Οι πρόσφατες θετικές αντιδράσεις των αγορών στην πρόοδο των συνομιλιών ανάμεσα στη Ρωσία και στην Ουκρανία, δείχνουν ότι η επενδυτική κοινότητα εκτιμά ότι τα δύσκολα έχουν τελειώσει και ότι με τον άλφα ή τον βήτα τρόπο, η επαναφορά στη χρηματιστηριακή κανονικότητα, που επικρατούσε πριν από τη Ρωσική εισβολή, είναι δεδομένη.
Είναι όμως έτσι; Ο γνωστός γκουρού των αγορών Mohamed Α. El-Erian, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του ομίλου Allianz, ανέφερε στο Bloomberg, ότι η αγορά δεν έχει λάβει υπόψιν της, το τι πρόκειται να συμβεί στην οικονομία. Ο πρόεδρος της Blackrock, Larry Fink, ανέφερε ότι βιώνουμε το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Δικαιούμαστε λοιπόν να είμαστε αισιόδοξοι με τις αγορές;
Η αλήθεια είναι πως οι επενδυτές είναι από τη φύση τους αισιόδοξοι. Θαυμάζουν την επιχειρηματικότητα, γοητεύονται από την ανάπτυξη, τους προσελκύουν τα κέρδη και η αδρεναλίνη των μεταβολών των τιμών των μετοχών, τους κρατάει πάντα σε επαγρύπνηση. Είναι σίγουροι πως τα εμπόδια είναι για να ξεπερνιούνται και πως ο δρόμος τους είναι σπαρμένος με υπεραξίες.
Ωστόσο, δεν είναι αρνητικό το να αναλύουμε εξονυχιστικά και δίχως συναίσθημα και παρόρμηση τα δεδομένα, μέσα στα οποία κινούμαστε. Και ποια είναι αυτά τα δεδομένα, αν υποτεθεί ότι πράγματι έχει εξευρεθεί μια συμβιβαστική λύση, για τη λήξη του πολέμου.
Δεδομένο πρώτο: Χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης σε όλη τη Δύση, με κίνδυνο ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βρεθούν σε ύφεση.
Δεδομένο δεύτερο: Υψηλότερος πληθωρισμός, που ακόμα και στις ΗΠΑ μπορεί να πλησιάσει και να αγγίξει το 10%.
Δεδομένο τρίτο: Υψηλότερα επιτόκια, με τη Fed να προαναγγέλλει ήδη πέντε αυξήσεις επιτοκίων μέσα στο 2022, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις στο κόστος χρήματος και δανεισμού, σε μια σειρά από αναπτυσσόμενες χώρες.
Δεδομένο τέταρτο: Μια ξεχαρβαλωμένη παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, δίχως αρχή και τέλος, με χαμηλότερη παραγωγή, τραυματισμένη μεταφορά προϊόντων και με μια ζήτηση που αποτελεί το μεγάλο ερωτηματικό για την επόμενη ημέρα.
Δεδομένο πέμπτο: Ένα παγκόσμιο επιχειρηματικό και εμπορικό οικοσύστημα που πρέπει να ακροβατεί, ανάμεσα σε κυρώσεις, σε προστατευτισμούς, σε νομισματικά εμπόδια, στην αφερεγγυότητα, στις δεύτερες σκέψεις και στην αίσθηση ότι το διεθνές εμπόριο είναι ένα ακόμα πολεμικό όπλο.
Δεδομένο έκτο: Το ενεργειακό υπόβαθρο δεν είναι πλέον το ίδιο. Το ενεργειακό μείγμα της βιομηχανικής παραγωγής και της καθημερινής ζωής αλλάζει μορφή.
Δεδομένο έβδομο και τελευταίο: Το διεθνές επενδυτικό περιβάλλον είναι εχθρικό, με τον συστημικό κίνδυνο να αποτιμάται υψηλά. Οι νομισματικές συγκρούσεις, η ανασφάλεια των επενδυτικών συναλλαγών, ο κίνδυνος των κινήσεων κεφαλαίων, η προστασία των επενδύσεων, το ρίσκο της εκκαθάρισης των χρηματιστηριακών συναλλαγών, καθώς και οι παρεμβάσεις του κρατισμού, συνθέτουν ένα αφιλόξενο περιβάλλον.
