Του Απόστολου Σκουμπούρη
Συνεχίζουν να εκπλήσσουν την παγκόσμια επενδυτική κοινότητα οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, αρνούμενες – ουσιαστικά – να διορθώσουν, επιδεικνύοντας ένα από τα μεγαλύτερα σε διάρκεια bull market της ιστορίας των χρηματιστηρίων από καταβολής!
Δείχνοντας αξιοζήλευτη ανθεκτικότητα τα τελευταία χρόνια, οι αγορές έχουν «υποσκελίσει» παράγοντες που παλαιότερα θα κατακρήμνιζαν επί μακρόν τις μετοχές, όπως τα πολλαπλά τρομοκρατικά χτυπήματα, τις γεωστρατηγικές εξελίξεις σε κρίσιμες περιοχές και πολλά άλλα.
Πέρυσι, τον Ιανουάριο του 2016, μέσα σ'' ένα 7ήμερο τα χρηματιστήρια της Σανγκάης και του Σεντζέν σταμάτησαν τη λειτουργία τους εν μέσω πανικόβλητης πτώσης 7,32% και 8,35% αντίστοιχα, γκρεμίζοντας και όλο το διεθνές επενδυτικό σύστημα. Μόνο που αυτό κράτησε ελάχιστα! Οι αγορές, μάζεψαν τις απώλειες, ανασυντάχθηκαν και γρήγορα γύρισαν σε νέα υψηλά!
Και φτάσαμε στο σήμερα, όπου οι κύριοι δείκτες των αμερικανικών αγορών – ασχέτως με τις θεμιτές διορθώσεις – είναι πλησίον των ιστορικών υψηλών τους, ενώ σε διαρκή ιστορικά υψηλά είναι και ο Xetra Dax, ο χρηματιστηριακός δείκτης της πιο δυνατής οικονομίας στην Ευρώπη, αλλά και ο δείκτης FTSE 100 στο Λονδίνο!
O χαρακτηρισμένος και ως... δείκτης των δεικτών, λόγω του ειδικού του βάρους, ο S&P 500 βρίσκεται πέριξ των 2.400 μονάδων, ο Dow Jones πλησίον των 21.000 μονάδων και ο δείκτης Nasdaq πάνω από τις 6.100 μονάδες, ενώ μόλις στα τέλη Απριλίου υπερκέρασε το όριο των 6.000 μονάδων για πρώτη φορά στην ιστορία του!
Παράλληλα, καταγράφεται ιστορικό ρεκόρ στην παγκόσμια κεφαλαιοποίηση των αγορών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρακτορείου Bloomberg, «ποτέ τα νέα δεν ήταν τόσο καλά: οι μετοχές παγκοσμίως αξίζουν 73,3 τρισ. δολάρια, η υψηλότερη αξία στην ιστορία»!
Η κεφαλαιοποίηση των μετοχών διεθνώς αυξήθηκε 388 δισ. ευρώ - δύο φορές το ΑΕΠ της Ελλάδας - την περασμένη εβδομάδα στον απόηχο της εκλογής Macron, των στοιχείων για μεγάλη αύξηση των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ και της ανάκαμψης των τιμών του πετρελαίου!
Είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι οι αγορές βρίσκονται σε μακροχρόνιο bull market, το οποίο συντηρείται τόσο από εταιρικά νέα, όσο και από μάκρο αλλά και από πολιτικές εξελίξεις που προεξοφλούν «φιλικές» προς τις επενδύσεις επιλογές.
Τι συμβαίνει - O παράγοντας «παγκοσμιοποίηση»
Φαίνεται λοιπόν πως οι αγορές αλλάζουν όπως αλλάζει και ο κόσμος. Δεν «υπακούν» σε ότι υπάκουαν πριν από 10 ή 20 χρόνια. Κοιτάζουν τη... μεγάλη εικόνα, βλέπουν πως «τρέχει» ο κόσμος, βλέπουν το... όλον, βλέπουν ότι με μεγάλες ταχύτητες η ανθρωπότητα προοδεύει, εκσυγχρονίζεται, μορφώνεται, περνά καλύτερα.
Άρα καταναλώνει περισσότερο, ο πλούτος – γενικά μιλώντας – αυξάνεται και διαχέεται σε περισσότερους. Αυτό, φέρνει κέρδη στις εταιρείες, αυξάνει τις δουλειές κάθε είδους, μεγαλώνει την... αγορά. Επίσης, οι αγορές είναι συγκοινωνούντα δοχεία πλέον, όσο ποτέ στο παρελθόν.
Η Apple, το Facebook και οι... σημαίες της νέας εποχής
Δεν είναι τυχαίο ότι... οδηγοί αυτού του συστήματος, δεν είναι παραδοσιακές επιχειρήσεις μετάλλων ή άλλης «βαριάς» βιομηχανίας, αλλά οι πιο παγκοσμιοποιημένες επιχειρήσεις νέας τεχνολογίας, επικοινωνίας και διαδικτύου όπως η Apple (που πρόσφατα ξεπέρασε σε κεφαλαιοποίηση τα 800 δισ. δολάρια!), το Facebook, η NVIDIA, η Lam Research, η Alibaba και ακόμη η Regeneron της βιοτεχνολογίας.
