Καθώς περνούν οι μέρες μετά την ξαφνική και ταχύτατη κατάρρευση της «αυτοκρατορίας» του Sam Bankman Fried, ο διεθνής Τύπος ασχολείται καθημερινά με την υπόθεση. Ρεπορτάζ όλων των μεγάλων ειδησεογραφικών πρακτορείων ρίχνουν όλο και περισσότερο φως στην πορεία του ομίλου FTX και των συνδεμένων εταιρειών του προς την καταστροφή. Από αυτά που μαθαίνουμε είναι φανερό πως η οργάνωση των επιχειρήσεων του Sam Bankman Fried θύμιζε λίγο πολύ παιδική χαρά, μόνο που τα παιχνίδια ήταν πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η πιθανότητα να δούμε σύντομα τον Sam Bankman Fried και τους στενούς συνεργάτες του στο εδώλιο του κατηγορουμένου αυξάνεται μέρα με την μέρα.
Δεν θα ασχοληθούμε όμως με την τύχη του Sam Bankman Fried, θα έχουμε αρκετές ευκαιρίες να το κάνουμε στο μέλλον. Αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι το μέγεθος της οικονομικής ζημιάς που έχει προκαλέσει αυτή η υπόθεση, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο πως οι περισσότεροι πελάτες των εταιρειών του ομίλου θα χάσουν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που έκαναν μέσω αυτών. Την ίδια τύχη πιθανότατα θα έχουν και οι απαιτήσεις όσων επιχειρήσεων συνεργάζονταν με αυτές. Οι μέτοχοι στις εταιρείες του ομίλου, ανάμεσα σε αυτούς και οι εργαζόμενοι, έχουν ήδη ξεχάσει τα χρήματα που επένδυσαν σε αυτές και οι πιστωτές τους δεν πρέπει να είναι και πολύ αισιόδοξοι.
Οι χαμένοι της υπόθεσης είναι πάρα πολλοί. Από τις πληροφορίες τους διεθνούς Τύπου έχουμε μάθει πως πάνω από ένα εκατομμύριο φυσικά και νομικά πρόσωπα έχουν λαμβάνειν από τις εταιρείες του ομίλου του Sam Bankman Fried. Η διαδικασία πτώχευσης είναι εξαιρετικά δύσκολη και είναι πρόωρο να εκτιμήσει κανείς αν όλοι όσοι εμφανίζονται ως πιστωτές έχουν πραγματικές νόμιμες απαιτήσεις. Εμείς θα προσπαθήσουμε να δούμε τη γενική εικόνα χωρίς να μπορούμε να μπούμε σε πολλές λεπτομέρειες αφού η κατάσταση είναι ακόμα συγκεχυμένη, ειδικά σε ό,τι αφορά στην αξία των επενδύσεων των πελατών και των περιουσιακών στοιχείων των εταιρειών του ομίλου.
Η «τρύπα» του ομίλου είναι σίγουρα πολύ μεγάλη, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει πόσο μεγάλη. Ο νέος διευθύνων σύμβουλος του ομίλου, ο οποίος έχει ως αποκλειστικό καθήκον το ξεκαθάρισμα της οικονομικής κατάστασης με σκοπό την ομαλή εξέλιξη της διαδικασίας της χρεωκοπίας, δήλωσε ξεκάθαρα πως τα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης βρίσκονται σε τραγική κατάσταση και δείχνουν μία εντελώς ερασιτεχνική οργάνωση.
Οι διαπιστώσεις του John J. Ray III ταιριάζουν και με τις πληροφορίες του διεθνούς Τύπου για την ύπαρξη διπλών βιβλίων. Όπως φαίνεται, ο Sam Bankman Fried διαχειριζόταν όπως ήθελε τα περιουσιακά στοιχεία του ομίλου (δυστυχώς μαζί και με την περιουσία των πελατών) χωρίς να ενημερώνει τους ανθρώπους του λογιστηρίου, κρατώντας μόνος του το αρχείο αυτών των κινήσεων.
Στην χειρότερη περίπτωση, το έλλειμμα μπορεί να ανέρχεται σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, πράγμα που σημαίνει πως οι πελάτες είναι πολύ πιθανόν να χάσουν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων που κινούσαν μέσω του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων και των άλλων συνδεδεμένων επιχειρήσεων. Για τους πελάτες δεν έχουν γραφτεί και πολλά πράγματα, το πιθανότερο όμως είναι να πρόκειται για λιανικούς πελάτες με επενδύσεις το πολύ μερικών δεκάδων χιλιάδων δολαρίων.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως η σχεδόν βέβαιη απώλεια του μεγαλύτερου μέρους των κεφαλαίων τους είναι ένα αμελητέο γεγονός. Ίσα ίσα, θα πρόκειται για ένα βαρύτατο έγκλημα για το οποίο σύντομα θα κληθούν αρκετοί να λογοδοτήσουν. Πέρα από τους ιδιώτες πελάτες που θα χάσουν ένα μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεων τους, δεν έχουμε ακούσει πολλά για μεγάλους ιδιώτες ή θεσμικούς πελάτες. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως δεν υπάρχουν στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι όμως πολύ πιθανόν να μην επιθυμούν να δώσουν δημοσιότητα.