Με δυο λόγια, από την επανάπαυση της παγκοσμιοποίησης, περνάμε πλέον σε μια ασταθή οικονομική πραγματικότητα. Από τις διεθνοποιημένες αγορές και ελεύθερες συναλλαγές, επιστρέφουμε σε περιχαρακωμένες αγορές και σε ελεγχόμενες συναλλαγές.
Τι να κάνουμε;
Ακόμα και ο Λένιν που ήρθε και πάλι στη μόδα, στο βιβλίο του «Τι να κάνουμε;» που είχε συγγράψει το 1901, ανέφερε ότι προβληματίζεται σχετικά με τον αυθορμητισμό των μαζών και τις αντιδράσεις τους, στα πλαίσια των επαναστατικών διεργασιών. Ας αφήσουμε λοιπόν τον ενθουσιασμό από την ελπίδα της λήξης του πολέμου, στην άκρη και να μετριάσουμε την αυθόρμητη ανάγκη για την άνοδο των χρηματιστηριακών αγορών, για να δούμε το τι πρέπει να κάνουμε με τα κεφάλαια μας.
Η ανθεκτικότητα που επέδειξαν οι αγορές μέσα στον πόλεμο και εν μέσω της ενεργειακής κρίσης και των έντονων πληθωριστικών πιέσεων, είναι αξιοθαύμαστη. Είναι προφανές ότι οι επενδυτές δεν βρίσκουν διαφορετικό καταφύγιο από αυτό των μετοχών. Άλλωστε ποιες είναι οι επιλογές που έχουν;
Να αφήσουν τα κεφάλαιά τους σε ένα καταθετικό λογαριασμό και να έχουν μια εγγυημένη αρνητική πραγματική απόδοση της τάξης του ετήσιου πληθωρισμού; Ασφαλώς και όχι!
Να τοποθετήσουν τα χρήματά τους σε ομόλογα, ενώ παρακολουθούν τις τιμές τους να υποχωρούν κάθε μέρα, με ελάχιστες ως μηδενικές πιθανότητες να επανακάμψουν; Ασφαλώς και όχι!
Μοιάζει η επιλογή των μετοχών, σαν μια λύση ανάγκης, που προστατεύει απέναντι στον πληθωρισμό; Πιθανόν, ναι. Ωστόσο, σε συνθήκες στασιμοπληθωρισμού, τον οποίο πιθανότατα θα βιώσουμε, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και η χαμηλότερη ανάπτυξη, που θα πλήξει τους ισολογισμούς αρκετών εισηγμένων μετοχών.
Σε αυτό συνηγορεί και η πλήρης ανατροπή των δημοσίων οικονομικών των περισσοτέρων χωρών. Η Fed και η ECB, ανέμεναν για παράδειγμα ότι ο πληθωρισμός δεν θα υπερέβαινε το όριο του 2%. Ο εγχώριος προϋπολογισμός έχει συνταχθεί με την υπόθεση ότι ο πληθωρισμός θα ήταν κάτω από τη μονάδα. Όλα τα δημοσιονομικά μεγέθη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν υπολογιστεί με την εκτίμηση του ενεργειακού κόστους, τουλάχιστον κατά 60% χαμηλότερα.
Έχουμε την αίσθηση, ότι αυτές οι παρενέργειες δεν έχουν τιμολογηθεί από την αγορά και δεν έχουν αποτιμηθεί πάνω στις τιμές των μετοχών. Ωστόσο, σήμερα οι αποφασισμένοι επενδυτές, διαθέτουν περισσότερες επιλογές παρά ποτέ για να κάνουν πραγματικότητα τη γνωστή ρήση, «στην κρίση φτιάχνονται οι κροίσοι».
Όμως δεν θα πρέπει να λησμονούν, ότι οι αγορές ευημερούν, όταν υπάρχει εμπιστοσύνη, ανοικτά σύνορα και ελεύθερες συναλλαγές, όπως ανέφερε και στο χθεσινό του άρθρο ο Θανάσης Μαυρίδης.
