Ήταν αρκετά λογικό να μην προκαλέσει έκπληξη η αύξηση των επιτοκίων αναφοράς από την κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) κατά 0,75%. Όπως είχαμε δει πολύ πρόσφατα, οι επενδυτές έδιναν πιθανότητες πάνω από 80% σε αυτή την εξέλιξη. Αυτό που ήλπιζαν να αποκομίσουν από τις χθεσινές ανακοινώσεις της Fed και τη συνέντευξη του διοικητή Πάουελ ήταν μία εικόνα από το τι έχουν στο νου τους τα μέλη της FOMC (η FOMC είναι η επιτροπή της τράπεζας που ορίζει το ύψος των επιτοκίων) σχετικά με τις μελλοντικές τους κινήσεις. Το ερώτημα λοιπόν εδώ είναι αν το σχετικό μήνυμα ήρθε και – εφόσον ήρθε – τι μάθαμε από αυτό. Όπως διαβάσαμε το βράδυ της Τρίτης σε ένα άρθρο του Barron’s, ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα για το οποίο θα ήθελαν πολύ να ακούσουν οι επενδυτές και γενικά οι αγορές ήταν λίγο περισσότερα λόγια από τον διοικητή σχετικά με το τι σημαίνει γι’ αυτόν και τη FOMC η λέξη πόνος. Προφανώς, δεν αναφερόμαστε σε σωματικό ή ψυχικό πόνο, αλλά στις παράπλευρες απώλειες που μπορεί να προκαλέσει η αποφασιστική στάση της Fed στην πόλεμο κατά του πληθωρισμού. Ο διοικητής είχε αναφερθεί σε αυτές τις απώλειες κατά την ομιλία του στο συνέδριο του Jackson Hole στις 26 Αυγούστου. Συγκεκριμένα είχε πει πως σαν αποτέλεσμα των μέτρων κατά του πληθωρισμού είναι πολύ πιθανόν να νοιώσουν πόνο οι πολίτες, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αφού αυτή η μάχη θα φέρει υψηλότερα επιτόκια, χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη και χειροτέρευση της εικόνας της αγοράς εργασίας. Οι επενδυτές αναρωτιούνται πως αντιλαμβάνεται η Fed αυτόν τον πόνο, έτσι ώστε να προσπαθήσουν να εκτιμήσουν και τον πόνο που θα έρθει τελικά στις αγορές.
Έχοντας ακούσει τις ανακοινώσεις της FOMC και έχοντας παρακολουθήσει την συνέντευξη του διοικητή Πάουελ, μπορούμε να προσπαθήσουμε να βρούμε τι μηνύματα έλαβαν οι αγορές και πως αντέδρασαν σε αυτά. Το πρώτο μήνυμα που ήρθε, αρκετά ξεκάθαρο μάλιστα, είναι πως τα επιτόκια θα φθάσουν περίπου στο σημείο που μέχρι τώρα περίμεναν οι αγορές με βάση τις ενδείξεις του σχετικού εργαλείου του χρηματιστηρίου παραγώγων του Σικάγου, αλλά θα παραμείνουν εκεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε μία ματιά που είχαμε ρίξει πριν δύο μέρες (FED: Θα εκπλήξει δυσάρεστα τις αγορές; | Liberal), ήταν φανερό πως οι επενδυτές περίμεναν πως τα επιτόκια αναφοράς της κεντρικής τράπεζας να συνεχίσουν την άνοδό τους με δύο αυξήσεις συνολικού ύψους 1,25% τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο και άλλη μία την άνοιξη, φθάνοντας τελικά κοντά στο 4,5% κάποια στιγμή την άνοιξη. Επίσης, ήταν φανερό πως περίμεναν πως στο δεύτερο μισό του 2023 θα άρχιζε η αντίστροφη διαδικασία, με την Fed να αρχίζει την σταδιακή μείωση των επιτοκίων. Κατά