Η εκτόξευση της Apple στην κορυφή της μεγαλύτερης αγοράς μετοχών παγκοσμίως, έχει τεράστια σημειολογία. Έρχεται να οριοθετήσει την αλλαγή... φρουράς με την άνοδο των εταιρειών της ευρύτερης νέας τεχνολογίας και της ψηφιακής εποχής και την παράλληλη πτώση της πετρελαϊκής βιομηχανίας.
Η αξία της Exxon Mobil Corp. κορυφώθηκε το φθινόπωρο του 2007, όταν οι τιμές του πετρελαίου ήταν στα 100 το βαρέλι, ενώ τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, η PetroChina Co. έγινε η πρώτη παγκόσμια εταιρεία με κεφαλαιοποίηση άνω του 1 τρισ. δολαρίων.
Όμως, οι καιροί αλλάζουν: Χθες, μετά την παγκόσμια επίθεση με κακόβουλο λογισμικό τύπου ransomware που μόλυνε 200.000 υπολογιστές οργανισμών σε όλο τον κόσμο, οι μετοχές των εταιρειών ηλεκτρονικής ασφάλειας είχαν εκρηκτική άνοδο.
Οι μετοχές των εταιρειών Palo Alto Networks, Symantec Corp., FireEye, PureFunds ISE Cyber Security ETF και Sophos Group PLC σημείωσαν σημαντικότατα κέρδη έως 7,56%! Αυτό δείχνει ότι το κέντρο βάρους της οικονομίας έχει μετατοπιστεί ολοσχερώς. Μια κυβερνοεπίθεση, μπορεί να στοιχίσει πολλά δισ. δολάρια και να προξενήσει άνευ προηγουμένου βλάβη σ'' όλη την παγκόσμια οικονομία.
Η Ευρώπη που ξαναγίνεται δυναμικό... brand
Η εκλογή του φιλο-ευρωπαίου Emmanuel Macron στο «τιμόνι» της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στην Ε.Ε. ασφαλώς και θωρακίζει περισσότερο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Ήταν μια εκλογή που ήρθε να συμπληρώσει αυτή του Μαρκ Ρούτε στην Ολλανδία προ δύο μηνών, ενώ το παζλ «κουμπώνει» από την επικράτηση της Άγκελας Μέρκελ (και) στη Βόρεια Ρηνανία- Βεστφαλία. Αυτές οι εξελίξεις, «δένουν» περαιτέρω την Ευρώπη και την ενισχύουν ως... brand – πολιτικό, στρατηγικό και γεωγραφικό, με ότι συνεπάγεται αυτό για τις αγορές, τις επενδύσεις, τις μετοχές.
Είναι εξελίξεις που έρχονται να αναβαθμίσουν εκ νέου την Ευρώπη ως οικονομικο-στρατηγικό εκτόπισμα και να διαμορφώσουν νέα δεδομένα και νέο status quo.
Παράλληλα, βάζουν ένα τέλος στις δοξασίες του λαϊκισμού, της εσωστρέφειας και της... υπονόμευσης εκ των έσω για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δείκτης Stoxx Europe 600 έχει σημειώσει ράλι παρουσιάζοντας το Μάιο του 2017 την καλύτερη απόδοση από το 2009, παρ'' ότι πλέον οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα κλείσει ελαφρώς χαμηλότερα στο τέλος της χρονιάς.
Ο Stoxx 600 έχει ενισχυθεί κατά 9,5% το 2017 και την τελευταία εβδομάδα σκαρφάλωσε στο υψηλότερο επίπεδο των 21 ετών.
Υπάρχει υπερβολή σε όλο αυτό;
Το αν υπάρχει υπερβολή σε όλο αυτό, είναι ζήτημα που σηκώνει πολύ συζήτηση... Με κριτήρια και... ζύγια του παρελθόντος, μπορεί εύκολα να πει κανείς ότι υπάρχει υπερβολή. Όμως, ποτέ στο παρελθόν ο κόσμος, η οικονομία και οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούσαν με τους σημερινούς όρους.
Ποτέ ο κόσμος δεν ήταν ένα μεγάλο... χωριό όπως είναι σήμερα με ότι συνεπάγεται αυτό για τις πωλήσεις μιας αμερικανικής εταιρείας στην Ινδία, ή μιας μικρής startup της Ελλάδας στο... Περού.
Το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν πολλές γκρίζες ζώνες και υπερβολική μόχλευση. Το παγκόσμιο επενδυτικό σύστημα είναι αυτοτροφοδοτούμενο απ'' όλο το «πλέγμα» της επενδυτικής βιομηχανίας. Το επενδυτικό σύστημα σε πολλές περιπτώσεις (δείχνει να) ανακυκλώνει τον εαυτό του σε διάφορους φυγόκεντρους κύκλους!
