Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιο είναι το απαραίτητο επίπεδο πληθωρισμού ώστε να διατηρηθούν ψηλά οι αγορές; Γιατί η αγορά των ομολόγων γράφει τις χειρότερες απόδόσεις από το 1980; Mέχρι ποιο σημείο θα μπορούσε να «ξεχειλώσει» η πτώση στην αγορά των ομολόγων και γιατί οι παθητική διαχείριση κινδυνεύει να καταστεί «ξεπερασμένη μόδα;» Τι είναι ακριβώς τα ομόλογα TIPS και γιατί θα ακούμε ολοένα και περισσότερο συχνά για αυτά στο μέλλον;
Ο πληθωρισμός έχει ήδη ξεκινήσει τις βαθύτερες εκείνες διεργασίες που οδηγούν σε ανατιμολόγηση όλων των περουσιακών στοιχείων.
O δείκτης S&P 500 κινείται ήδη στην περιοχή «αρκούδων», με απώλειες μεγαλύτερες του 15% από την αρχή του έτους και -11% μόνο στο β? τρίμηνο του έτους. Το ίδιο κλίμα επικρατεί και στην Ευρώπη, με τον πανευρωπαϊκό δείκτη Stoxx 600 να καταγράφει πτώση που ξεπερνά το 13% σε επίπεδο έτους αλλά και στην Ασία με τον ασιατικό MSCI να κινείται σε τιμές περίπου 16% χαμηλότερα από τις αρχές του χρόνου.
Τα ποσοστά δε της πτώσης είναι πολύ πιο σκληρά για τις μετοχές ανάπτυξης με υψηλή μόχλευση και στους κλάδους που πλήττονται από την αποσάθρωση των εφοδιαστικών αλυσίδων και το ροκάνισμα του εισοδήματος των καταναλωτών από τη δαγκάνα του πληθωρισμού.
Την ίδια στιγμή κάποια από τα εμπορεύματα έχουν υπεραποδόσει ενώ η αγορά κρυπτονομισμάτων έχει αρχίσει να θυμίζει φουρτούνα 10 μποφώρ.
Η ζώνη των ομολόγων δεν έχει ξεφύγει από το κακό κλίμα και δεν μιλάμε μόνο για τα ομόλογα των αναδυομένων οικονομιών και γενικότερα τα high yield αλλά ακόμα και για την παραδοσιακή επιλογή των κρατικών ομολόγων.
Βλέπετε, στον ανεπτυγμένο κόσμο χάρη στις Κεντρικές Τράπεζες και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης οι επενδυτές των ομολόγων απολάμβαναν για πάρα πολλά χρόνια υψηλή ασφάλεια, αλλά και τις χαμηλότερες αποδόσεις στην ιστορία.
Τίποτε όμως δεν είναι παντοτινό. Οι μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες όχι μόνο οδηγούνται σε αύξηση των επιτοκίων, αλλά ταυτόχρονα σε σταδιακή αποεπένδυση, καθώς η άνοδος των τιμών έχει μετατοπίσει το κέντρο βάρους από τη στήριξη της ανάπτυξης στη μείωση του πληθωρισμού.
Οι επιλογές που έχουν είναι δύο. Είτε να ωθήσουν την οικονομία σε ήπια ύφεση για να ελέγξουν τον πληθωρισμό, μειώνοντας τον ισολογισμό τους και αυξάνοντας τα επιτόκια παρέμβασης τώρα, είτε να περιμένουν να δουν πώς κινείται ο πληθωρισμός και να προκαλέσουν ακόμη βαθύτερη ύφεση αργότερα, αν πραγματοποιηθεί το σενάριο του στασιμοπληθωρισμού.
Από τη στιγμή που κανένας στον πλανήτη δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στο ευαγγέλιο ότι πληθωρισμός έχει πιάσει οροφή για το 2022, οι Κεντρικές τράπεζες φαίνεται ότι οδηγούνται στην πρώτη επιλογή.
Πώς μεταφράζεται όμως σε απλά ελληνικά η επιλογή αυτή; Οσοι αγοράζουν ομόλογα εφεξής, δεν θα βρίσκουν εύκολα κάπου να τα τοποθετήσουν ως ενέχυρο για να χρηματοδοτούν φθηνά τις άλλες επενδύσεις τους.