την συνέντευξη τύπου του διοικητή μάθαμε πως τα μέλη της επιτροπής περιμένουν και αυτά δύο ακόμα αυξήσεις των επιτοκίων μέχρι το τέλος της χρονιάς με συνολικό ύψος 1,25% ή 1,00% και συνέχεια των αυξήσεων την άνοιξη μέχρι να φτάσουμε κοντά στο 4,6%. Εδώ στην ουσία δεν υπάρχει καμία σημαντική έκπληξη, φαίνεται πως οι επενδυτές έχουν συντονιστεί με τα μέλη της FOMC. Πρέπει βέβαια να επισημάνουμε πως ορισμένα μέλη της επιτροπής περιμένουν πως τα επιτόκια θα φθάσουν μέχρι το 4,9%, αλλά το 4.6% είναι ο μέσος όρος των εκτιμήσεων των μελών γι’ αυτό κρατάμε αυτό το νούμερο. Η έκπληξη ήρθε από την εκτίμηση των μελών της FOMC πως τα επιτόκια θα παραμείνουν αμετάβλητα από την άνοιξη του 2023 μέχρι το τέλος της χρονιάς. Είναι φανερό πως η υπόθεση των επενδυτών για έναρξη της διαδικασίας μείωσης των επιτοκίων μετά το καλοκαίρι του 2023 είναι εκτός πραγματικότητας, τουλάχιστον σύμφωνα με τους πλέον αρμόδιους, δηλαδή τα μέλη της FOMC.
Δύο άλλα μηνύματα ήρθαν από την FOMC σχετικά με τις εκτιμήσεις των μελών της για το επίπεδο της ανάπτυξης της οικονομίας και το ποσοστό ανεργίας. Αυτά τα δύο στοιχεία έχουν άμεση σχέση με αυτό που είπαμε νωρίτερα σχετικά με τον πόνο που θα νοιώσουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Η εκτίμηση για την ανάπτυξη του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (Α.Ε.Π.) μέσα στο 2022 κατέβηκε σημαντικά και έπεσε στο 0,2%, ενώ τον Ιούνιο ήταν στο 1,7%. Στην ουσία η κεντρική τράπεζα προβλέπει μηδενική ανάπτυξη για το 2022. Κάτι αντίστοιχο έγινε με τις εκτιμήσεις για το επίπεδο της ανεργίας, αφού οι εκτιμήσεις μιλούν πλέον για άνοδο του ποσοστού ανεργίας από το τωρινό 3,7% στο 4,4% έναν χρόνο από τώρα. Οι εκτιμήσεις αυτές έκαναν λίγο πιο συγκεκριμένο το τι έχει στο νου του ο διοικητής Πάουελ σχετικά με τις δυσκολίες που θα προκαλέσει η συνεχής άνοδος των επιτοκίων. Ο διοικητής όμως δεν απάντησε όταν ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους για το πόσο θα κρατήσει η περίοδος χαμηλής ανάπτυξης και αυξανόμενης ανεργίας. Ή μάλλον απάντησε, λέγοντας πως αυτό θα εξαρτηθεί από το πότε θα αρχίσουν να έρχονται ξεκάθαρα και αξιόπιστα στοιχεία μείωσης του πληθωρισμού. Επίσης, ο διοικητής ξεκαθάρισε πως οι οικονομικές συνθήκες είναι απαραίτητο να γίνουν περιοριστικές για την ανάπτυξη της οικονομίας προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός. Όπως πρόσθεσε, με τις μέχρι τώρα αυξήσεις έχουμε φτάσει σε σημείο που οι συνθήκες μόλις έχουν αρχίσει να γίνονται περιοριστικές για την οικονομία και τις αγορές. Κάτι άλλο στο οποίο αναφέρθηκε και το οποίο είναι αρκετά σημαντικό, είναι πως η κεντρική τράπεζα δεν πρόκειται να χαλαρώσει την στάση της εναντίον του πληθωρισμού μόνο και μόνο επειδή οι αγορές έχουν εμπιστοσύνη στην Fed πως θα τα καταφέρει.
