Μία μόλις εβδομάδα μετά την τελευταία αύξηση των επιτοκίων αναφοράς από την κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ, σήμερα το βράδυ αναμένονται οι ανακοινώσεις του υπουργείου εργασίας για το ύψος του πληθωρισμού τον Απρίλιο.
Μία γρήγορη ματιά στον διεθνή οικονομικό Τύπο μας δείχνει πως οι αγορές και οι αναλυτές περιμένουν, κατά μέσο όρο, πως ο ετήσιος πληθωρισμός θα μετρηθεί στο 5%, δηλαδή αμετάβλητος από την αντίστοιχη μέτρηση για τον Μάρτιο. Σχετικά με τον δομικό πληθωρισμό, δηλαδή την μεταβολή των τιμών για όλα τα προϊόντα εκτός από τα καύσιμα και τα τρόφιμα, η μέτρηση αναμένεται να δείξει 5,4%, λίγο πιο κάτω από το 5,6% που ήταν η μέτρηση για τον Μάρτιο.
Γνωρίζοντας πως ο στόχος της Fed είναι η επαναφορά του στο επίπεδο του 2%, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε πως ο πληθωρισμός βρίσκεται πολύ πιο πάνω από τα επιθυμητά επίπεδα. Όμως, όπως μας έχουν πει ήδη ο διοικητής Πάουελ και πολλοί άλλοι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας, το γεγονός πως ο πληθωρισμός βρίσκεται σε μία σταθερά καθοδική πορεία από το περσινό καλοκαίρι δείχνει πως η μεγάλη αύξηση των επιτοκίων αναφοράς από τα σχεδόν μηδενικά επίπεδα των αρχών του 2022 στην τωρινή περιοχή του 5% με 5,25% αποτελεί απόδειξη πως η αυστηρή νομισματική πολιτική έχει αρχίσει να αποδίδει.
Αυτό όμως δεν είναι ακόμα αρκετό για την Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες. Μπορεί την προηγούμενη εβδομάδα να ακούσαμε τον διοικητή Πάουελ να υπονοεί πως είμαστε πολύ κοντά στο τέλος τα ανοδικής πορείας των επιτοκίων αλλά ο ίδιος επισήμανε πως δεν βρισκόμαστε κοντά και στην έναρξη της καθοδικής πορείας τους.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ο Τζέι Πάουελ μας είπε πως δεν πρέπει να περιμένουμε καμία μείωση των επιτοκίων μέσα στο 2023. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως τον έχουν πιστέψει οι αγορές και οι επενδυτές. Το σχετικό παράγωγο προϊόν του χρηματιστηρίου του Σικάγου δείχνει πως οι επενδυτές είναι σίγουροι πως η κεντρική τράπεζα θα μειώσει τα επιτόκια κατά τουλάχιστον 0,50%, ίσως και κατά 0,75% μέχρι το τέλος του χρόνου.
Φυσικά αυτές οι εκτιμήσεις μπορούν να αλλάξουν μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα αλλά δεν παύουν να αποτελούν μία έκφραση της τωρινής διάθεσης των επενδυτών. Το γιατί οι επενδυτές πιστεύουν πως η Fed θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε τουλάχιστον δύο μειώσεις επιτοκίων μέσα στο 2023 είναι λίγο πολύ γνωστό, πέρα βέβαια από το γεγονός πως οι αγορές πάντα προτιμούν τα χαμηλά επιτόκια και μερικές φορές τα ονειρεύονται κιόλας.
Μεγάλο μέρος των επενδυτών και αρκετοί αναλυτές εκτιμούν πως τους επόμενους μήνες θα δούμε αρκετά σημάδια πιο ξεκάθαρης επιβράδυνσης του πληθωρισμού, κάτι που θα λύσει τα χέρια των κεντρικών τραπεζιτών. Εκτιμούν όμως και πως θα έχουμε σαφείς ενδείξεις πως η οικονομία αδυνατίζει. Την αναμενόμενη γι’ αυτούς μείωση της οικονομικής ανάπτυξης και την πιθανή εμφάνιση οικονομικής ύφεσης την αποδίδουν αφενός μεν στις άμεσες επιπτώσεις της ανόδου των επιτοκίων και αφετέρου στις έμμεσες επιπτώσεις της.
Μιλώντας για έμμεσες επιπτώσεις, εννοούμε κυρίως τα σημαντικά προβλήματα που εμφανίστηκαν στις αμερικανικές περιφερειακές τράπεζες τον Μάρτιο και έχουν μέχρι στιγμής οδηγήσει στην κατάρρευση τριών υπολογίσιμου μεγέθους τραπεζών.
Όπως έχει πει ο ίδιος ο διοικητής Πάουελ, αυτά τα προβλήματα είναι πιθανόν να έχουν ως αποτέλεσμα την απροθυμία του τραπεζικού τομέα στη χώρα να συνεχίσει τη χορήγηση δανείων με τον ίδιο ρυθμό που έκανε μέχρι πρότινος. Επίσης, αρκετοί επενδυτές και αναλυτές πιστεύουν πως σύντομα θα αρχίσουν να εμφανίζονται προβλήματα και στον τομέα ανάπτυξης εμπορικών ακινήτων στις ΗΠΑ, σαν αποτέλεσμα του συνδυασμού της αύξησης των επιτοκίων με την πιο αυστηρή στάση των τραπεζών.
