Μια μετοχή που δεν έχει εμπορευσιμότητα, δεν είναι δηλαδή άμεσα ρευστοποιήσιμη είναι προβληματική στη διαχείρισή της. Δεν λέμε ότι η αξία της είναι μηδέν απευθύνεται ωστόσο σε περιορισμένο γκρουπ επενδυτών με μεγάλη υπομονή και ενδεχομένως κάποια ειδική γνώση για την αξία της. Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα μιας εταιρίας εισηγμένης σε ένα χρηματιστήριο είναι η άμεση ρευστοποίησή της.
Όταν ο κανόνας της εμπορευσιμότητας δεν ικανοποιείται η ρευστοποίηση ή αγορά των μετοχών απαιτεί χρόνο, ενδεχομένως δημιουργεί μεταβλητότητα και σίγουρα δεν προσφέρεται για το κτίσιμο μεγάλων θέσεων. Μια μετοχή που πραγματοποιεί 1000 - 2000 τεμάχια συναλλαγών την ημέρα όταν θα έρθει η ώρα της εξόδου θα χρειαστεί μάλλον κάποιες παραπάνω ώρες συνεδρίασης ή ακόμα και συνεδριάσεις για να ολοκληρωθεί η ρευστοποίηση της θέσης.
Το γεγονός αυτό δεν είναι άσχετο με την ελεύθερη διασπορά του Χρηματιστηρίου. Πρακτικά μια εταιρία είναι δημόσια όταν έχει τις μισές μετοχές της εκτός βασικών μετόχων. Στο ΧΑ ο αριθμός αυτών των εταιρών είναι 55. Υπάρχουν άλλες 66 εταιρίες που η ελεύθερη διασπορά κινείται μεταξύ 40 και 20% και 30 βρίσκονται μεταξύ 20 και 1%.
Όσο μικρότερη είναι η διασπορά, τόσο χαμηλότερη είναι η συναλλακτική δραστηριότητα αυτών των τίτλων. Στην τελευταία δε κατηγορία το σύνολο των μετοχών που αλλάζει χέρια είναι μόλις 4%. Αυτό το ποσοστό απλωμένο σε 250 συνεδριάσεις μας κάνει 0,016% του μετοχικού κεφαλαίου. Σε μετοχές αυτής της κατηγορίας που η απόλυτη τιμή του στο ταμπλό είναι κάτω από ένα ευρώ πιο πολύ κοστίζει η προμήθεια της χρηματιστηριακής στο πινακίδιο παρά η αξία της πράξης καθεαυτή.
Σκεφτείτε το εξής: Αν έχετε μία από τις 30 μετοχές της τελευταίας κατηγορίας που δεν είναι στην Εναλλακτική Αγορά ή στην κατηγορία των ειδικών χαρακτηριστικών και δεν έχουν ειδικό διαπραγματευτή (market maker) για την εκποίηση μιας θέσης 1000 μετοχών στην τιμή του προηγούμενου κλεισίματος μπορεί να χρειαστείτε έως και 10 συνεδριάσεις για το κλείσιμο της συναλλαγής. Και τούτο διότι οι περισσότερες από τις εταιρίες αυτές έχουν την κακή συνήθεια να μην ανοίγουν όλες τις συνεδριάσεις της χρονιάς.
Υπάρχουν πολλοί εισηγμένοι επιχειρηματίες που φοβούνται το άπλωμα της διασποράς μένοντας σε πολύ πενιχρά νούμερα που δεν βοηθούν την συναλλακτική δραστηριότητα των μετοχών τους. Θεωρούν ότι η μετοχή γίνεται πιο ευάλωτη σε κερδοσκοπικές επιθέσεις, ή μπορεί να βρεθούν απέναντι σε μια ενισχυμένη μειοψηφία μετόχων που θα δημιουργεί διαρκώς θέματα διαχείρισης. Από την άλλη πλευρά η μετοχή τους δεν πρόκειται ποτέ να γίνει αντικείμενο ενδιαφέροντος από θεσμικά κεφάλαια ή να μπει σε κάποιο δείκτη αναφοράς που παρακολουθούν θεματικά επενδυτικά κεφάλαια.
Το βέβαιο είναι ότι μια μετοχή πρέπει να δίνει δυνατότητες εισόδου και εξόδου σε έναν επενδυτή. Και ο συντονισμός αυτός περνάει και μέσα από την ευθύνη των βασικών μετόχων.
