Καταιγίδα, τυφώνας, βαρύς χειμώνας, καταστροφή ή θύελλα, θα μπορούσε να είναι ο τίτλος έξω από το κουτί του παζλ, που καλούμαστε να συνθέσουμε σήμερα, σε μια προσπάθεια να αποτυπώσουμε την εκτίμηση μας για το μέλλον των αγορών και όχι μόνο. Και κανένας από το τους προαναφερθέντες δυνητικούς τίτλους δεν ακούγεται υπερβολικός, αν αναλογιστούμε ότι ο αμερικανικός χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones, έκλεισε 8 εβδομάδες συνεχόμενης πτώσης, κάτι που είχε να συμβεί από το 1923. Τα βασικά κομμάτια του παζλ, δεν τα αντικρίζουν μόνο οι επενδυτές αλλά και οι απλοί πολίτες. Και τα ίδια βασικά κομμάτια του παζλ, δεν επηρεάζουν μόνο τις αγορές, αλλά και τις ζωές όλων μας.
Και τι γράφουν πάνω τους αυτά τα κομμάτια του εφιαλτικού παζλ; Γράφουν τις λέξεις, πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια, χαμηλότερα περιθώρια κερδοφορίας, διατάραξη εφοδιαστικής αλυσίδας, ανεπάρκεια βιομηχανικών πρώτων υλών, ενεργειακή κρίση, νομισματική σύσφιξη, έλλειψη τροφίμων, προστατευτισμός, απoπαγκοσμιοποίηση, γεωστρατηγικές και γεωπολιτικές αναταράξεις. Ποτέ στη σύγχρονη μεταπολεμική σκηνή, δεν έχουν εμφανιστεί τόσα πολλά σύννεφα, μέσα σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Το ανησυχητικό με αυτήν την κρίση είναι, ότι τα μέτρα που επιλέγουν οι κεντρικοί τραπεζίτες, ως αντίδοτο στην κατάσταση, όχι μόνο δεν αναστρέφουν το κλίμα, αλλά επιβαρύνουν το σκηνικό. Έτσι τα υψηλά επιτόκια και η νομισματική σύσφιξη, δεν καταφέρνουν να αποκλιμακώσουν τον πληθωρισμό, αλλά αντίθετα οδηγούν την παγκόσμια οικονομία στην ύφεση.
Σε πρόσφατες τηλεοπτικές συνεντεύξεις τους, ο Jamie Dimon, CEO της JP Morgan Chase και ο Mohamed El-Erian, Chief Economist του ομίλου της Allianz στο οικονομικό ειδησεογραφικό κανάλι CNBC, περιγράφουν το οικονομικό παρόν και εκτιμούν το οικονομικό μέλλον, με τα μελανότερα των χρωμάτων.
Το εύρος της νομισματικής σύσφιξης (QT), θα είναι μοναδικό και θα υπερβαίνει κάθε προηγούμενο μέσα στην τελευταία 50ετία. Αυτό σημαίνει, ότι η απουσία ρευστότητας θα οδηγήσει σε αποκλιμάκωση των αποτιμήσεων μιας σειράς από περιουσιακά στοιχεία, όπως είναι οι μετοχές και τα ακίνητα. Περιουσιακά στοιχεία, που είχαν ευνοηθεί τα μέγιστα, μέσα από τα προγράμματα της νομισματικής χαλάρωσης (QE) και τα μηδενικά επιτόκια. Έτσι από τη μια υπερβολή, οδηγούμαστε στην άλλη.
Παράλληλα οι εκτιμήσεις για τις τιμές του πετρελαίου στα εφιαλτικά επίπεδα των $150 ή και $175 το βαρέλι, δεν μπορούν να προεξοφλούν κάτι λιγότερο από μια βαθιά ύφεση. Οπότε διαπιστώνουμε ότι ο τυφώνας δεν κτυπά μόνο τις χρηματιστηριακές αγορές, τις αποτιμήσεις των χαρτοφυλακίων και τα κεφαλαιακά κέρδη, αλλά και την πραγματική οικονομία και παραγωγή.
Και αυτό είναι κάτι που διαφοροποιεί την παρούσα κρίση από τις προηγούμενες. Είναι πρώτη φορά από το κραχ του 1987, όπου οι πολίτες και η πραγματική οικονομία, φοβούνται πολύ περισσότερο το μέλλον και τις εξελίξεις, από τις χρηματιστηριακές δυνάμεις. Διότι όλοι αντιλαμβάνονται ότι η κρίση δεν είναι μόνο αποτέλεσμα αριθμοδεικτών ή ποσοστών. Είναι αποτέλεσμα της μεταβολής της δομής της παγκόσμιας παραγωγής και του διεθνούς εμπορίου. Είναι αποτέλεσμα της προσωρινής διακοπής ή και του τέλους των ανοικτών αγορών και του παγκοσμιοποιημένου χωριού. Οι ανοικτές αγορές δίνουν τη θέση τους στις «περίκλειστες και ασφαλείς» αγορές και το παγκοσμιοποιημένο χωριό, δίνει τη θέση του σε σύνορα και σε μπάρες, σε προστατευτικές πολιτικές και σε φοβικές απόψεις.
Υπό αυτήν την έννοια, ο οικονομικός κόσμος όπως τον γνωρίζαμε, δεν υπάρχει πλέον. Πώς θα είναι οι νέος οικονομικός κόσμος; Ποια θα είναι τα τελικά χαρακτηριστικά του; Τι θα έχει αφήσει πίσω της η σημερινή καταιγίδα; Ουδείς γνωρίζει. Ας προετοιμαζόμαστε ωστόσο για τα χειρότερα, έχοντας πάντα στη σκέψη μας, ότι οι χρηματιστηριακές αγορές σήμερα είναι πιο αισιόδοξες, από την κοινωνία. Από κεκτημένη ταχύτητα; Από εθισμό; Ή από την πίστη τους, ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες θα κάνουν για μια ακόμα φορά το καθήκον του, απέναντι τους;