Κάποιοι λένε ότι πλέον το παγκόσμιο επενδυτικό σύστημα – ακριβώς λόγω της υπερδιόγκωσής του και της καταλυτικής «βαρύτητάς» του, είναι πολύ... μεγάλο για να αφεθεί να «κρεμάσει». Ότι δηλαδή δεν μπορεί πλέον να ξεφουσκώσει για πολλούς λόγους. Ότι μόνο όταν... τροφοδοτείται μπορεί να συντηρείται. Και αυτό γίνεται.
Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να... συμπεριλάβει επενδυτικά ολοένα και περισσότερες εκφάνσεις της πραγματικής οικονομίας και να τις καταστήσει... επενδυτικά προϊόντα. Έτσι, πάντα θα βρίσκει νέα σημεία αναφοράς και νέους καταλύτες.
Δ. Λευτάκης: «Bull market όπως αυτό της 10ετίας του ''50»
Ο σύμβουλος επενδύσεων Διονύσης Λευτάκης τονίζει ότι «η περίοδος που βιώνουμε είναι ιδιάζουσα για τις αγορές και είναι ικανή να “πετάξει” εκτός τους αναλυτές. Είναι αξιοσημείωτη η προσαρμογή των δεικτών της Wall Street στα νέα υψηλά, ενσωματώνουν με πρωτοφανή ευκολία τα νέα υψηλά. Κατά τη γνώμη μου, είναι δυνατόν μέσα στα επόμενα δύο – τρία χρόνια, ο δείκτης Dow Jones να πάει έως και τις 25.000 – 30.000 μονάδες.
Η Αμερική είναι σε τροχιά βελτίωσης, πέρασε ταχύτατα την κρίση από τα sumbrime δάνεια, συνήλθαν πολύ γρήγορα και οι αυτοκινητοβιομηχανίες. Φαίνεται πως στις αγορές αλλάζει το ιστορικό παράδειγμα, όπως άλλαξε το 2008 με την κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Το τωρινό bull market στις ΗΠΑ μοιάζει με την περίοδο ''87 -΄92 όπου από τις 800 μονάδες ο Dow Jones πήγε στις 3.500, αλλά σε χρόνο και ανθεκτικότητα μοιάζει πιο πολύ με τη δεκαετία του ''50, όπου υπήρξε 12ετές bull market που διεκόπη το ''63 με τη δολοφονία Κένεντι.
Τότε ήταν που οι Αμερικανοί πέρασαν στην... αστική ζωή, απέκτησαν σπίτια, τα αυτοκίνητα βρήκαν πλατιά αποδοχή, άνοιξαν δουλειές, εργοστάσια, γενικώς ο κόσμος δημιουργήθηκε. Κάτι αντίστοιχο, σε διάρκεια αλλά και ευρύτερα σε ότι αφορά την ανθρωπότητα, φαίνεται πως λαμβάνει χώρα σήμερα.
Ήδη, από το 2008 οι αμερικανικοί δείκτες βρίσκονται σε 9ετή άνοδο, με τις ανάλογες διορθώσεις ασφαλώς. Το αξιοσημείωτο – που δείχνει και την ιδιαιτερότητα των καιρών – είναι ότι παρ'' ότι θα περίμενε κανείς να έχουμε μια σταθεροποίηση ή πτώση της τιμής του χρυσού, εντούτοις δεν υπάρχει κάτι τέτοιο», συμπληρώνει ο κ. Λευτάκης.
Βαγγέλης Χαρατσής (Beta AXE): Οι λόγοι που συντηρούν την άνοδο
Ερμηνεύοντας το... φαινόμενο των αγορών ο διευθύνων σύμβουλος της Beta Χρηματιστηριακή Ευάγγελος Χαρατσής εστιάζει σε χειροπιαστούς και αμιγώς τεχνοκρατικούς παράγοντες, που συντηρούν το momentum.
O ίδιος τονίζει ότι «πλέον οι μερισματικές αποδόσεις των εταιρειών ανταγωνίζονται την αγορά ομολόγων, οπότε είναι εύλογο να συνεχίζουν να ελκύουν επενδυτικά κεφάλαια. Παρά τις προβλέψεις για αναιμική ανάπτυξη και τα ερωτηματικά, βλέπουμε μια νέα αύξηση τις επενδύσεις στα χρηματιστήρια. Οι αγορές, ήταν και παραμένουν ελκυστικές.
Σε ότι αφορά την Ευρώπη, ο κ. Χαρατσής σημειώνει ότι «είχε μείνει πολύ πίσω λόγω των πολλαπλών κινδύνων που είχαν προκύψει από την αρχή του 2017, κυρίως σε ότι αφορά τους φόβους περί κυριαρχίας της ακροδεξιάς, των διαλυτικών τάσεων κ.λπ.
Αντ'' αυτού, οι πρόσφατες εκλογές σε Γαλλία, Ολλανδία αλλά και τώρα στις πολιτείες της Γερμανίας, δείχνουν ότι οι φόβοι δεν επιβεβαιώνονται. Αυτό, οδηγεί τους επενδυτές να παίρνουν ξανά ρίσκα στην Ευρώπη. Η ρευστότητα πηγαίνει ξανά προς τις αναδυόμενες αγορές και την Ευρώπη».
