Του Νίκου Μελέτη
Αντιμέτωπη με μια ιδιότυπη κατάσταση βρίσκεται η Αθήνα καθώς η επικοινωνιακή επιχείρηση δημοσίων σχέσεων από την σκοπιανή πλευρά κορυφώνεται, ενώ ταυτοχρόνως η κυβέρνηση Zaev διολισθαίνει σε όλο και πιο ανελαστικές θέσεις, που συμπιέζουν τις πιθανότητες επίτευξης τουλάχιστον σύντομα συμφωνίας για την επίλυση της διαφοράς της ονομασίας.
Με τις δηλώσεις Zaev να επιβαρύνουν όλο και περισσότερο το κλίμα, η Αθήνα με δήλωση ανώτατου αξιωματούχου του ΥΠΕΞ, έστειλε το μήνυμα ότι «δεν πρόκειται να αποδεχθεί light συμφωνία», εκφράζοντας και αυτό που ο Ν. Κοτζιάς επαναλαμβάνει ότι δεν θα αποδεχθεί μια μερική συμφωνία, ούτε κάποια φόρμουλα που αποδεχόμενη μορφές διπλής ονομασίας θα επέτρεπαν την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι η επίσκεψη του κ. Κοτζιά στα Σκόπια ενώ είχε προαναγγελθεί δύο τουλάχιστον φορές, τώρα τοποθετείται για την επόμενη εβδομάδα…
Θέλοντας να ενισχύσει το «μεταρρυθμιστικό» και «διαλλακτικό» προφίλ της η κυβέρνηση Zaev ανακοινώνει σχεδόν καθημερινά μια κίνηση «καλής θέλησης» είτε αφορά την μετονομασία του αεροδρομίου και του αυτοκινητοδρόμου είτε την απομάκρυνση κάποιων αγαλμάτων, κινήσεις που θολώνουν την εικόνα της υιοθέτησης σκληρών θέσεων.
Ορισμένες μάλιστα από τις κινήσεις της κυβέρνησης Zaev μένουν ημιτελείς, όπως αυτή της μετονομασίας του Αεροδρομίου «Μέγας Αλέξανδρος» σε «Διεθνές Αεροδρόμιο των Σκοπίων». Οι ταμπέλες έφυγαν, το όνομα έχει αλλάξει στην ιστοσελίδα της τουρκικής εταιρείας TAV που το διαχειρίζεται όμως το αεροδρόμιο συνεχίζει να εμφανίζεται με το παλιό όνομα τόσο στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας της ΠΓΔΜ, στο διεθνές σύστημα Eurocontrol όσο και στην IATA, το αεροδρόμιο των Σκοπίων αναφέρεται ως «Αεροδρόμιο Αλέξανδρος ο Μέγας».
Η απροθυμία αυτή της σκοπιανής πλευράς να υλοποιήσει πλήρως την απόφαση που η ίδια έλαβε, δείχνει πόσο εύθραυστες είναι αυτού του είδους οι κινήσεις καλής θέλησης, ειδικά μάλιστα όταν γίνονται με την ανάκληση και άρση μέτρων που επιβλήθηκαν ακριβώς για να χρησιμοποιηθούν ως διπλωματικό χαρτί σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση.
Ο Z. Zaev που έχει λάβει γνώση των προτάσεων, που επισήμως θα παραδώσει ο Ν. Κοτζιάς όταν μεταβεί στα Σκόπια, φρόντισε την τελευταία εβδομάδα να αποδομήσει πλήρως μια πιθανή βαση συμφωνίας, ενθαρρυμένος προφανώς και από τα θετικά μηνύματα που εισέπραξε από τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Λονδίνο.
Ο κ. Zaev τράβηξε κόκκινες γραμμές σε όλα τα επίμαχα θέματα προδιαγράφοντας μια πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση:
- Απέρριψε την αποδοχή ονομασίας που θα είναι αμετάφραστη στην σλαβική εκφορά της. Αυτό γίνεται βεβαίως προκειμένου πιο εύκολα η οποιαδήποτε σύνθετη ονομασία επιλεγεί να διολισθήσει στην αναφορά σε «Μακεδονία» με την απάλειψη του επιθετικού προσδιορισμού. Επίσης η σκοπιανή πλευρά θέλει να αποφύγει τον σλαβικό εθνοτικό προσδιορισμό που θα υποβαθμίσει την «μακεδονική ταυτότητα και εθνότητα».
