ήδη αναπτύξει τον στόλο της για το σκοπό αυτό, αν δούμε το 2011, πως απέτρεψε τις τουρκικές απειλές στη Κύπρο.
Συμπεράσματα
Διαφαίνεται ότι ενώ η νέα ναυτική παρουσία της ρωσικής μοίρας θα έχει σημαντικές αποστολές στη Μέση Ανατολή και στα ανοικτά των ακτών της Ανατολικής Μεσογείου, κατά κύριο λόγο έχει διαμορφωθεί για να περιορίσει τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ έξω από την περιοχή Αντικειμενικού Σκοπού (ΑΝΣΚ). Στην πραγματικότητα, με δεδομένη την ικανότητα για αξιόπιστη προσβολή από τα πυραυλικά συστήματα των πολεμικών σκαφών κατά στόχων επιφανείας και αέρος, της υφιστάμενης αεράμυνας στις αεροπορικές βάσεις, καθώς και τις πυροβολαρχίες που έχει διατάξει στην ξηρά, η Μόσχα έχει αναμφίβολα οικοδομήσει μια αποτρεπτική στρατηγική, με δυνατότητες στη Συρία που αν απαιτηθεί η χρησιμοποίηση μπορεί να κρατήσει τη Βορειοατλαντική Συμμαχία εκτός του πεδίου βολής των ρωσικών αμυντικών συστημάτων.
Εκτιμάται ότι, μακροπρόθεσμα, η Μόσχα θα επιδιώξει να επεκτείνει τη στρατιωτική επιρροή της πέρα από την Ανατολική Μεσόγειο, ίσως προς την κατεύθυνση του Αιγαίου ή ακόμη περισσότερο προς τα δυτικά, για να αρνηθεί την πρόσβαση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και εκεί.
Αν η Ρωσία επιτύχει αυτό το εγχείρημα, θα αποτελέσει μια ισχυρή πρόκληση για τις ΗΠΑ και τους περιφερειακούς συμμάχους στο ΝΑΤΟ και στη Μεσόγειο, αν μη τι άλλο το Ισραήλ και την Τουρκία, καθώς και στα Βαλκάνια, και τον Καύκασο.
Έτσι, όσο παρέμενε αναποφάσιστο το ΝΑΤΟ και επιφυλακτική η στάση των ΗΠΑ στη Συρία και τη Μέση Ανατολή, μπορούσε να οδηγήσει, σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση της ρωσικής αποτρεπτικής στρατηγικής, σε μια πολύ πιο φιλόδοξη στρατηγική μετασχηματισμού σε ολόκληρη την περιοχή.
* Ο κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