Αν θέλουμε να συνοψίσουμε λίγο το μήνυμα που προσπάθησε να δώσει στις αγορές η FOMC και ο διοικητής Πάουελ, θα λέγαμε τα εξής: η κεντρική τράπεζα είναι αποφασισμένη να συντρίψει τον πληθωρισμό και έχει αποφασίσει να ρισκάρει μία ήπια ύφεση της οικονομίας και μία αξιόλογη αύξηση της ανεργίας εκτιμώντας πως αυτός ο «πόνος» είναι ένα αποδεκτό τίμημα, καθώς αν δεν κινηθεί τώρα με αποφασιστικότητα θα αφήσει τον πληθωρισμό να ριζώσει στην οικονομία. Αν γίνει κάτι τέτοιο, ο «πόνος» που θα έρθει θα είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που θα ζήσουμε τώρα. Με βάση τα στοιχεία που έχει τώρα στην διάθεσή της, η Fed εκτιμά πως η πιθανότητα να τα καταφέρει με μόνες συνέπειες μία ήπια ύφεση και μία ανεκτή χειροτέρευση της αγοράς εργασίας είναι αρκετά σημαντική, αλλά αυτό μπορεί να γίνει αργότερα απ’ όσο θα ήθελαν οι αγορές.
Όσον αφορά στις αντιδράσεις των αγορών αφού πέρασε λίγη ώρα από τις ανακοινώσεις της επιτροπής και την συνέντευξη του διοικητή, ήταν ποικίλες. Οι αγορές μετοχών έπεσαν κατά σχεδόν 2%, ενώ πριν τις ανακοινώσεις κινούνταν σε θετικό επίπεδο. Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων μακράς διαρκείας έπεσαν λίγο παρά το ότι στην αρχή ανέβηκαν, ενώ αυτές των ομολόγων μικρής διάρκειας (μέχρι την διετία) στην αρχή εκτοξεύθηκαν αλλά στην συνέχεια μετρίασαν την άνοδό τους. Το δολάριο ανέβηκε απέναντι στα περισσότερα νομίσματα, ειδικά απέναντι στο Ευρώ. Τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε από αυτά; Μάλλον πως οι αγορές πήραν το μήνυμα: οι αγορές μετοχών αντιλήφθηκαν πως οι ελπίδες για αντιστροφή της πορείας των επιτοκίων μέσα στους επόμενους μήνες δεν είναι βάσιμες, ενώ αυξάνεται η πιθανότητα της ύφεσης. Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων μικρής διάρκειας ανέβηκαν αφού φαίνεται πως τα επιτόκια θα φθάσουν και θα παραμείνουν κοντά στο 4,5% για περίπου έναν χρόνο, ενώ αυτές των πιο μακρινής λήξης παρέμειναν στα ίδια επίπεδα αφού, όπως είπε και ο διοικητής, έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες της κεντρικής τράπεζας να νικήσει τελικά τον πληθωρισμό. Το δολάριο συνέχισε να δυναμώνει αφού αυτή την στιγμή έχει τα υψηλότερα επιτόκια απ’ όλα τα μεγάλα δυτικά νομίσματα και αυτό δεν προβλέπεται να αλλάξει σύντομα.
Τι μπορεί να μας περιμένει στην συνέχεια; Δύσκολο να πούμε, φανταζόμαστε όμως πως μέχρι την επόμενη συνεδρίαση της FOMC, κατά την οποία οι αγορές θα περιμένουν μία νέα αύξηση των επιτοκίων κατά τουλάχιστον 0,50%, οι αξιωματούχοι της Fed θα προσπαθήσουν να αποφύγουν να πουν πολλά πράγματα πέρα από αυτά που μας έχουν ήδη πει, εκτός αν έχουν να μας πουν καλά νέα. Ας μην ξεχνάμε πως πλησιάζουν και οι ενδιάμεσες αμερικανικές εκλογές και ο διοικητής Πάουελ θα ήθελε να αποφύγει την εμπλοκή της τράπεζας σε αυτές. Αν έχουμε δίκιο, οι σημερινές ανακοινώσεις και η συνέντευξη του διοικητή θα αποτελέσουν για ένα διάστημα τις οδηγίες προς ναυτιλομένους. Αν καταλαβαίνουμε καλά, στην ουσία μας είπε να μην τρέφουμε αυταπάτες, τα πράγματα στις αγορές δεν πρόκειται να καλυτερέψουν σύντομα.
