Το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι αρκετά δυσνόητο για εμάς αλλά μερικές φορές αξίζει να ασχοληθούμε με αυτό. Οι εκλογές που έγιναν χθες μας δίνουν μία καλή ευκαιρία να το κάνουμε. Δεν θα ασχοληθούμε όμως καθόλου με το βασικό διακύβευμά τους, δηλαδή το αν οι δημοκρατικοί θα χάσουν τον έλεγχο της Γερουσίας ή της Βουλής των Αντιπροσώπων ή ακόμα και των δύο σωμάτων μαζί. Δεν θα ασχοληθούμε ούτε με την έκβαση των αναμετρήσεων για τους κυβερνήτες αρκετών πολιτειών και το πόσο καλά θα πάνε οι υποψήφιοι που υποστηρίζονται από τον Ντόναλντ Τραμπ, τον Πίτερ Τιλ και την παρέα τους.
Ούτε καν με το τι θα γίνει με τις εκλογές για τα νομοθετικά σώματα των πολιτειών, εκλογές με ιδιαίτερη σημασία καθώς από την έκβασή τους μπορεί να επηρεαστεί το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2024. Η προσοχή μας θα πέσει πάνω σε ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του αμερικανικού συστήματος, τις προτάσεις που καλείται να εγκρίνει το εκλογικό σώμα σε κάθε πολιτεία (παρόμοιες προτάσεις κρίνονται και σε επίπεδο δήμων αλλά δεν χρειάζεται να φτάσουμε μέχρι εκεί).
Στις χθεσινές εκλογές είχαν κατατεθεί 132 προτάσεις για την τροποποίηση των πολιτειακών συνταγμάτων, σε 38 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ, προς έγκριση από τους ψηφοφόρους. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των προτάσεων αφορά σε τροποποιήσεις που έχουν ήδη εγκριθεί από τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα και πρέπει να εγκριθούν και από τους ψηφοφόρους προκειμένου να τροποποιηθεί το σύνταγμα (49 από τις 50 πολιτείες προβλέπουν αυτή την διαδικασία). Αρκετές πολιτείες επιτρέπουν και την κατάθεση προτάσεων που έχουν υποβληθεί από πολίτες της πολιτείας, αρκεί να υποστηριχθούν από έναν συγκεκριμένο αριθμό υπογραφών πολιτών.
Οι προτάσεις που μπήκαν στις φετινές ενδιάμεσες εκλογές κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων. Κάποιες ασχολήθηκαν με κοινωνικά θέματα, άλλες με οικονομικά, άλλες με πολιτικά, άλλες με το περιβάλλον και ορισμένες κάλυψαν πάνω από ένα ζήτημα. Το εξαιρετικά επίκαιρο ζήτημα των αμβλώσεων απασχόλησε τους ψηφοφόρους σε έξι πολιτείες.
Στο Κάνσας, την Μοντάνα και το Κεντάκι οι ψηφοφόροι κλήθηκαν να εγκρίνουν την ουσιαστική απαγόρευσή τους ενώ στην Καλιφόρνια, το Μίσιγκαν και το Βερμόντ να εγκρίνουν το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή την συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος μίας γυναίκας στην άμβλωση. Σε επτά πολιτείες οι προτάσεις είχαν σχέση με τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών σε αυτές, ενώ σε τέσσερις πολιτείες οι ψηφοφόροι ίσως να έχουν εγκρίνει την αλλαγή του τρόπου με τον οποίον μπορεί να εισαχθούν οι προτάσεις για την τροποποίηση των πολιτειακών συνταγμάτων.
Ας προχωρήσουμε όμως και σε ορισμένες προτάσεις που έχουν μεγαλύτερη σχέση με την οικονομία, την φορολογία και την επιχειρηματικότητα. Σε αρκετές πολιτείες, οι πολίτες κλήθηκαν να δώσουν την έγκρισή τους στην έκδοση ομολόγων από την πολιτεία για την χρηματοδότηση διαφόρων σκοπών. Στην πολιτεία της Νέας Υόρκης η πρόταση προέβλεπε την έκδοση νέων ομολόγων αξίας 4,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα χρησιμοποιηθούν σε έργα που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος και άλλους παρόμοιους σκοπούς.
Σε κάποιες άλλες η προς έγκριση πρόταση προέβλεπε την αλλαγή των κανόνων βάσει των οποίων επενδύουν τα συνταξιοδοτικά ταμεία, έτσι ώστε να μπορούν να αγοράζουν περισσότερες μετοχές. Σε δύο πολιτείες, την Μασαχουσέτη και την Καλιφόρνια, υπήρξαν προτάσεις για την αύξηση της φορολογίας σε όσους έχουν υψηλά εισοδήματα. Στην Μασαχουσέτη προτάθηκε η επιβολή φόρου 4% σε όσους έχουν ετήσια εισοδήματα πάνω από το ένα εκατομμύριο δολάρια με σκοπό την χρηματοδότηση σχεδίων σχετικών με την δημόσια εκπαίδευση και τις δημόσιες συγκοινωνίες.