Τα πράγματα είναι αρκετά πιο ξεκάθαρα σχετικά με τους μετόχους των εταιρειών του ομίλου, κυρίως του FTX International και δευτερευόντως της FTX USA. Η απώλεια είναι βέβαιο πως θα είναι ολική, θα χάσουν δηλαδή το σύνολο των χρημάτων που επένδυσαν χρηματοδοτώντας την εταιρεία τα τελευταία δύο χρόνια.
Σύμφωνα με το Forbes, από τον Ιούνιο του 2021 μέχρι τον Ιανουάριο του 2022, στα ταμεία της FTX μπήκαν 1,821 δισεκατομμύρια δολάρια από διάφορους επενδυτές που απέκτησαν έτσι συμμετοχή στο μετοχικό της κεφάλαιο. Οι επενδύσεις στην FTX USA στο ίδιο διάστημα έφθασαν στα 400 εκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για μεγάλους επενδυτές στους οποίους περιλαμβάνονται εταιρείες venture capital, hedge funds, κρατικά επενδυτικά ταμεία, διεθνείς μεγάλες επιχειρήσεις και συνταξιοδοτικά ταμεία. Ας ξεκινήσουμε από τα venture capital.
Το Sequoia Capital επένδυσε 214 εκατομμύρια δολάρια αγοράζοντας το 1,10% της FTX International και ένα μικρό μερίδιο της FTX USA. Από τo Bloomberg μαθαίνουμε πως η Sequoia μηδένισε στα βιβλία της την αξία της επένδυσής της, καθώς εκτιμά πως δεν υπάρχει καμία ελπίδα για την FTX. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι πριν λίγο καιρό τα στελέχη της Sequoia αναφερόντουσαν με τα καλύτερα λόγια στον Sam Bankman Fried και στην υποδειγματική οργάνωση των επιχειρήσεών του. Κοντά στα 215 εκατομμύρια ακούγεται πως έχασε η Paradigm, η οποία είχε αποκτήσει το 1% της FTX International.
Η Paradigm ειδικεύεται στις επενδύσεις σε νέες εταιρείες που ασχολούνται με τα κρυπτονομίσματα και γενικότερα την κρυπτοβιομηχανία. Το τμήμα venture capital της ιαπωνικής εταιρείας συμμετοχών Softbank φημολογείται πως επένδυσε (και έχασε) περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια. Εδώ έχει πολύ ενδιαφέρον η ανάρτηση του Marcelo Claure, πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Softbank και υπεύθυνου για την επένδυση στην FTX, ο οποίος δήλωσε πως απέτυχε πλήρως να εφαρμόσει δύο βασικές επενδυτικές αρχές: δεν πρέπει να επενδύουμε σε κάτι επειδή το κάνουν και άλλοι και ποτέ δεν επενδύουμε σε κάτι που το καταλαβαίνουμε κατά 100%.
Η επενδυτική εταιρεία Temasek, υπό τον έλεγχο του Σινγκαπουριανού δημοσίου, απώλεσε 275 εκατομμύρια δολάρια, αφού κατείχε το 1% της FTX International και το 1,5% της FTX USA. Η Temasek εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση, στην οποία τόνισε πως πέρα από τα μερίδια στον όμιλο FTX, η ίδια δεν έχει επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα. Κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια πρέπει να έχουν χάσει (συνολικά) ορισμένα γνωστά hedge funds ή τα αφεντικά τους. Το Forbes αναφέρει πως ανάμεσα σε αυτούς περιλαμβάνονται ο Dan Loeb, το Tiger Global Management, ο Paul Tudor Jones και ο Israel Englander. Λογικά δεν θα ακούσουμε κάποια επίσημη ανακοίνωση από αυτούς.