Η αγορά των ομολόγων ήδη αντιλαμβάνεται αυτές τις αλλαγές, γι?αυτό και όπως παρατηρεί η Morgan Stanley ήδη τους πέντε πρώτους μήνες του 2022 εμφανίζει τις χειρότερες αποδόσεις από το 1980.
Eίναι όμως κάπου εδώ το τέλος της ταλαιπωρίας; Η αλήθεια είναι ότι ουδείς σήμερα μπορεί να προβλέψει πόσο ψηλά θα φτάσουν οι αποδόσεις των ομολόγων, γιατί πολύ απλά κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πού και πότε θα κορυφωθεί ο πληθωρισμός.
Κάτω από αυτό το πρίσμα κατανοεί κανείς εύκολα γιατί η παραδοσιακή ασφαλής επενδυτική επιλογή των κρατικών ομολόγων δεν αποτελεί πλέον...ασφαλή επιλογή.
Τρέχουν όλοι πίσω από τον πληθωρισμό
Είναι προφανές ότι η Fed αναγνώρισε επιτέλους ότι «τρέχει» πίσω από τον πληθωρισμό και γι? αυτό αποφάσισε έστω και αργά να κινηθεί πιο επιθετικά.
Το ίδιο και η ΕΚΤ, η οποία εμφανίζεται έτοιμη να επιταχύνει τις κινήσεις της μέσα στο καλοκαίρι. «Μετά φόβου Θεού και πίστεως» βέβαια καθώς έχει σοβαρούς λόγους να ανησυχεί για τις επιπτώσεις από μια πιο επιθετική επιτοκιακή πολιτική στο κόστος δανεισμού για την πιο αδύναμη και μοχλευμένη περιφέρεια της. Βλέπετε μόνο η Ιταλία φέτος, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, πρέπει να αναχρηματοδοτεί τεράστιες λήξεις χρεογράφων.
Αν προσθέσουμε στο κάδρο το γεγονός ότι λόγω της πανδημίας αλλά και της πρόσφατης ενεργειακής κρίσης, οι κυβερνήσεις διευρύνουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και αυξάνουν το χρέος προκειμένου να στηρίξουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, τότε κατανοούμε ότι οι επιπτώσεις της αύξησης των επιτοκίων στο κόστος δανεισμού της ευρωπεριφέρειας είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθούν.
Και φυσικά αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ευρωζώνη. To δολάριο σκαρφάλωσε σε υψηλό 20 ετών έναντι ενός καλαθιού ανταγωνιστικών νομισμάτων αυτή την εβδομάδα όπως βλέπουμε στο παρακάτω διάγραμμα, καθώς οι επενδυτές «αντιδρούν» στην προσπάθεια της Fed να ρίξει τον πληθωρισμό με μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων.
Το ισχυρό όμως δολάριο έχει δημιουργήσει προβλήματα στις χώρες των αναδυόμενων αγορών, ιδιαίτερα σε εκείνες με σημαντικό χρέος σε δολάρια. Και δεν μιλάμε μόνο για το κρατικό χρέος αλλά και για το εταιρικό. Αυτός είναι ο λόγος που οι επενδύσεις φέτος στις αναδυόμενες αγορές είναι περιορισμένες.
Την ίδια στιγμή το αδύναμο νόμισμα μεταφράζεται γι?αυτές τις χώρες σε ακόμα μεγαλύτερο πληθωρισμό καθώς εκτινάσσονται οι τιμές των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών.
Η πεποίθηση των αισιόδοξων
Ο Πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ σημείωσε πρόσφατα προσπαθώντας να δώσει έναν τόνο αισιοδοξίας, ότι σε τουλάχιστον επτά από τις τελευταίες έντεκα περιπτώσεις, η σύσφιξη της Fed οδήγησε σε «αρκετά ομαλές» προσγειώσεις.
Ο αντίλογος εδώ είναι ότι η συγκυρία που ζούμε έχει πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά. Καταρχάς, ο πληθωρισμός βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών. Μην ξεχνάμε ότι στις ΗΠΑ ακόμη και ο «δομικός» ετήσιος πληθωρισμός -χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα- ήταν 6,5% τον Μάρτιο του 2022.