Με λίγα λόγια, οι αγορές πιστεύουν πως η Fed θα προχωρήσει σε μειώσεις επιτοκίων. Είτε εθελοντικά λόγω ενδείξεων για υποχώρηση του πληθωρισμού είτε αναγκαστικά γιατί η κατάσταση της οικονομίας θα αρχίσει να χειροτερεύει πιο γρήγορα απ’ όσο εκτιμούν οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας, οι οποίοι πιστεύουν πως η οικονομία αντέχει και δεν βλέπουν λόγο να μαλακώσουν την στάση τους απέναντι στο πληθωρισμό.
Εδώ που τα λέμε, έχουν αρκετά επιχειρήματα στο οπλοστάσιό τους. Το ισχυρότερο από αυτά ίσως είναι η εξαιρετικά δυνατή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η αγορά εργασίας, κάτι που επιβεβαιώθηκε από τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη Παρασκευή.
Όσο οι αξιωματούχοι της Fed βλέπουν τέτοια ισχυρά στοιχεία είναι πολύ δύσκολο να αποφασίσουν την χαλάρωση της οικονομικής πολιτικής, καθώς φοβούνται πως θα προκαλέσει αναζωπύρωση του πληθωρισμού. Οι αγορές όμως φοβούνται πως ακόμα δεν έχουμε δει όλες τις επιπτώσεις της ανόδου των επιτοκίων πάνω στην οικονομία και ανησυχούν πόσο όσο περισσότερο θα μείνουν τα επιτόκια σε υψηλά επίπεδα τόσο περισσότερο θα αυξηθούν οι πιθανότητες να περιέλθει η οικονομία σε κατάσταση συρρίκνωσης ή και να συμβεί κάποιο «ατύχημα».
Για να το πούμε κάπως διαφορετικά, ο διοικητής Πάουελ και οι συνεργάτες του φαίνεται να πιστεύουν πως αυτή την στιγμή ο κίνδυνος για την οικονομία εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού εξακολουθεί να είναι πιο σημαντικός από τον κίνδυνο εξαιτίας των συνεπειών των υψηλών επιτοκίων. Έτσι, είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν να κρατούν τα επιτόκια στο 5% - 5,25% για όσο διάστημα χρειαστεί.
Από την μεριά τους, οι αγορές εκτιμούν πως η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο κινδύνων είναι πολύ διαφορετική απ’ όσο πιστεύει η Fed. Φοβούνται πως ο διοικητής Πάουελ υποεκτιμά τον κίνδυνο ύφεσης ή «ατυχήματος» εξαιτίας των υψηλών επιτοκίων, όπως υποεκτίμησε πριν δύο χρόνια τον κίνδυνο από την άνοδο του πληθωρισμού.
Οι σημερινές ανακοινώσεις θα είναι αρκετά σημαντικές αλλά δεν είναι σίγουρο πως θα μας δώσουν μία πιο σαφή εικόνα σχετικά με το ποια πλευρά έχει δίκιο στην εκτίμηση της κατάστασης, οι αγορές ή η κεντρική τράπεζα. Αν επιβεβαιωθούν αυτά που περιμένουν οι αγορές, τότε το πιθανότερο είναι να μην δούμε κάποια αλλαγή στις εκτιμήσεις για την πορεία των επιτοκίων τους επόμενους μήνες και μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε μερικές εβδομάδες για τις επόμενες σχετικές ανακοινώσεις.
Αν, όμως, διαψευσθούν, τότε τα πράγματα θα γίνουν πολύ ενδιαφέροντα. Στην περίπτωση που ο πληθωρισμός, ειδικά ο δομικός, είναι χαμηλότερος των εκτιμήσεων, προφανώς οι αγορές θα θεωρήσουν πως έχουν δίκιο και θα σπεύσουν να προεξοφλήσουν ακόμα πιο μεγάλες μειώσεις επιτοκίων από το φθινόπωρο και μετά.
Αν όμως συμβεί το αντίθετο και ο πληθωρισμός μας εκπλήξει ανοδικά, τότε οι αγορές μάλλον δεν θα χαρούν καθόλου. Όχι μόνο γιατί θα αναγκαστούν να παραδεχθούν πως η Fed μπορεί να έχει δίκιο σχετικά με το πότε θα αρχίσει η υποχώρηση των επιτοκίων αλλά και γιατί θα αυξηθούν πολύ οι φόβοι για την αρνητική επίδραση των υψηλών επιτοκίων στην οικονομία και το τραπεζικό σύστημα.
Και, θα προσθέσουμε εμείς, θα μεγαλώσουν οι αμφιβολίες για το κατά πόσο η Fed και οι αξιωματούχοι της θα καταφέρουν να συνεχίσουν με επιτυχία τις ασκήσεις ισορροπίας μεταξύ των δύο κακών: του πληθωρισμού και της ύφεσης.