Επίσημη ανακοίνωση όμως είχαμε από το συνταξιοδοτικό ταμείο των δασκάλων της Καναδικής πολιτείας του Οντάριο, το οποίο είχε αποκτήσει το 0,4% της FTX International και θα χάσει περίπου 95 εκατομμύρια δολάρια. Στην ανακοίνωση του το συνταξιοδοτικό ταμείο φροντίζει να καθησυχάσει τους δασκάλους τονίζοντας πως αυτά τα χρήματα αποτελούν ένα απειροελάχιστο ποσοστό της περιουσίας του ταμείου (0,05%).Κάτι αντίστοιχο ανέφερε στην ανακοίνωσή της και η Temasek, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 0,09%, ενώ κάτι αντίστοιχο πρέπει να ισχύει για τους περισσότερους μεγάλους θεσμικούς ή ιδιώτες που χρηματοδότησαν την εταιρεία.
Αυτοί που σίγουρα δεν μπορούν να πουν κάτι τέτοιο είναι οι εργαζόμενοι στον όμιλο οι οποίοι φαίνεται πως κατείχαν περίπου το 3% της εταιρείας. Σύμφωνα με το Forbes, αυτό το μερίδιο άξιζε τον περασμένο Ιανουάριο περίπου 950 εκατομμύρια δολάρια. Για πολλούς από αυτούς οι μετοχές τους στην FTX International πιθανότατα ήταν το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας τους, ίσως και ολόκληρη.
Οι ζημιές όμως δεν τελειώνουν εδώ. Πολλά χρήματα έχουν ήδη χάσει, ή κινδυνεύουν να χάσουν, γνωστές προσωπικότητες και επιχειρηματίες της κρυπτοβιομηχανίας. Ο Michael Novogratz, ένας από τους ιεροκήρυκες των κρυπτονομισμάτων, με συνεχείς τηλεοπτικές εμφανίσεις, παραδέχθηκε πως η εταιρεία του έχει χάσει 77 εκατομμύρια δολάρια λόγω της πτώσης του FTX.
Αφήσαμε στο τέλος κάποιες διασημότητες που στην ουσία διαφήμιζαν στο ευρύ κοινό και τους θαυμαστές τους την FTX και τον Sam Bankman Fried, χωρίς να ξέρουμε ακριβώς αν το έκαναν δωρεάν ή επ’ αμοιβή. Ο αστέρας του αμερικανικού ποδοσφαίρου Tom Brady και η (πρώην πλέον) σύζυγός του Gisele Bundchen (ή απλά Ζιζέλ), πασίγνωστη στον χώρο της μόδας, εμφανίζονται ως μέτοχοι της FTX International με ποσοστά 0,14% και 0,08% αντίστοιχα. Είναι άγνωστο αν αυτά τα μερίδια τα αγόρασαν ή τους τα είχε χαρίσει ο Sam Bankman Fried αλλά είναι σίγουρο πως αυτή την στιγμή δεν αξίζουν τίποτα ενώ πριν μερικές εβδομάδες θεωρητικά άξιζαν 45 και 25 εκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα.
Οπαδοί της FTX ήταν ο μεγάλος αστέρας του μπάσκετ Stephen Curry, ο κωμικός Larry David, ο παλιός μπασκετμπολίστας Shaquille O Neil, η τενίστρια Naomi Osaka και αρκετές άλλες διασημότητες. Όλοι αυτοί, όπως και ο Tom Brady, είναι πιθανόν να βρουν τον μπελά τους, αφού επενδυτές που έχασαν χρήματα από την υπόθεση FTX τους κυνηγούν δικαστικά κατηγορώντας τους πως τους παρέσυραν διαφημίζοντας άμεσα ή έμμεσα την FTX και τον Sam Bankman Fried.
Δεν ξέρουμε τι θα γίνει με τις νομικές περιπέτειες των διασημοτήτων που διαλαλούσαν τον θαυμασμό τους για την FTX και τον Sam Bankman Fried αλλά υποθέτουμε πως κανείς από αυτούς δεν πρόκειται να καταστραφεί από τις αποζημιώσεις που μπορεί να κληθεί να καταβάλει. Το ίδιο θα συμβεί και με όλους τους μεγάλους επενδυτές που έριξαν χρήματα σε μία νέα επιχείρηση χωρίς να έχουν ιδέα για το πόσο σωστά δουλεύει. Αυτό δυστυχώς δεν θα συμβεί με τους πιο αδύναμους κρίκους στην υπόθεση FTX, τους μικρούς ιδιώτες πελάτες και τους εργαζόμενους. Η συγγνώμη του Sam Bankman Fried δεν πρόκειται να τους βοηθήσει σε κάτι, ούτε οι κεραυνοί που θα εκτοξεύουν εναντίον του διάφοροι παράγοντες της οικονομίας και της πολιτικής που μέχρι πριν μερικές εβδομάδες ίσως και να παρακαλούσαν να γνωρίσουν τον εγκέφαλο της FTX.