- Επανήρθε στην ακραία θέση περί διπλής ονομασίας. Με την θέση αυτή ουσιαστικά ανατρέπονται το περιεχόμενο και ο στόχος της διαπραγμάτευσης, καθώς αναζητείται σύμφωνα με τον κ. Zaev μια ονομασία κοινής αποδοχής μόνο για διεθνή χρήση. Ο κ. Zaev μάλιστα παραδέχθηκε στις συνεντεύξεις των τελευταίων ημερών, ότι δεν πέφτει λόγος σε κανέναν ούτε επηρεάζει κάποιο τρίτο μέρος το πώς θα αποκαλείται εσωτερικώς η χώρα του. Η ερμηνεία που έδωσε μάλιστα στο erga omnes ηταν ότι αφορά την χρήση της νέας ονομασίας έναντι όλων αλλά διεθνώς.
- Μείζον θέμα αναδεικνύεται το θέμα της Αλλαγής Συντάγματος που από ελληνικής πλευράς θεωρείται ως αναγκαία προϋπόθεση για την λύση, ενώ ο κ. Zaev δηλώνει ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος αλλαγής του. Δεν έχει εξηγηθεί επαρκώς ότι το θέμα της αλλαγής του Συντάγματος δεν αφορά μόνο τον Αλυτρωτισμό (αναφορές στο προοίμιο, ο Εθνικός ύμνος κλπ), αλλά κυρίως στην κατάργηση της Συνταγματικής Ονομασίας «Δημοκρατία της Μακεδονίας »και όσων αυτή συνεπάγεται, συμπεριλαμβανομένων και των αναφορών σε «Μακεδονικό λαό».
Ο κ. Zaev προβάλλει ως εναλλακτικό την ύπαρξη διεθνούς συμφωνίας που θα καλύψει όλες τις πτυχές της διαφοράς, με στόχο να μείνει ανέγγιχτο το Σύνταγμα της χώρας του, ενώ επιμένει ότι η διαδικασία αναθεώρησής του θα είναι προβληματική για την πολιτική σταθερότητα και συνοχή στην ΠΓΔΜ. Στο τραπέζι παραμένουν φυσικά οι ιδέες για σύνδεση της πλήρους ένταξης στο ΝΑΤΟ που γίνεται με την επικύρωση της Συμφωνίας ένταξης από το Ελληνικό Κοινοβούλιο με την αλλαγή του Συντάγματος. Κάτι που θα μπορούσε να γίνει σε μεταγενέστερο στάδιο. Όμως με δεδομένο και το πολιτικό κλίμα στην Αθήνα, δύσκολα θα μπορούσε να προχωρήσει μια τέτοια επιλογή, καθώς θα δινόταν η εντύπωση ότι η κυβέρνηση δίνει την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ και θα περιμένει στο ...μέλλον να εκπληρωθεί η υποχρέωση της ΠΓΔΜ για αλλαγή του Συντάγματος.
Ένα ακόμη επίμαχο ζήτημα είναι οι διεθνείς κωδικοί (MK και MKD) οι οποίοι είναι κατοχυρωμένοι στην υπηρεσία του ΟΗΕ UN Terminology, όπου όμως θα πρέπει η αλλαγή να γίνει με την συναίνεση της ΠΓΔΜ.
Ευαίσθητο θέμα παραμένει η αναφορά της εθνικότητας σε διαβατήρια και ταυτότητες που πλέον αποτελούν διεθνή έγγραφα. Ο κ. Zaev διαχώρισε την εθνότητα από την ιθαγένεια στέλνοντας το μήνυμα ότι στην ιθαγένεια / υπηκοότητα θα μπορούσε να αποδεχθεί την αναφορά στη νέα ονομασία, αλλά στην εθνότητα θα παραμείνει η αναφορά στην συνταγματική ονομασία, «Μακεδονική». Στα διαβατήρια μέχρι τώρα υπάρχει η αναφορά σε «nationality» στην σλαβική και αγγλική: «MAKEDONHCKO - MECEDONIAN», αναφορές που φυσικά θα πρέπει να αλλάξουν. Όμως στον ΟΗΕ υπάρχουν αναφορές σε «inhabitant» (κάτοικοι) και σε «Adjective» «επιθετικός προσδιορισμός») που μέχρι τώρα στην Αγγλική είναι κενή η αναφορά στους κατοίκους και το επίθετο είναι «of the former Republic of Macedonia» και στην γαλλική «Macedonien» οι κάτοικοι και το επίθετο «de l'ex Republique Yougoslave de Macedoine».
Ο κ. Nimetz σε ολες σχεδόν τις προτάσεις του άφηνε ανοικτό το παράθυρο για διατήρηση του όρου «Μακεδονικός» στον επιθετικό προσδιορισμό και στην ιθαγένεια που πρακτικά οδηγούσε στην κατοχύρωση και «μακεδονικής εθνότητας» ανεξαρτήτως της ονομασίας του κράτους. Προβλέψεις που προφανώς και δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές (τελευταία πρόταση Adjectival Reference/Nationality: of the Republika Gorna Makedonija, εναλλακτικά: Makedonski).
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο την Παρασκευή 2 Μαρτίου
