Τι κι αν είναι αρουραίος! Aν «γεννήθηκε» από τον πιο διάσημο street artist, δεν μπορεί παρά να είναι αξιαγάπητος. Το πιο μεγάλο σε διάσταση έργο του Banksy βγήκε χθες σε δημοπρασία στο Ζβόλε της Ολλανδίας. Μια αποτειχισμένη τοιχογραφία εκτιμήθηκε για 400.000 - 600.000 ευρώ, αλλά δυστυχώς για τους διοργανωτές πωλήθηκε μόλις για 380.000 ευρώ. Ο Αρουραίος του Λευκού Οίκου (White House Rat), όπως τιτλοφορείται, φιλοτεχνήθηκε το 2004 από τον «γνωστό άγνωστο» καλλιτέχνη στην πρόσοψη μιας παμπ του Λίβερπουλ ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Τη χρονιά εκείνη γινόταν στην πόλη η Μπιενάλε και ο Banksy δεν είχε προσκληθεί. Τουλάχιστον έτσι νόμιζαν, γιατί ο ίδιος έκανε την παρουσία του αισθητή με τεράστια γκράφιτι όπου, ανάμεσά τους, απεικονίζει ένα προσφιλές του θέμα, τον αρουραίο.
Το «μονάκριβο» κομμάτι του τοίχου είναι ένας από τους εννέα λαχνούς που διέθεσε ο ολλανδικός οίκος «Hessink’s», αλλά με διαφορά, ο πιο δύσκολος στη μεταφορά. Με διάσταση 3μ. x 3,5μ. και βάρος περίπου 500 κιλά, η μετακίνηση από την Αγγλία στην Ολλανδία ήταν ένας άθλος. Ερωτηθείς ο εκπρόσωπος του οίκου πώς ένα μνημειακό έργο από έναν καλλιτέχνη τόσο διάσημο όσο ο Banksy, κατέληξε στην επαρχία του Ζβόλε (περίπου 80 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Άμστερνταμ) απάντησε ότι έχει ένα «δίκτυο ανθρώπων» που αναζητά κυρίως παλιότερη δουλειά του street artist.
Πράγματι, το έργο χρονολογείται από τις ημέρες που ο Banksy δεν ήταν τόσο γνωστός όσο στις μέρες μας. Σήμερα, μέρος των έργων του που κοσμούσαν κτίρια τα οποία κατόπιν κατεδαφίστηκαν, βρίσκουν μια δεύτερη «ζωή» στην αγορά όπου μοσχοπουλιούνται. Το συγκεκριμένο μάλιστα έργο δε φέρει το πιστοποιητικό κατοχύρωσης που ο καλλιτέχνης έχει καθιερώσει στα έργα του (γνωστό ως «Banksy Pest Control»), αλλιώς μπορούσε να αλλάξει χέρια ακόμη και για 10 εκατομ. ευρώ.
Στην αρχική του μορφή, το έργο ως μια ευφάνταστη «αυτοπροσωπογραφία» παρουσίαζε έναν τεράστιο αρουραίο να κρατά μαρκαδόρο, σε μια διάσταση περίπου 200 τ. μ., επάνω σε ένα εγκαταλελειμμένο κτήριο γεωργιανού ρυθμού. Στην κινέζικη γειτονιά (Chinatown) του Λίβερπουλ, το γκράφιτι είχε γίνει ευρύτερα γνωστό, καθώς στο σημείο στεγαζόταν παλιότερα μία ιστορική παμπ με την επωνυμία White House (Λευκός Οίκος). Η εγκατάσταση του έργου συμπίπτει ακριβώς με την Μπιενάλε του Λίβερπουλ (Σεπτέμβριος 2004), κατά τη διάρκεια της οποίας ο Banksy άφησε πολλά κι εντυπωσιακά έργα σε όλη την πόλη.
Ο ίδιος ο Banksy δεν τάσσεται υπέρ του πλειστηριασμού της street art, αλλά δεν έχει και τρόπο να την ελέγξει. Το έργο μπορεί να έχει δημόσιο χαρακτήρα, αλλά το κτίριο που φιλοξενεί την τέχνη του, έχει ιδιοκτήτη. Σύμφωνα με πληροφορίες, ένα οργισμένο μήνυμα το οποίο φέρεται να έστειλε ο καλλιτέχνης στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο της ολλανδικής εταιρείας, γράφει «Bastards, crawl back under your stone» (Μπάσταρδοι, συρθείτε κάτω από τις πέτρες σας!). Για την ιστορία, πάντως, να πούμε ότι το έργο ανήκε σε ιδιωτική συλλογή από το 2017.
Αναρωτιέται ίσως κανείς πώς ένα κομμάτι τοίχου δημοπρατήθηκε σε αυτήν την τιμή. Ο Τζεφ Κουνς θ' απαντούσε ότι ένα έργο τέχνης αξίζει όσο κάποιος είναι διατεθειμένος να το αγοράσει. Κι όμως. Πέρα από την τρέχουσα αξία που αυτή την στιγμή αξίζει το brand Banksy – και, χωρίς αμφιβολία, είναι από τα πιο ισχυρά της εποχής – το εν λόγω έργο απηχεί αυτό που ο καλλιτέχνης έφερε στην παγκόσμια σκηνή γκράφιτι.
Άρχισε να ζωγραφίζει τοίχους όντας μέλος μιας συμμορίας, της DryBreadZ Crew, και στην αρχή ήταν αρκετά συμβατικός ως καλλιτέχνης.
Δοκίμασε διάφορα ονόματα και μερικές φορές υπέγραφε ως Robin Banks. Τελικά, κατέληξε στο Banksy που ήταν σαφώς λιγότερο γκανγκστερικό, πιο δυναμικό και επίσης πολύ πιο εύκολο να ψεκαστεί στον τοίχο. Αυτή η έμφαση στην ταχύτητα θα ήταν τελικά καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη του καλλιτεχνικού στυλ του.
Τα έργα του Banksy μπορεί να έχουν μπει στα μουσεία, αλλά την ιδιαίτερη ταυτότητά του διατηρούν τα σπαρμένα μνημεία του στις υποβαθμισμένες συνοικίες της Βρετανίας. Μπορεί όταν βγαίνουν από το πλαίσιο αυτό να χάνουν το νόημά τους, αλλά όπως δείχνει η τελευταία δημοπρασία δε χάνουν σε αξία.