Δεύτερον, οι εφοδιαστικές αλυσίδες δεν πρόλαβαν να συνέλθουν καν από την πανδημία πριν χτυπηθούν εκ νέου από τον ρωσοουκρανικό πόλεμο.
Τρίτον, διαδραματίζεται παγκοσμίως ένας επανασχεδιασμός των εφοδιαστικών αλυσίδων προκειμένου να προσπεράσουμε τις συνέπειες των κυρώσεων στη Ρωσία, διαδικασία εξ?ορισμού πληθωριστική όπως ήδη έχουμε αναλύσει.
Τέταρτον, τα χρέη παγκοσμίως έχουν εκτιναχθεί τα δύο τελευταία χρόνια της πανδημίας, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τα τεράστια πακέτα στήριξης που δόθηκαν και να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις των lockdowns.
Μόνο το επίσημο χρέος των ΗΠΑ είναι στα 30 τρισεκατομμύρια δολάρια, πέριξ του 150% του ΑΕΠ.
Ο ακαδημαϊκός σύμβουλος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, ο καθηγητής Lawrence Kotlikoff προειδοποιεί όμως και για το «χρέος εκτός ισολογισμού», από την Κοινωνική Ασφάλιση και το Medicare, που ανέρχεται συνολικά σύμφωνα με τους υπολογισμούς του σε άλλα 76 τρισεκατομμύρια δολάρια!!!
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατο αφιέρωμα του CNN και τους υπολογισμούς του Peter G. Peterson Foundation, το κόστος για τοκοχρεολύσια θα ξεπεράσει τα 5 τρισ. δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία, γεγονός που αποτυπώνει και το μέγεθος της δημοσιονομικής και νομισματικής πρόκλησης.
Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις
Η εύκολη απάντηση της εκτύπωσης χρήματος από τις Κεντρικές Τράπεζες δεν ισχύει πλέον. Βλέπετε, υπάρχει ένα όριο στο πόσα χρήματα μπορούν να εκτυπωθούν και μάλλον το όριο αυτό το έχουμε φτάσει όπως μας καταδεικνύουν τα τρέχοντα επίπεδα πληθωρισμού, πέριξ του 8,5%.
Η ποσοτική χαλάρωση –QE- που ξεκίνησε το 2009 κυβέρνηση των ΗΠΑ, έχει οδηγήσει στην εκτύπωση 16 τρισ δολάριων μέχρι σήμερα, με τη Fed να αγοράζει τα τελευταία χρόνια τις περισσότερες από τις νέες εκδόσεις του Υπουργείου Οικονομικών.
Προκειμένου να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε περισσότερο τα νούμερα των τρισεκατομμυρίων για τα οποία μιλάμε, ο γνωστός ιδιαίτερα στη γενιά των baby boomers, συγγραφέας Ron Surz, έχει υπολογίσει τα εξής:
Αν πληρώναμε 1 δολάριο ανά δευτερόλεπτο, για να διακανονίσουμε ένα χρέος 1 εκατομμυρίου δολαρίων, θα χρειαζόταν λιγότερο από 12 ημέρες.
Για να αποπληρωθεί 1 δισεκατομμύριο δολάρια θα χρειαστούν 32 χρόνια.
Για να αποπληρωθεί το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια με ένα δολάριο ανά δευτερόλεπτο θα χρειαστούν 32.000 χρόνια.
Ένα τυπικό νοικοκυριό των ΗΠΑ, που βγάζει 50.000 δολάρια ετησίως, για να ξεπληρώσει ένα χρέος 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων θα χρειαζόταν 20 εκατομμύρια χρόνια.
Η εκτύπωση χρημάτων έχει δημιουργήσει κολοσιαία νούμερα και ο πληθωρισμός που έχει δημιουργηθεί θα προκαλέσει τσουνάμι στην οικονομία αν αφεθεί αμείωτος.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για μετοχές και ομολόγα
Οι τιμές των μετοχών πέφτουν επειδή οι αγορές ήδη προεξοφλούν τη διαμόρφωση των μελλοντικών κερδών σε περιβάλλον υψηλότερων επιτοκίων. Αυτό δε συνέβη άλλωστε και το 2013;
Πάμε τώρα στα ομόλογα. Χωρίς χειραγώγηση, κανονικά τα επιτόκια θα έφταναν κατά μέσο όρο ένα επίπεδο 3% πάνω από τον πληθωρισμό, ήτοι με τον σημερινό πληθωρισμό πέριξ του 11% . Αντέχετε να κάνετε τον υπολογισμό, τι πτώση τιμής θα προκαλέσει στα 10ετή ομόλογα, μια αύξηση της τάξης του 9%;
Και αν αναρωτιέστε σε τι επίπεδα θα πρέπει να επιστρέψει ο πληθωρισμός για να επιστρέψει και πάλι η ευμάρεια στις αγορές, η Crestmont Research έχει την απάντηση.