Στην Καλιφόρνια προτάθηκε η αύξηση των φορολογικών συντελεστών για όσους έχουν ετήσια εισοδήματα άνω των δύο εκατομμυρίων δολαρίων από το 13,3% στο 15,05% με σκοπό την συγκέντρωση κεφαλαίων για την χρηματοδότηση έργων υποδομής για την υποστήριξη των οχημάτων που δεν εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα και παρόμοια καυσαέρια και γενικά για την προώθηση της στροφής στην πράσινη ενέργεια. Ο κυβερνήτης της πολιτείας Γκάβιν Νιούσομ έχει αντιτεθεί στην πρόταση αλλά το αποτέλεσμα ίσως είναι τελικά αμφίρροπο. Όπως μαθαίνουμε από το Barron’s, οι δημοσκοπήσεις στα μέσα Οκτωβρίου έδειχναν πως μόνο το 41% θα την υπερψηφίσει αλλά την προηγούμενη εβδομάδα εμφανίστηκαν άλλες με το αντίθετο αποτέλεσμα.
Μεγάλο επιχειρηματικό ενδιαφέρον έχουν οι προτάσεις για την νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Πέντε πολιτείες κάλεσαν τους πολίτες τους να εγκρίνουν τις σχετικές προτάσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Barron’s σε δύο από αυτές, την Μέρυλαντ και το Άρκανσας οι πιθανότητες έγκρισης ήταν πολύ μεγάλες ενώ στο Μιζούρι και τις δύο Ντακότες η μάχη προβλεπόταν αμφίρροπη. Από τις παραπάνω πολιτείες, οι επενδυτές θα πρέπει να προσέξουν κυρίως την Μέρυλαντ, καθώς είναι αρκετά πυκνοκατοικημένη και οι εταιρείες που ασχολούνται με το αντικείμενο θα μπορούσαν να ξεκινήσουν την δραστηριοποίησή τους αρκετά εύκολα και γρήγορα.
Εδώ θα μπορούσε να πει κανείς πως η πιθανή έγκριση της πρότασης και από τις πέντε πολιτείες μπορεί να φέρει πιο κοντά και την πολυπόθητη αποποινικοποίηση της χρήσης της κάνναβης σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Αυτό το έχει υποσχεθεί από καιρό ο πρόεδρος Μπάιντεν αλλά ακόμα δεν έχει ξεκινήσει τις σχετικές ενέργειες. Είναι σχεδόν βέβαιο πάντως πως οι μετοχές του κλάδου θα αντιδράσουν ανοδικά σε ένα θετικό αποτέλεσμα.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως, από επιχειρηματικής και επενδυτικής απόψεως, έχουν δύο προτάσεις στην πολιτεία της Καλιφόρνιας οι οποίες αφορούν στην νομιμοποίηση του στοιχηματισμού πάνω σε αθλητικά γεγονότα. Η πρώτη προέβλεπε την νομιμοποίηση του στοιχηματισμού μέσω του διαδικτύου για τους πολίτες της πολιτείας, την φορολόγηση (με 10%) των εσόδων των εταιρειών στοιχηματισμού και την χρηματοδότηση προγραμμάτων βοήθειας προς τους αστέγους και ενίσχυσης των αυτόχθονων αμερικανών.
Η δεύτερη προέβλεπε την νομιμοποίηση του στοιχηματισμού σε αθλητικά γεγονότα μόνο για τους επισκέπτες των καζίνο που ανήκουν στις φυλές των αυτόχθονων αμερικανών και την φορολόγηση των κερδών αυτών των καζίνο με 10%. Η πολιτεία της Καλιφόρνιας είναι ο διακαής πόθος όλων των εταιρειών που ασχολούνται με τον αθλητικό στοιχηματισμό, αφού είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό στην χώρα και θα μπορούσε να τους φέρει πολύ μεγάλα έσοδα και κέρδη.
Παρά το γεγονός πως τα έσοδα για την πολιτεία θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγάλα, οι εκτιμήσεις των εταιρειών δημοσκοπήσεων λένε πως και οι δύο αυτές προτάσεις μάλλον δεν θα εγκριθούν από τους ψηφοφόρους. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι εταιρείες στοιχηματισμού δεν προσπάθησαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της πολιτείας της Καλιφόρνιας, μέχρι προχθές Δευτέρα η εκστρατεία προώθησης της πρώτης πρότασης είχε συγκεντρώσει σχεδόν 170 εκατομμύρια δολάρια από τους υποστηρικτές της, ενώ αυτή της δεύτερης πρότασης είχε συγκεντρώσει λίγο πάνω από 132 εκατομμύρια. Μεγάλη προσπάθεια έχουν κάνει όμως και όσοι αντιτίθενται στην νομιμοποίηση του στοιχηματισμού πάνω σε αθλητικά γεγονότα: οι αντίπαλοι της πρώτης πρότασης χρηματοδότησαν την προσπάθεια απόκρουσής της με 249 εκατομμύρια δολάρια ενώ οι αντίπαλοι της δεύτερης με 43 εκατομμύρια δολάρια.
