Παρά το γεγονός ότι τα μεγαλύτερα χρηματιστήρια βρίσκονται πολύ κοντά στα ιστορικά τους υψηλά και ο πλανήτης φαίνεται να έχει αφήσει πίσω τα χειρότερα σε ό,τι αφορά την πανδημία, οι αγορές σήμερα δείχνουν πάρα πολύ ευάλωτες, ενώ πλέον μία μεγάλη διόρθωση μοιάζει με αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Είναι αλήθεια ότι τα μαντάτα τελευταία δεν είναι τόσο καλά. Ο πληθωρισμός επιβεβαιώνει όσους εκτιμούσαν ότι θα εκτινασσόταν στο β' εξάμηνο του 2021, με τις τιμές της ενέργειας και ειδικότερα του φυσικού αερίου να προκαλούν πανικό. Η συμφωνία ΗΠΑ-Μ. Βρετανίας-Αυστραλίας (AUKUS) ανεβάζει το γεωπολιτικό θερμόμετρο, η πτώση του κινεζικού κολοσσού του real estate, Evergrande, επαναφέρει φοβίες που προκάλεσε η παγκόσμια κρίση του 2008, και παράλληλα εκφράζονται ανησυχίες ότι η ανάπτυξη στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου θα επιστρέψει σε υποτονικά επίπεδα μετά το 2022.
Όλοι αυτοί οι λόγοι επηρεάζουν σήμερα τις αγορές, όμως είναι πολύ πιθανό κανένας από αυτούς να μην είναι ο καταλύτης που θα πυροδοτήσει από μόνος του μια μεγάλη διόρθωση. Χθες, οι δείκτες της Wall Street σημείωσαν την 9η πτώση στις τελευταίες έντεκα συνεδριάσεις. Όμως μέχρι χθες η συνολική διόρθωση σε οκτώ πτωτικές συνεδριάσεις δεν ξεπερνούσε το 2,5%. Έπρεπε να δούμε το sell-off στην Ασία και ιδιαίτερα στην Κίνα για να καταγράψουν οι S&P 500, Dow Jones και Nasdaq, απώλειες άνω του 2% σε μία ημέρα.
Επιπλέον, ο δείκτης φόβου VIX έχει εκτιναχθεί κατά σχεδόν 50% από την περασμένη Πέμπτη έως σήμερα, αντικατοπτρίζοντας το κλίμα. Πλέον, ο δείκτης φόβου έχει ξεφύγει από την περιοχή που αντανακλά «ηρεμία» στις αγορές (μεταξύ 10-20 μονάδων) και βρίσκεται κοντά στις 30 μονάδες που ξεκινούν… τα ζόρια.
Εδώ έχουμε δύο πτυχές της ίδιας κατάστασης. Η μία έχει να κάνει με τα πραγματικά προβλήματα που ανησυχούν τους επενδυτές, όπως ο πληθωρισμός και η εξέλιξη της πανδημίας. Η δεύτερη σχετίζεται με τη γενικότερη πεποίθηση –την οποία βέβαια δεν ενστερνίζονται όλοι οι αναλυτές– ότι εξαιτίας των υπερβολικά υψηλών αποτιμήσεων, είναι εύλογο να δούμε μέσα στο προσεχές διάστημα μία γενναία διόρθωση, από 5% έως και 20%.
Αν λάβουμε υπόψη και τη χθεσινή πτώση στη Wall, τότε ο μεγαλύτερος χρηματιστηριακός δείκτης στον κόσμο έχει διορθώσει 4,9% από το ιστορικό υψηλό που κατέγραψε στις 2 Σεπτεμβρίου. Επομένως, οι συνεδριάσεις των επόμενων ημερών θα δείξουν αν οδεύουμε σε σοβαρή διόρθωση ή βλέπουμε μία απλή υποχώρηση. Βέβαια, είναι αξιοσημείωτο ότι η τελευταία φορά που ο S&P σημείωσε πτώση άνω του 2,5% σε μία συνεδρίαση ήταν στις 27 Ιανουαρίου και η προηγούμενη στις 28 Οκτωβρίου του 2020.
Τι συμβαίνει στην Κίνα
Το μοτίβο έχει μεταβληθεί τις τελευταίες εβδομάδες στα κινεζικά χρηματιστήρια. Από εκεί που οι ανησυχίες αφορούσαν το ρυθμιστικό «πογκρόμ» των κινεζικών αρχών κατά του τεχνολογικού κλάδου, οι ανησυχίες έχουν μετατοπιστεί προς τα ακίνητα. Οι κλάδοι που δέχονται μεγαλύτερο πλήγμα είναι αυτοί που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το real estate. Οι αρχικές ανησυχίες ξεκίνησαν από την Evergrande, μεταδόθηκαν σε άλλους κατασκευαστές και έως ένα βαθμό σε τράπεζες που έχουν έκθεση στην αγορά ακινήτων. Με άλλα λόγια, οι αγορές προετοιμάζονται για πιθανή κατάρρευση της αγοράς ακινήτων στην Κίνα.
Δεύτερον, βλέπουμε ότι επιταχύνεται και ενισχύεται η μετάδοση των ανησυχιών στον υπόλοιπο κόσμο. Δεν είναι τυχαίο που ο S&P 500 σημείωσε χθες απώλειες μέχρι και άνω του 2,5% κάτι που έχει συμβεί συνολικά τρεις φορές τον τελευταίο χρόνο. Αναλυτές εκτιμούν, ωστόσο, ότι δεν ζούμε ακόμη στιγμές του 2015-16, όταν σημειώθηκαν σημαντικές εκροές κεφαλαίων από την κινεζική αγορά, ή του 2018-19 που εξελισσόταν ο εμπορικός πόλεμος με τις ΗΠΑ.
Το βασικότερο σενάριο των αναλυτών σήμερα παραμένει ότι θα υπάρξουν προβλήματα και μάλιστα σοβαρά για τους κλάδους που επηρεάζονται, όμως οι κινεζικές αρχές θα παρέμβουν για να στηρίξουν την οικονομία και να την προστατεύσουν από μια χρηματοπιστωτική κρίση. Η κυρίαρχη πεποίθηση στις τάξεις των επενδυτών είναι ότι αν θέλουν οι κινεζικές αρχές να σώσουν την παρτίδα μπορούν να το κάνουν, αφού τα προβλήματα της Evergrande και άλλων κατασκευαστών ξεκίνησαν από τους αυστηρούς περιορισμούς που επιβλήθηκαν στον κλάδο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος και μάλιστα σοβαρός. Εξάλλου, ο κινεζικός κλάδος ακινήτων προέρχεται από 25ετή άνθηση κατά την οποία οι τιμές έφτασαν στα ύψη, με αποτέλεσμα ο κατασκευαστικός κλάδος να συνεισφέρει στο ΑΕΠ της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο.