Για την ακρίβεια ο οίκος έχει τεκμηριώσει το απαραίτητο επίπεδο πληθωρισμού για τη διατήρηση των υψηλών τιμών των μετοχών.
Όπως φαίνεται παρακάτω, ο πληθωρισμός πρέπει να είναι κοντά στο μηδέν για να διατηρήσουμε έναν υψηλό λόγο τιμή/κέρδη.
Όταν όμως ο πληθωρισμός είναι σε ακραία επίπεδα -είτε υψηλά είτε χαμηλά- οι επενδυτές κάθε άλλο παρά είναι διατεθειμμένοι να βάλουν «το χέρι στην τσέπη».
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, γίνεται κατανοητό ότι διαχειριστές και σύμβουλοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν τα μοντέλα των χαρτοφυλακίων τους. (σ.σ:Τα μοντέλα χαρτοφυλακίων χαμηλού κινδύνου κατέχουν πολλά ομόλογα και τα μοντέλα υψηλού κινδύνου πολλές μετοχές).
Τους επόμενους μήνες, το πιο πιθανό σενάριο είναι τα επιτόκια να αυξάνονται και οι τιμές των ομολόγων να μειώνονται- άρα θα αυξάνονται οι αποδόσεις- κάτι που σημαίνει ότι τα μοντέλα χαρτοφυλακίων χαμηλού κινδύνου που απαρτίζονται κυρίως από ομόλογα κάθε άλλο παρά θα μείνουν αλώβητα.
Μεταξύ των επιλογών που υπάρχουν, εκτός φυσικά από μια μεγάλη στάθμιση σε μετρητά, είναι η αντικατάσταση τους με τίτλους που προστατεύονται από τον πληθωρισμό, όπως τα ομόλογα που συνδέονται με τον πληθωρισμό, γνωστά με το ακρωνύμιο TIPS.
Τα TIPS είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία κρατικών ομολόγων, τα οποία έχουν δημιουργηθεί για να προστατεύουν τους επενδυτές από τον πληθωρισμό. Στην ουσία το κουπόνι τους αυξομειώνεται ανάλογα με τον πληθωρισμό.
Στο σημείο αυτό βέβαια να διευκρινήσουμε κάποιες λεπτομέρειες. Σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα, τα TIPS μπορεί να μην έχουν υψηλότερες αποδόσεις από τα απλά κρατικά ομόλογα αν οι επενδυτές αναμένουν τα επίπεδα του πληθωρισμού. (σ.σ: αν θεωρήσουν πως ο πληθωρισμός στο μέλλον θα είναι υψηλότερος τότε πολύ απλά οι επενδυτές αποφεύγουν τα ομόλογα).
Πότε τα ΤIPS έχουν υψηλότερες αποδόσεις από τα παραδοσιακά ομόλογα;Oταν ο πραγματικός πληθωρισμός είναι υψηλότερος από τον αναμενόμενο. Και αυτό το σενάριο από ότι φαίνεται έχει στην παρούσα συγκυρία τις περισσότερες πιθανότητες.
Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι οι μετοχές αξίας με υψηλή μερισματική απόδοση- αρκεί να προσέξει κανείς το επίπεδο της διόρθωσης που θα απαιτήσει για να τις εντάξει σταδιακά στο χαρτοφυλάκιο του- μερικά από τα εμπορεύματα, τα πολύτιμα μέταλλα κ.α είναι κάποιες από τις επιλογές πλην των μετρητών προκειμένου να προστατευτεί ένα χαρτοφυλάκιο από τα υψηλά μποφώρ των πληθωριστικών επιθέσεων. (σ.σ περισσότερα για την επενδυτική στρατηγική του 2022 μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
