Όταν ο οίκος Dior και η Nelly's έκαναν φωτογράφιση στην Ακρόπολη (η αξία των φωτογραφιών σήμερα)

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο οίκος Ντιόρ ανηφορίζει στον ιερό βράχο. Ακριβώς πριν από 70 χρόνια, το 1951, ο περίφημος σχεδιαστής οραματίστηκε μία συλλογή εμπνευσμένη από το κάλλος των αρχαιοελληνικών αγαλμάτων και τις πτυχώσεις των ναών. Η φωτογράφιση έγινε στο Ερέχθειο, κάτω από τα πόδια των Καρυάτιδων, αλλά και μπροστά από τον εμβληματικό ναό του Παρθενώνα. Φωτογράφος ήταν ο Ζαν Πιερ Πεντρατζίνι, για το γαλλικό περιοδικό Paris Match.

Είχαν προηγηθεί το 1928 οι φωτογραφίες της διάσημης φωτογράφου Nelly’s με την πρώτη χορεύτρια της Opera Comique Mona Paeva να χορεύει γυμνή στην Ακρόπολη. Οταν πληροφορήθηκε η Eλληνίδα φωτογράφος – Έλλη Σουγιουλτζόγλου το πραγματικό της όνομα - ότι η χορεύτρια βρισκόταν στην Αθήνα για παραστάσεις, θέλησε να την απαθανατίσει στο φακό της, με φόντο τον Παρθενώνα. Ζήτησε και πήρε άδεια από τον διευθυντή της Ακρόπολης, Αλέξανδρο Φιλαδελφέα. Το γυμνό δεν ήταν προγραμματισμένο και προέκυψε τυχαία. Το αρχικό σχέδιο ήταν το μοντέλο να ποζάρει φορώντας μουσελίνες και πέπλα, για να παραπέμπει σε αρχαία Ελληνίδα. Από τη διεύθυνση της Ακρόπολης τής είχαν πει ότι η φωτογράφιση έπρεπε να γίνει μετά το επισκεπτήριο. Πράγματι όταν ο αρχαιολογικός χώρος έκλεισε για το κοινό, ξεκίνησαν οι ετοιμασίες και η Paeva χρησιμοποίησε το σπιτάκι του φύλακα για καμαρίνι (ακολουθεί απόσπασμα από το περιοδικό «Επτά Ημέρες»).
 

«Την ώρα που άλλαζε ρούχα η πόρτα ήταν μισάνοιχτη, και καθώς ο ήλιος έγερνε και γέμιζε με φως τον μικρό χώρο, είδα για πρώτη φορά τη χορεύτρια ολόγυμνη. Μου φάνηκε πως ενσάρκωνε το πνεύμα των αρχαίων μαρμάρων! Τότε αποφάσισα να τη φωτογραφίσω ολόγυμνη» θυμάται η φωτογράφος. «Θα μπορούσατε να ποζάρετε τελείως γυμνή; της είπα. Δέχτηκε. Ετρεξα και ρώτησα τον Φιλαδελφέα ο οποίος ήταν εκεί. Η απάντησή του ήταν καταφατική, υπό τον όρο να μην δημοσιευθούν».

Η Paeva άρχισε να χορεύει ολόγυμνη, στον Παρθενώνα, κρατώντας ένα κλωνάρι ελιάς, ενώ η Nelly’s απαθανάτιζε το εξαίσιο θέαμα. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα ήταν άψογο και η φωτογράφος για να την ευχαριστήσει, της έδωσε μερικές φωτογραφίες. Την επόμενη χρονιά, μία από αυτές δημοσιεύτηκε στο γαλλικό περιοδικό Illustration de Paris. Αμέσως ξέσπασε σκάνδαλο. Η συντηρητική κοινωνία του μεσοπολέμου θεώρησε προσβολή το γυμνό και καταδίκασε τη Nelly. Παρόμοια αντίδραση είχε και ο Αθηναϊκός Τύπος, μιλώντας για βεβήλωση του χώρου.
 

Στο στόχαστρο δημοσιογράφων και αρχαιολόγων ο Φιλαδελφέας. Ο Παύλος Νιρβάνας στο «Ελεύθερον Βήμα» τον υποστήριξε: «Φαντάζομαι, από το ένα μέρος, την ωραία ιέρεια, λύουσα τον κεστόν της απέναντι του Απόλλωνος, απορρίπτουσα όλους τους πέπλους που εκάλυπταν τη θείαν της γυμνότητα και λούουσαν εις το φως του ένα σώμα αγάλματος και μίαν επιδερμίδα ροδαλήν όπως το χαμόγελον της αυγής.

Και από το άλλο μέρος, μερικούς σεβάσμιους κυρίους, σκυμμένους γύρω από το τραπέζι, ξύνοντας την κεφαλήν και συντάσσοντας έγγραφα περί βεβηλώσεως. Βεβήλωσις θα ήτο, αν ετύχαινε, εις μιαν στιγμήν αρχαιολογικού ενθουσιασμού, επί των μαρμάρων του Παρθενώνος να πετάξουν οι ίδιοι τους πέπλους των και να παραστήσουν τον Ερμήν του Πραξιτέλους». Παρά τις αντιδράσεις, η φωτογράφιση στην Ακρόπολη επαναλήφθηκε, με μοντέλο την Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska.

Σύμμαχος και πάλι, ο Φιλαδελφέας, που παρά την κατακραυγή, έδωσε ξανά άδεια. Για να μετριαστούν οι αντιδράσεις, η χορεύτρια ντύθηκε με αραχνοΰφαντα πέπλα.

Οι φωτογραφίες αυτές όχι μόνο συγκαταλέγονται στις καλύτερες φωτογραφίες της περιόδου ανά τον κόσμο αλλά συνέβαλαν στη διαμόρφωση ενός αισθητικού κριτηρίου στην Ελλάδα. Το 1936 μάλιστα έγιναν αφίσες και παρουσιάστηκαν στην έκθεση τουρισμού του Παρισιού στο περίπτερο του ελληνικού τουρισμού, αφήνοντας εποχή.

Όσο για τα υπέροχα γυμνά της Nelly’s, σήμερα, ακόμα και οι πιο αυστηροί αρχαιολόγοι μιλάνε για την εικαστική τους αξία.