Από τις μεγάλες γνωστές εταιρείες, η Bet MGM, κομμάτι της γνωστής εταιρείας καζίνο MGM Resorts (MGM NYSE), είχε συνεισφέρει 25 εκατομμύρια δολάρια στην εκστρατεία υπέρ της πρώτης πρότασης, η Draftkings (DKNG NASDAQ) 34 εκατομμύρια δολάρια και η (μη εισηγμένη) Fan Duel 35 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό δείχνει καθαρά το πόσο σημαντικό θεωρούν αυτές οι επιχειρήσεις το άνοιγμα της Καλιφόρνιας για τις εργασίες τους. Φαίνεται όμως πως μάλλον θα χρειαστεί να περιμένουν λίγα χρόνια ακόμα για να δουν τα όνειρά τους να πραγματοποιούνται. Αν όμως διαψευσθούν οι δημοσκόποι και εγκριθούν οι δύο προτάσεις και ειδικά η πρώτη, είναι σίγουρο πως οι επενδυτές θα δώσουν ώθηση στις μετοχές του κλάδου.
Αφού μιλήσαμε για τα χρήματα που μάζεψαν οι υποστηρικτές και οι πολέμιοι των δύο προτάσεων για την νομιμοποίηση του αθλητικού στοιχηματισμού στην Καλιφόρνια και αφού προσθέσουμε πως αυτές οι δύο προτάσεις συγκέντρωσαν τα περισσότερα χρήματα από όλες τις 132 προτάσεις που είχαν τεθεί προς έγκριση σε όλες τις πολιτείες, θα δούμε και κάποιες άλλες που προκάλεσαν αυξημένο ενδιαφέρον. Η πρόταση για την ενίσχυση του προσωπικού και των υποδομών στις κλινικές αιμοκάθαρσης για νεφροπαθείς της Καλιφόρνιας συγκέντρωσε 8 εκατομμύρια από τους υπέρμαχούς της και 86 εκατομμύρια από όσους αντιτίθενται σε αυτήν.
Πάλι στην Καλιφόρνια, η πρόταση για την αύξηση της φορολογίας σε όσους έχουν υψηλά εισοδήματα συγκέντρωσε 48 εκατομμύρια από τους υπέρμαχους και 25 εκατομμύρια από τους πολέμιους της. Πολλά χρήματα έχουν «επενδυθεί» και στην εκστρατεία για τη συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος στην άμβλωση στην πολιτεία του Μίσιγκαν με τους υπέρμαχους να συγκεντρώνουν 46 εκατομμύρια και τους πολέμιους 17 εκατομμύρια. Συνολικά, μέχρι τις 7 του μηνός είχαν συγκεντρωθεί 1,05 δισεκατομμύρια δολάρια από τις οργανώσεις που υποστήριξαν ή πολέμησαν τις 132 προτάσεις στις 38 αμερικανικές πολιτείες, με τις προτάσεις της Καλιφόρνιας να συγκεντρώνουν το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος, περίπου 731 εκατομμύρια.
Αυτή η αμερικανική άσκηση άμεσης δημοκρατίας δεν είναι τόσο γνώριμη στις ευρωπαϊκές χώρες, αν εξαιρέσουμε την Ελβετία με τα συχνά δημοψηφίσματα. Είναι όμως ένα οργανικό κομμάτι του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Παρατηρώντας την αδυναμία συνεννόησης των δύο μεγάλων αμερικανικών κομμάτων δεν θα εκπλαγούμε αν στο άμεσο μέλλον δούμε σημαντική αύξηση του αριθμού και της σπουδαιότητας αυτών των προτάσεων που μπαίνουν στην άμεση κρίση των πολιτών.
Το γεγονός πως μπορεί να δώσει άμεση λύση σε ερωτήματα που φαίνεται αδύνατον να απαντηθούν μέσα από κοινοβουλευτικές διαδικασίες, όπως επίσης και το ότι μπορούν να υποστηριχθούν άμεσα από ενδιαφερόμενους πολίτες ή και επιχειρήσεις χωρίς να χρειάζεται η γνωστή διαδικασία με την χρήση των διάφορων λόμπι δεν θα αφήσει καθόλου αδιάφορη την επιχειρηματική κοινότητα. Σε δύο χρόνια από τώρα μπορεί οι προτάσεις να είναι πολύ περισσότερες από 132 και τα χρήματα που θα δαπανηθούν από τους υποστηρικτές ή τους επικριτές τους πολύ παραπάνω από 1,05 δισεκατομμύρια.
